Versterking van de positie van kleine plattelandsgemeenten door middel van multilevel governance voor aanpassing in Noordrijn-Westfalen, Duitsland

De klimaatverandering is aan de gang en de gevolgen ervan zijn al zichtbaar. De toename van de frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden vindt ook plaats in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen(NRW) ( Tholen et al., 2022):

•  Extreme hittegolven braken de afgelopen jaren meerdere malen temperatuurrecords. De hoogste temperatuur ooit gemeten in Duitsland (41,2 graden Celsius) werd geregistreerd in NRW in de zomer van 2019. 14 van de 20 hoogste jaargemiddelden liggen in de afgelopen 20 jaar (WD2019; LANUV 2022a).
• In de afgelopen jaren hebben lokale zware regenvalgebeurtenissen geleid tot overstromingen in heel NRW. Tegelijkertijd verschuiven de neerslaghoeveelheden in de loop van het jaar. Terwijl de zomers droger worden, neemt de gemiddelde neerslag in de winter toe (LANUV 2022b).
• Door de wereldwijde en lokale temperatuurstijging in combinatie met een veranderd neerslagregime zijn ook het aantal en de intensiteit van droogtes en droge perioden in NRW toegenomen. De afgelopen jaren behoorden tot de droogste tot nu toe (LANUV 2022c).

Aangezien al deze verschijnselen naar verwachting in de toekomst zullen toenemen, worden verschillende negatieve gevolgen voor de samenleving verwacht. Hittegolven veroorzaken gezondheidsproblemen voor mensen, dieren in het wild en vee en extreme droogtes hebben in het verleden al geresulteerd in mislukte oogsten en grootschalige bossterfte. De gevaren van hevige regenval werden het meest recent aangetoond door de catastrofale overstromingen in West-Duitsland in 2021. Hittegolven, droogte en overstromingen hebben niet alleen gevolgen voor steden en regio’s met een hoge bevolkingsdichtheid, maar ook voor plattelandsgebieden, die een actieve en dringende aanpassing vereisen. Overheids- en particuliere actoren in kleinere steden in plattelandsgebieden worden echter geconfronteerd met een verscheidenheid aan uitdagingen die de aanpassing kunnen belemmeren. Dit geldt ook voor de gemeenten in de deelnemende districten in het project Evolving Regions:

• De verdere klimatologische ontwikkelingen en de directe en indirecte gevolgen daarvan zijn moeilijk te voorspellen. Aanpassingsmaatregelen moeten daarom altijd onder een zekere mate van onzekerheid worden uitgevoerd.
• Vooral kleinere steden en gemeenten in plattelandsgebieden beschikken vaak niet over voldoende personeel of financiële capaciteit. De uitvoering van maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering gaat echter vaak gepaard met overeenkomstige behoeften aan middelen. Daarnaast hebben kleinere steden en gemeenten in plattelandsgebieden te maken met extra uitdagingen: aanhoudende demografische en economische structurele veranderingen (vergrijzing van de bevolking, verlies van banen) en beperkte toegang tot mobiliteit, gezondheidszorg of leveringsdiensten, die nog worden verergerd door het veranderende klimaat.
• Als uitdaging voor de hele samenleving vereist klimaatadaptatie de samenwerking van alle relevante actoren over de grenzen van gemeenten en thematische gebieden heen. In veel gevallen komt dit echter niet overeen met de gevestigde vormen van werk en coördinatie, met name in het openbaar bestuur, maar ook daarbuiten.
• Bovendien vindt klimaatadaptatie (op zijn best) plaats op alle ruimtelijke en administratieve niveaus; van het federale niveau, tot de afzonderlijke deelstaten, tot het niveau van de districtsregeringen, tot dat van gemeenten, tot de activiteiten van individuele particulieren of bedrijven. Enerzijds vereist dit de coördinatie van individuele doelen, strategieën en maatregelen. Het vereist ook dat de taken en verantwoordelijkheden zodanig worden verdeeld dat de maatregelen zo doeltreffend en efficiënt mogelijk kunnen worden uitgevoerd. In het algemeen ligt de uitdaging in de integratie van het onderwerp klimaatadaptatie in complexe bestaande systemen voor multilevel governance.

