Remont parku Gomeznarro w Madrycie skoncentrowany na retencji wód burzowych

Park charakteryzuje się stromymi zboczami. W połączeniu z zagęszczonymi glebami i znaczną częścią uszczelnionych powierzchni w parku spowodowało to niewielką infiltrację wody do ziemi oraz intensywny spływ wody i erozję podczas intensywnych opadów deszczu. Osiedle w pobliżu było regularnie narażone na powodzie, a piwnice i partery cierpiały na wilgoć, powodując niedogodności i zagrożenia dla zdrowia lokalnych mieszkańców. Ponadto odpływ zawierał znaczną ilość zawiesiny, która stanowiła obciążenie dla systemu gospodarowania ściekami w mieście. Niskie wskaźniki infiltracji oznaczały niski poziom wilgoci w glebie. W rezultacie obszar parku miał trudności ze wspieraniem znacznej roślinności, a zatem nie zapewniał jak największego chłodzenia podczas upałów.

W przyszłości oczekuje się częstszych ekstremalnych warunków pogodowych, takich jak fale upałów i intensywne opady deszczu. Zgodnie ze scenariuszem wysokiej emisji (RCP 8.5) przewiduje się, że ekstremalne fale upałów będą występować co dwa lata do końca stulecia, a najsilniejsze skutki spodziewane są w Europie Południowej. Oczekuje się, że średnie roczne opady zmniejszą się, szczególnie w okresie letnim. Wraz z dłuższymi okresami suchymi w większości Europy spodziewana jest większa intensywność intensywnych opadów. (EEA 2017).

Przyjęte rozwiązanie w parku Gomeznarro przyczyniło się do poprawy odporności obszaru mieszkalnego na intensywne opady deszczu i susze. Ponadto zwiększona zdolność infiltracji i zwiększona dostępność wody dla roślinności parku, a także zmniejszone spływy powierzchniowe, poprawiają mikroklimat w okolicy, co jest szczególnie ważne podczas okresów upałów.

Celem tej inicjatywy było przywrócenie naturalnego obiegu wody w zurbanizowanym obszarze Parku Gomeznarro. Cele szczegółowe były następujące:

• Rewitalizacja krajobrazu parku;
• eliminacja lub znaczne ograniczenie procesów spływu;
• Zmniejszenie objętości wody o wysokim poziomie zawiesiny, której ilość i jakość wpłynęły na system odwadniania miejskiego podczas ulewnych deszczów;
• Demonstracja efektywności nowych materiałów wrażliwych na wodę i technik gospodarowania wodą deszczową.

Obszar Parku Gomeznarro o powierzchni 10 000 m2 położony w południowej części Madrytu, w dzielnicy Hortaleza, przeszedł transformację dzięki połączeniu szarej i zielonej infrastruktury. Interwencje realizowane w parku obejmowały:

• Restrukturyzacja i/lub wymiana zniszczonej i zagęszczonej gleby;
• Usunięcie nieprzepuszczalnych nawierzchni i zastąpienie ich powierzchniami przepuszczalnymi, ułatwiając w ten sposób odprowadzanie i zbieranie wody;
• instalacja podziemnych zbiorników magazynowych pod chodnikami oraz związany z nimi system zbierania i dystrybucji wody;
• Odnawianie roślinności na obszarach erozji.

W 2004 r. projekt uzyskał kwalifikację „dobrych praktyk” w ramach programu przyznawania najlepszych praktyk przez UN Habitat (bazadanych ONZ dotyczących najlepszych praktyk w zakresie siedlisk). Technologia infiltracji i zbierania wody została następnie powielona w kilku projektach w Madrycie i innych miejscach w Hiszpanii, a podobne rozwiązania są obecnie szeroko stosowane na całym świecie. Zrównoważone systemy odwadniania były później wykorzystywane w różnych projektach rozwoju obszarów miejskich w Hiszpanii, takich jak:

• tworzenie parków miejskich (np. Barrio les Roquetes w Barcelonie w 2017 r.);
• Zazielenianie krajobrazów ulicznych (np. Barrio Bon Pastor w Barcelonie w 2016 r.);
• Przepuszczalna infrastruktura transportowa (np. zielona osłona dworca kolejowego Logroño w latach 2012–2013, przepuszczalne ramię autostrady A-6 w Valladolid w 2008 r., modernizacja ulic miejskich w Torre Baró w Barcelonie w 2008 r.):
• Recykling wody deszczowej do nawadniania (np. boisko sportowe w Las Palmas w latach 2016–2017, działka i porośnięta roślinnością fasada centrum dla osób starszych w Madrycie w latach 2017–2018).

