2.2 Réamh-mheastacháin aeráide agus tionchair amach anseo a thuiscint

Ní mór an t-oiriúnú don athrú aeráide a bheith bunaithe ar mheasúnuithe ar thionchair a bheidh ann amach anseo, a bhaineann leis na dálaí aeráide atá ag athrú. Is dócha gur leaganacha níos minice agus níos foircní de na teagmhais adhaimsire atá ag tarlú faoi láthair is cúis le go leor tionchair aeráide amach anseo (féach Céim 2.1). Mar sin féin, d’fhéadfadh guaiseacha agus tionchair nua tarlú freisin, amhail tuilte a bhaineann le hardú ar leibhéal na farraige nó ganntanas uisce de bharr patrúin báistí atá ag athrú. Chun straitéis oiriúnaithe fhadtéarmach a fhorbairt, tá sé ríthábhachtach rochtain a fháil ar fhaisnéis faoi na tionchair réamh-mheasta ar an aeráid agus an fhaisnéis sin a léirmhíniú i gceart.

Réamh-mheastacháin aeráide agus tionchair amach anseo

Ar an scála Eorpach, táirgeann EEA go leor táscairí den athrú aeráide breathnaithe agus réamh-mheasta agus a thionchair, mar shampla teocht, frasaíocht, triomaigh, falscaithe nó ardú ar leibhéal na farraige. The EEA Report Climate change, impacts and vulnerability in Europe 2016 — an indicator-based assessment provides a useful overview of climate change and its impacts in Europe [Tuarascáil EEA maidir leis an athrú aeráide, tionchair agus leochaileacht san Eoraip 2016 — measúnú táscaire-bhunaithe ina dtugtar forléargas úsáideach ar an athrú aeráide agus ar an tionchar atá aige san Eoraip]. Ina theannta sin, soláthraíonn Seirbhís Copernicus um an Athrú Aeráide sonraí aeráide do lucht déanta beartas chun tacú le pleanáil agus cinnteoireacht maidir leis an athrú aeráide ar an scála náisiúnta, réigiúnach agus cathrach san Eoraip.

Soláthraíonn leathanaigh tíre Climate-ADAPT naisc chuig measúnuithe riosca agus leochaileachta náisiúnta na dtíortha aonair, a mbíonn réamh-mheastacháin ar athrú aeráide san áireamh iontu de ghnáth. Bhí baint ag go leor de na tionscadail taighde agus eolais arna gcistiú ag an Aontas le réamh-mheastacháin aeráide íos-scálaithe a chur ar fáil do shuíomh ar leith (féach thíos tionscadail arna gcistiú ag an Aontas).

Arna fhorbairt go sonrach do chathracha Eorpacha, tugann Breathnóir Léarscáile an Oiriúnaithe Uirbigh forléargas ar na guaiseacha aeráide atá ann faoi láthair agus a bheidh ann amach anseo, ar leochaileacht na gcathracha i leith na nguaiseacha sin agus ar a n-acmhainneacht oiriúnaitheach. Bailíonn amharcóir na léarscáile faisnéis ó fhoinsí éagsúla maidir le dáileadh spásúil breathnaithe agus réamh-mheasta agus déine teochtaí arda, tuilte, ganntanas uisce, falscaithe agus galair veicteoir-iompartha. Cuireann sé roinnt faisnéise ar fáil freisin maidir leis na cúiseanna atá le leochaileacht na gcathracha agus le nochtadh na gcathracha do na guaiseacha sin, a bhaineann le saintréithe na gcathracha agus a ndaonra.

Is féidir tuilleadh faisnéise faoi athruithe aeráide domhanda réamh-mheasta agus na tionchair ar chathracha a fháil i dtuarascálacha an Phainéil Idir-Rialtasaigh ar an Athrú Aeráide (IPCC), mar shampla Caibidil 8: Limistéir Uirbeacha sa Chúigiú Tuarascáil Mheasúnachta ón bPainéal Idir-Rialtasach ar an Athrú Aeráide nó i dTuarascáil an Phainéil Idir-Rialtasaigh ar an Athrú Aeráide maidir le Téamh Domhanda 1.5 °C.

Na réamh-mheastacháin a léirmhíniú

Is iad seo a leanas na gnéithe tábhachtacha de réamh-mheastacháin aeráide atá le breithniú:

• Scála spásúil na réamh-mheastachán, toisc go n-úsáideann samhlacha aeráide éagsúla taifigh spásúla éagsúla;
• An tréimhse bhunlíne, óna ndéantar an t-athrú a shamhaltú (e.g. i gcoibhneas le 1986-2005);
• Amlíne an réamh-mheastacháin, a shloinntear mar thréimhse de ghnáth (e.g. 2081-2100 nó 2020-2052);
• Na hastaíochtaí gás ceaptha teasa nó cásanna eile atá mar bhonn taca leo. Mar shampla, sa Chúigiú Tuarascáil Mheasúnachta ó IPCC, seasann RCP do Chonair Tiúchana Ionadaíoch agus léiríonn sé méid na ngás ceaptha teasa san atmaisféar, de réir ceithre chás éagsúla (arb ionann RCP 2.6 díobh agus an tiúchan is ísle agus RCP 8.5 na tiúchain is airde);
• Conas a léirítear an t-athrú réamh-mheasta. Is gnách go luann réamh-mheastacháin athraithe aeráide an dóchúlacht go dtarlóidh rud éigin sa todhchaí nó go dtugann siad breac-chuntas ar raon torthaí féideartha i dtéarmaí teochtaí, báistí nó ardú ar leibhéal na farraige sa todhchaí. Is é is cúis leis sin go mbeidh tionchar ag leibhéal na n-astaíochtaí gás ceaptha teasa agus ag forbairtí socheacnamaíocha eile ar an aeráid amach anseo. Chomh maith leis sin, díorthaítear réamh-mheastacháin aeráide ó shamhlacha éagsúla (léirithe matamaiticiúla ar an aeráid a fhorbraítear ar scálaí domhanda nó réigiúnacha), a fheabhsaítear i gcónaí ach nach féidir leo an todhchaí a thuar le cinnteacht iomlán fós.

D’fhéadfadh sé a bheith deacair éiginnteacht na haeráide amach anseo a thuiscint, pleanáil di nó cumarsáid a dhéanamh le daoine eile. Cuireann Climate-ADAPT treoraíocht éiginnteachta ar fáil, lena gcumhdaítear na hábhair seo a leanas:

1. Cad is brí leis an éiginnteacht?
2. Conas a chuirtear éiginnteachtaí in iúl?
3. Conas éiginnteacht a chur san áireamh?

Is féidir aghaidh a thabhairt ar neamhchinnteacht i bpleanáil oiriúnaithe trí infheistíocht a dhéanamh i ngníomhaíochtaí oiriúnaithe solúbtha íseal-aiféala (féach Céim 4.3), a sholáthraíonn tairbhí breise freisin, amhail laghdú ar astaíochtaí gás ceaptha teasa (féach Céim 5.4), agus dá bhrí sin is féidir údar a thabhairt leis in ainneoin na héiginnteachta a bhaineann le cásanna aeráide amach anseo. Tá treoir maidir le déileáil le héiginnteacht agus castacht curtha ar fáil ag an tionscadal RESIN freisin.