Om deze uitdagingen aan te pakken, was NRW de eerste federale staat in Duitsland die zijn eigen wet inzake aanpassing aan de klimaatverandering vaststelde om actieve aanpassing aan de klimaatverandering te bevorderen. Uit gegevens van de federale staat blijkt echter dat tot dusver slechts 22 % van de gemeenten en 45 % van de districten een concept voor aanpassing aan de klimaatverandering heeft ontwikkeld (LANUV, 2022d).

Gedurende een periode van vier jaar heeft het LIFE-project Evolving Regions, onder leiding van het Sociaal Onderzoekscentrum van de TU Dortmund, zeven districten in de deelstaat NRW ondersteund bij het actief benaderen van aanpassing aan de klimaatverandering.

De projectdoelstellingen omvatten:

• verbetering van de weerbaarheid van de deelnemende districten tegen de gevolgen van de klimaatverandering;
• integratie en mainstreaming van het thema aanpassing aan de klimaatverandering in gemeentelijke en regionale planningsprocessen en
• regionale actoren ondersteunen bij het verwerven van de nodige competenties om de activiteiten op het gebied van aanpassing aan de klimaatverandering na de looptijd van het project zelfstandig voort te zetten.

Het belangrijkste onderdeel van het project was de implementatie van geïntegreerde collaboratieve klimaatadaptatieprocessen in de zeven deelnemende districten in NRW, volgens de methode van Evolving Roadmapping.

Effectieve klimaatadaptatie vereist een kader van interdisciplinariteit, samenwerking, coördinatie en integratie. Evolving Roadmapping voorziet in deze behoefte aan integratie en biedt een praktisch actiekader voor de stappen van het aanpassingsproces (analyse, planning, implementatie en evaluatie).

De Evolving Roadmapping methode

De Evolving Roadmapping-methode omvat de volgende zes stappen om de complexe en langetermijntaak van klimaatadaptatie te benaderen. Een meer gedetailleerde beschrijving is te vinden in de projectrichtsnoeren voor evoluerende regio's.

• Stap 1: Vaststelling van het kader en vaststelling van doelstellingen als verbintenis voor het proces;
• Stap 2: Analyse van de huidige situatie, met inbegrip van een gedetailleerde analyse van de relevante actoren, specifieke regionale randvoorwaarden en verwachte klimatologische, ruimtelijke en sociale veranderingen  
• Stap 3: ontwikkeling van een gemeenschappelijke visie op een wenselijke toekomst en vaststelling van regionale actiebehoeften;
• Stap 4:  Ontwikkeling van algemene strategieën en opstelling van een catalogus van maatregelen die zijn toegesneden op de behoeften aan actie. De werkzaamheden werden opgesplitst in verschillende “sectoroverschrijdende thematische gebieden” om te kunnen werken met een horizontale aanpak. Het thematische gebied “landschap in het kader van klimaatverandering” omvat bijvoorbeeld de sectoren landbouw, bosbouw, natuurbehoud en recreatie;
• Stap 5: opstelling van de routekaart als een overeengekomen, praktisch en flexibel werkdocument voor toekomstig gebruik bij klimaatadaptatie door alle lokale/regionale actoren;
• Stap 6: Monitoring voor de evaluatie van de uitvoering en voor het mogelijk maken van een toekomstgericht ontwikkelingsproces.

De praktische toepassing van Evolving Roadmapping

De Roadmapping-methode werd in de districten toegepast door de organisatie van een reeks workshops, over een periode van ongeveer anderhalf jaar.

Op basis van een analyse van de belanghebbenden werden voor elk district de meest relevante actoren, instellingen en organisaties voor klimaatadaptatie geïdentificeerd en uitgenodigd voor de workshops. In totaal waren meer dan 600 mensen actief betrokken bij het project (ongeveer 90 per regio).