Projekt był prowadzony i finansowany przez gminę Madryt. Technologię i doradztwo w zakresie interwencji zapewniła prywatna firma doradcza. Park otoczony jest budynkami socjalnymi wybudowanymi w latach 60. Skargi najemców dotyczące wilgoci w ich domach spowodowanej gwałtownymi powodziami stanowiły impuls dla spółdzielni mieszkaniowej do renowacji budynków mieszkalnych. Proces ten został zintegrowany z planem gminy i rewitalizacją parku Gomeznarro.

Skargi mieszkańców dzielnicy były kluczowym czynnikiem, który przyczynił się do włączenia poprawy systemu odwadniania parku do programu rewitalizacji obszarów miejskich. Stan terenu parku spowodował już problemy dla mieszkańców w zakresie zalanych budynków w wyniku pęknięć chmur.

Zastosowana technologia i materiały były wówczas nowością w Hiszpanii. Spowodowało to opóźnienia we wdrażaniu, ponieważ projekt musiał być starannie zaplanowany; należy określić kryteria zatwierdzania rozwiązań zaproponowanych przez prywatnego konsultanta i dostawcę technologii; a wykonawcy musieli zostać dokładnie poinformowani.

Szczególna trudność powstała w wyniku potrzeby zaangażowania różnych departamentów miejskich (gospodarka wodna, budownictwo, planowanie, środowisko i inne) w planowanie i dostawę. Podejście do odwadniania miejskich terenów zielonych przyjęte w tym studium przypadku zostało powtórzone w innych lokalizacjach w Madrycie i innych miejscach w Hiszpanii.

Projekt sfinansowała gmina Madryt. Koszt budowy wyniósł 343 600 EUR (około 34 EUR/m2). Chociaż korzyści nie zostały ocenione w ujęciu pieniężnym, nie ma dodatkowych kosztów utrzymania w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami w zakresie krajobrazu stosowanymi w parkach. Projekt doprowadził do zmniejszenia erozji, ryzyka powodzi i presji na systemy odwadniające. Park otrzymuje około 5 milionów litrów wody deszczowej rocznie, która teraz nie wchodzi do systemu odwadniającego, ale zamiast tego ładuje poziom wód gruntowych i powoduje mniejsze zapotrzebowanie na dodatkowe podlewanie poprzez konserwację parku. Dalsze korzyści obejmują poprawę jakości powietrza i obniżenie temperatury powietrza w parku i wokół niego.

W 2002 r. gmina Madryt wprowadziła obowiązkową ocenę oddziaływania na środowisko w odniesieniu do wszelkich przekształceń urbanistycznych przeprowadzanych w mieście (Ley 2/2002, De 19 de Junio, de Evaluación Ambiental de la Comunidad De Madrid), w tym ograniczenie zużycia wody jako jedno z kryteriów oceny.

Po zakończeniu projektu wprowadzono gminny regulamin efektywnego wykorzystania wody (Ordenanza de Gestión y Uso Eficiente del Agua en la Ciudad de Madrid ANM 2006\50), który wyraźnie wymaga środków na rzecz zmniejszenia zużycia wody i utworzenia rezerw wody w Madrycie.

Faza planowania trwała 3 miesiące. Wdrożenie trwało również 3 miesiące, od stycznia do marca 2003 r.

Infrastruktura nadal istnieje i funkcjonuje. Pod warunkiem, że nie ma uszkodzeń systemu dystrybucji i zbierania wody podziemnej, nie ma limitu żywotności rozwiązania.

Technical contact
Pedro Lasa
SUDS-ATLANTIS
C\Portuetxe 23 B edificio Cemei oficina 201
20018 San Sebastián
Tel: +34 943 394399
E-mail: pedrolasa@drenajesostenible.es 

web-site: www.drenajesostenible.com 

Baza najlepszych praktyk ONZ w zakresie ochrony siedlisk, SUDS-ATLANTIS