Producten en impact van Evolving Roadmapping

In elk district werd een individuele geïntegreerde routekaart voor aanpassing aan de klimaatverandering ontwikkeld, die het volgende omvat:

• een visie, leidende beginselen of doelstellingen voor aanpassing aan de klimaatverandering;
• een overzicht van de effecten van klimaatverandering, ter illustratie van de interactie van klimaateffecten en ruimtelijke of sociale gevoeligheden. Het Departement Ruimtelijke Ordening van de TU Dortmund (Institut für Raumplanung der Universität Dortmund IRPUD) heeft een gedetailleerde analyse van de klimaatimpact voor het hele district verstrekt, die is gebaseerd op openbaar beschikbare gegevens van de LANUV,
• de gezamenlijk ontwikkelde maatregelen, met inbegrip van procedurele stappen, verantwoordelijkheden en informatie over mogelijke drijfveren en belemmeringen;
• informatie over de beoordeling van effecten en monitoring
• verdere behoefte aan actie met betrekking tot een actieve aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering.

Een voorbeeld van een dergelijke routekaart voor één district is hier te vinden.

De projectfondsen stelden de districten in staat om voor de duur van het project een personeelspositie vast te stellen om de aanpassing aan de klimaatverandering te coördineren (de zogenaamde “regionale promotor”). De functies van de initiatiefnemers bevinden zich voornamelijk in het bestuur van de districten, voornamelijk op het gebied van milieuplanning of klimaatbescherming. De initiatiefnemers maakten deel uit van een nieuw opgerichte personeelsstructuur die het proces begeleidde en die was aangepast aan de verschillende regionale governancekaders.

Daarnaast werden regionale experts uit alle 7 districten samengebracht in een kernteam. De taak van dit kernteam was om het proces te ondersteunen en de resultaten te vermenigvuldigen op hun respectieve expertise- of werkgebieden. Om het grote publiek te informeren over het verloop en de inhoud van de processen, werden de regionale promotors opgeleid door mediadeskundigen van ZDF Digital, een bedrijf gefinancierd door de federale publieke omroep, in het gebruik van verschillende sociale mediaplatforms en het maken van video's. Een groot aantal groene, grijze en zachte aanpassingsmaatregelen op verschillende thematische gebieden werden verzameld, besproken in de regionale processen en aangepast aan de sociaaleconomische en klimaatveranderingsomstandigheden in de regio. Deze maatregelen omvatten: bewustmaking van het publiek en de besluitvormers, uitvoering van structurele en technische maatregelen, aangepaste planning/bouw/landbeheer en financiële steun/financieringsprogramma's.

In de Interactieve Klimaatatlas Noordrijn-Westfalen (Klimaatlas) van het Rijksagentschap voor Natuur, Milieu en Consumentenbescherming NRW (LANUV) wordt een gedetailleerd en actueel ruimtelijk overzicht gegeven van de reikwijdte van aanpassingsconcepten op gemeentelijk en districtsniveau. De kaarten worden regelmatig bijgewerkt en geven een beeld van de vooruitgang, waarbij ook rekening wordt gehouden met de mogelijke toekomstige effecten van het project "Evoluerende Regio's".

Het centrale idee van de Evolving Roadmapping-methode is de samenwerking tussen verschillende maatschappelijke actoren voor de gezamenlijke ontwikkeling van strategieën, doelstellingen en maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering. Maatregelen worden niet alleen voorgesteld door externe adviseurs, maar gezamenlijk ontwikkeld door de regionale actoren. Deze bottom-up benadering betrekt de relevante mensen rechtstreeks bij de uitwerking van strategieën en maatregelen. Deze aanpak zorgt ervoor dat generieke maatregelen precies kunnen worden aangepast aan de regionale behoeften en governancekaders. Het vergroot ook de eigen verantwoordelijkheid en de kansen op uitvoering, aangezien de betrokken actoren vanaf het begin aan tafel zitten. Deze aanpak vereist echter een adequate en vroegtijdige inventarisatie van belanghebbenden. In de workshops werd bijzondere nadruk gelegd op samenwerking 'op ooghoogte'. Alle meningen en ideeën werden openlijk besproken, ongeacht de maatschappelijke positie van de respectieve deelnemers. Aangezien een groot deel van de regionale processen plaatsvond tijdens de COVID-19-pandemie, werden bijna alle evenementen online gehouden. Deze formaten werden grotendeels positief beoordeeld door de deelnemers.

De processen werden georganiseerd en gemodereerd door het Sociaal Onderzoekscentrum van de TU Dortmund en het Duitse Instituut voor Stedelijke Zaken (Deutsches Institut für Urbanistik, difu), vergezeld van een verscheidenheid aan ondersteunende diensten, geleverd door projectpartners zoals de (Nationale) Duitse Weerdienst voor bewustmaking en de Prognos AG voor het monitoren van de voortgang van het project.

De praktische uitvoering van de routekaartbenadering omvatte de deelname van belanghebbenden uit verschillende sectorale werkgebieden en verschillende beleidsvormingsorganen en administratieve niveaus. Hierbij ging het bijvoorbeeld om:

• districtsadministraties (met inbegrip van bijvoorbeeld departementen voor regionale ontwikkeling, waterbeheer, civiele bescherming of natuurbehoud);
• steden en gemeenten (met inbegrip van bijvoorbeeld diensten voor stads- en ruimtelijke ordening, bedrijfsontwikkeling of toerisme);
• districts- en gemeentepolitiek,
• een verscheidenheid aan non-profitorganisaties en bedrijfsverenigingen,
• verschillende soorten bedrijven,
• onderzoeks- en onderwijsinstellingen,
• publieke en private actoren uit de landbouw, bosbouw en natuurbehoud.

De implementatie van collaboratieve en multidisciplinaire klimaatadaptatieprocessen biedt veel voordelen, maar gaat ook gepaard met een zekere hoeveelheid tijd en inspanning. Gedurende het hele project werden verschillende mogelijke drijfveren en barrières geïdentificeerd.

Belemmeringen

• De gezamenlijke ontwikkeling van een geïntegreerd maar ook gedetailleerd klimaatadaptatieconcept was tijdrovend en vroeg de tijd van de deelnemers. Aangezien dergelijke processen echter sterk afhankelijk zijn van de kennis en participatie van de verschillende actoren, was het van cruciaal belang om de motivatie van de deelnemers hoog te houden. Dit was niet altijd mogelijk, maar kon worden ondersteund door een persoonlijke aanpak waarbij de nadruk lag op de individuele en maatschappelijke voordelen van iemands deelname.
• Volgens de deelnemers had de samenwerking via onlinevergaderingen en gedeelde werkplatforms enkele nadelen, zoals het verlies van persoonlijke uitwisseling. Volgens veel deelnemers werden deze nadelen echter gecompenseerd door voordelen, bijvoorbeeld tijdwinst als gevolg van de afschaffing van reisinspanningen of de mogelijkheid om opmerkingen te maken over tussentijdse resultaten tussen twee workshops via collaboratieve onlineplatforms. Bij het implementeren van online formaten werd rekening gehouden met de verschillende vaardigheden van de deelnemers en werd de toegang zo eenvoudig mogelijk gemaakt.
• Verschillende doelen, meningen en ideeën kunnen leiden tot conflicten, ook bij de aanpassing aan de klimaatverandering. Om dit te voorkomen zijn de regionale processen gestart met het definiëren van gemeenschappelijke doelen. Tijdens het proces werden altijd verschillende standpunten besproken om tot een gemeenschappelijke oplossing te komen.
• Niet alle relevante deelnemers konden altijd worden aangeworven voor het proces, wat soms leidde tot kennislacunes die meer concrete discussies, bijvoorbeeld over de uitvoering van maatregelen, in de weg stonden. Dit werd gecompenseerd door een gerichte betrokkenheid van relevante actoren parallel aan de workshops.
• Er deden zich beperkte mogelijkheden voor om op regionaal/lokaal niveau op te treden voor sommige deelnemers en onderwerpen, zoals voor landbouwbedrijven, die voornamelijk worden gedomineerd door het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van de EU. Deze actoren zagen geen mogelijkheden om hun besluiten op te nemen in een regionale of gemeentelijke routekaart. Het communiceren van deze specifieke behoeften aan de federale, federale en EU-niveaus zou van essentieel belang zijn om tegemoet te komen aan de regionale en lokale aanpassingsbehoeften voor die sectoren.

Succesfactoren

• Reeds bestaande netwerken (zoals van duurzame ontwikkeling) en aanpassingsinspanningen waren een grote troef. Het koppelen van het proces aan gevestigde governancestructuren en -projecten zorgde niet alleen voor consistentie, maar maakte het ook mogelijk om de bestaande knowhow optimaal te benutten.
• Aangezien samenwerkingsprocessen sterk afhankelijk zijn van de actieve deelname van de verschillende actoren, is een hoge mate van motivatie van grote waarde. Dit geldt met name voor mensen met relevante taken, verantwoordelijkheden of persoonlijke netwerken. Deze potentiële "vermenigvuldigers" van kennis werden actief aangepakt (bv. door ze persoonlijk te benaderen) en zo nauw mogelijk bij het aanpassingsproces betrokken.
• De toenemende relevantie van het onderwerp aanpassing aan de klimaatverandering in de politiek en de samenleving was een belangrijke drijfveer. De afgelopen jaren is de aandacht voor klimaatbescherming en klimaatadaptatie aanzienlijk toegenomen. De overstromingsramp in het westelijke deel van Duitsland in de zomer van 2021 gaf het thema van het voorkomen van zware regenval bijvoorbeeld een bijzonder belang in deze regionale processen. Dergelijke gebeurtenissen kunnen worden gebruikt om bestaande structuren en processen kritisch te onderzoeken en het bewustzijn onder verschillende groepen te vergroten (zonder alarmistisch te worden).
• Het ontwerp en de uitvoering van de workshops "op ooghoogte", d.w.z. alle deelnemers in staat stellen om op gelijk niveau samen te werken, leidde tot een verhoogde motivatie en tot de (althans tijdelijke) opschorting van bestaande conflicten.
• Om het onafhankelijke en continue gebruik ervan buiten het project te garanderen, werden voor elk district de analyse van de klimaateffecten en een praktisch monitoringsysteem ontworpen dat zo praktisch en toegankelijk mogelijk is. Deze diensten zijn ontwikkeld in nauwe samenwerking met de praktijkmensen.
• Politieke steun speelde ook een belangrijke rol in de aanpassingsprocessen naar aanleiding van het project Evolving Regions. Roadmaps werden officieel goedgekeurd door de districtsraden, het hoogste politieke niveau van elk van de Noordrijn-Westfalen districten. Het project heeft ook aandacht gekregen in de politiek en de back-up van de federale overheid door het verstrekken van de projectfinanciering en het waarborgen van de wetenschappelijke samenwerking met het Milieuagentschap (LANUV) en andere relevante actoren in de federale staat NRW (bijvoorbeeld de overheidsfinancierende federale staatsbank, NRW.BANK).

Ten slotte werd de tijdens het project opgedane kennis doorgegeven aan andere regio's in Duitsland en aan andere regio's in Europa en actoren, voornamelijk door de verspreiding van verslagen en de organisatie van verschillende evenementen en bijdragen op internationale conferenties. Er werden opleidingen georganiseerd voor adviseurs en medewerkers van andere districtsadministraties om hen bewust te maken van het Roadmapping-concept van het project Evolving Region en dit toe te passen op hun bevoegdheidsgebied. Deze cursussen werden gezamenlijk gegeven door het Social Reasearch Centre van de TU Dortmund University, difu en het Education Centre for the Supply and Waste Management Industry (Bildungszentrum für die Ver- und Entsorgungswirtschaft gGmbH, BEW, een non-profitorganisatie op federaal niveau).

Samen met stakeholders uit de Nederlandse regio West-Overijssel/Ijssel Vechtdelta en de Universiteit Twente in Enschede zijn in uitwisselingsrondes de overeenkomsten en verschillen van de verschillende benaderingen besproken om passende beleidsaanbevelingen te kunnen doen.

Kosten

Aangezien het project gericht was op de gezamenlijke ontwikkeling in plaats van de uitvoering van concrete maatregelen, werden de financiële middelen van het project (totale begroting 2,9 miljoen EUR), die afkomstig waren van het LIFE-programma van de EU en de federale staat NRW, gebruikt om de projectcomponenten uit te voeren. De districten moesten elk 1000 euro bijdragen om deel uit te maken van het LIFE-project.

Bovendien werden in bijna alle districten eigen middelen toegewezen om de nieuwe personeelsfuncties van de “bevorderaars van de aanpassing aan de klimaatverandering”, die aanvankelijk door het project werden gefinancierd, vast te stellen en in stand te houden.

Actoren die geïnteresseerd zijn in de uitvoering van een aanpassingsproces volgens de Evolving Roadmapping-methode, moeten kosten verwachten voor de oprichting van een coördinerende eenheid, de uitvoering van een uitgebreid dialoogproces, de voorbereiding van een klimaateffectbeoordeling en mogelijk voor verdere externe expertise en diensten (bv. voor projectmonitoring). In het project werden deze kosten grotendeels gedekt voor de deelnemende regio's.

Voordelen

Districten en gemeenten zouden meerdere voordelen kunnen halen uit de invoering en implementatie van de Evolving Roadmapping-methode.

Door de implementatie van geïntegreerde, collaboratieve klimaatadaptatieprocessen van het project Evolving Regions werden de zeven deelnemende districten in staat gesteld de gevolgen van klimaatverandering actief aan te pakken. Daarnaast zouden regionale actoren kunnen profiteren van relevante ondersteunende diensten die door het project werden verleend. De gedetailleerde stadsbrede klimaateffectanalyse stelde regionale actoren in staat de concrete gevolgen van de klimaatverandering te begrijpen en de zwaarst getroffen gebieden en sectoren in kaart te brengen. Het praktijkgerichte monitoringconcept biedt een gebruiksvriendelijke aanpak om het effect van een maatregel te beoordelen voordat deze wordt uitgevoerd. Hiertoe zijn impactketens in de zin van interventielogica ontwikkeld die de positieve (en negatieve) effecten van een maatregel illustreren. Deze werden gekoppeld aan indicatoren die kunnen worden gebruikt om de in de routekaart vermelde maatregelen te monitoren en te evalueren.

Deze diensten en het opgerichte netwerk stelden de regionale actoren in staat het thema klimaatadaptatie in hun dagelijkse werkzaamheden te integreren en de geïnitieerde inspanningen onafhankelijk voort te zetten. Deze capaciteitsopbouw is een elementaire doelstelling van de Evolving Roadmapping-methode. In veel districten zal het tijdens het proces gecreëerde netwerk van actoren waarschijnlijk ook buiten het project worden gebruikt, aangezien de deelnemers in alle districten de vraag naar de voortzetting van de gecreëerde netwerken tot uitdrukking hebben gebracht. In sommige districten, bijvoorbeeld in Minden-Lübbecke, werd het projectnetwerk overgedragen aan een nieuw opgerichte werkgroep voor aanpassing aan de klimaatverandering, die regelmatig bijeenkomt. Vanwege de positieve resultaten en ervaringen met het gebruik van een nieuw project werden zes van de zeven door het project gefinancierde personeelsleden na afloop van het project permanent aangesteld om de aanpassing aan de klimaatverandering te coördineren (de zogenaamde “regionale promotor”).

Voorts vormt de ontwikkeling van een geïntegreerd planningsdocument waarover regionale belanghebbenden overeenstemming hebben bereikt, de basis voor de toekomstige aanpassing aan de klimaatverandering in de regio’s.

Over het algemeen waren de processen in staat om een aantal belangrijke uitdagingen in verband met de aanpassing aan de klimaatverandering rechtstreeks aan te pakken. De klimaateffectanalyse heeft de onzekerheid over bestaande en verwachte gevolgen van klimaatverandering inderdaad verminderd, en de dialoogprocessen hebben relevante actoren in staat gesteld om over thematische en administratieve grenzen heen samen te werken. Op basis hiervan kunnen toekomstige activiteiten op het gebied van klimaatadaptatie beter worden gecoördineerd of gecombineerd en kunnen de middelen doelgerichter worden gebruikt.

Ten slotte heeft de integratieve en op samenwerking gebaseerde aanpak van Evolving Roadmapping het mogelijk gemaakt om vanaf het allereerste begin van het proces aan verschillende onderwerpen samen te werken en zo mogelijke conflicten, maar ook synergieën, in overweging te nemen.

Door een basis te bieden voor actieve geïntegreerde en gezamenlijke aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering, heeft het project “Evolving Regions” bijgedragen aan de doelstellingen van de Europese Green Deal en de doelstellingen van de EU-strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering, en heeft het ook de prioriteiten van de (nationale) Duitse strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering (DAS) (BMUV 2020) en die van de federale deelstaat Noordrijn-Westfalen (MKULNV 2015) aangepakt. In de eerste Duitse klimaatadaptatiewet van 2021 heeft de deelstaat Noordrijn-Westfalen zijn doelstellingen voor klimaatadaptatie gedefinieerd. Daarin staat: “De negatieve gevolgen van de klimaatverandering moeten door de verantwoordelijke overheidsinstanties worden beperkt door de ontwikkeling en uitvoering van aanpassingsmaatregelen die specifiek zijn voor elk actiegebied en zijn toegesneden op de respectieve regio” (§ 3, lid 1, Klimaanpassungsgesetz NRW, eigen vertaling, NRW 2021). De wet benadrukt de rol van overheidsinstanties bij het actief nemen van maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering en verplicht hen om bij de uitvoering van hun taken rekening te houden met zorgen over aanpassing aan de klimaatverandering.  Door dit LIFE-project te ondersteunen, wilde de federale deelstaatregering van NRW een bewezen praktische aanpak en inspiratie bieden aan gemeenten en districten in NRW om de aanpassingswet uit te voeren.

De looptijd van het project Evolving Regions was 2019-2023

De regionale processen duurden elk ongeveer anderhalf jaar, met inbegrip van voorbereiding, dialoog en werkfase en politieke besluitvorming.

De projectresultaten zullen naar verwachting leiden tot langdurige of permanente veranderingen in de governancekaders van de districten, door de invoering van nieuwe specifieke personeelsfuncties en het initiëren van netwerkstructuren en participatieprocessen. Het zal naar verwachting de uitvoering van maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering op lange termijn mogelijk maken.

Ministry of the Environment, Nature and Transport of the State of North Rhine-Westphalia

Dr.-Ing. Kathrin Prenger-Berninghoff

Referat VIII B 2 Anpassung an den Klimawandel,

Koordinierung Klimaschutz

Ministerium für Umwelt, Naturschutz und Verkehr des Landes NRW

E-Mail:  kathrin.prenger-berninghoff@munv.nrw.de

Interactive Climate Atlas (Klimaatlas NRW)

Landesamt für Natur, Umwelt und Verbraucherschutz Nordrhein-Westfalen (LANUV)

Fachbereich 37: Klimaschutz, Klimawandel Koordinierungsstelle

Email: klimaatlas@lanuv.nrw.de 

Direct information on the implementation of the Evolving roadmapping approach

Jürgen Schultze

Social Research Centre (sfs)

TU Dortmund University/ Department of Social Sciences (sfs)

Email: juergen.schultze@tu-dortmund.de 

Gids voor het ontwikkelen van routekaarten

Rapport van Layman over evoluerende regio's

De klimaatbestendige wijk Minden-Lübbecke