Oiriúnú don athrú aeráide a chomhtháthú i bpleananna caomhnaithe triomaigh agus uisce

Tá sé ríthábhachtach do phlean bainistithe triomaigh agus/nó do phlean caomhnaithe uisce páirtithe leasmhara ábhartha a bhfuil baint acu le soláthar uisce, pleanáil triomaigh agus caomhnú uisce a shainaithint. Ní mór do na grúpaí páirtithe leasmhara sin a bheith rannpháirteach agus ionadaíocht chothrom a bheith acu ag céim luath d’fhorbairt an phlean. Tugann rannpháirtíocht sa phróiseas pleanála deis do pháirtithe leasmhara tuiscint a fhorbairt ar dhearcthaí a chéile, agus réitigh chomhoibríocha a ghiniúint. Tá an t-eolas is fearr ag páirtithe leasmhara áitiúla ar na hearnálacha éagsúla úsáide uisce agus ar chomhpháirteanna éagsúla an timthrialla hidreolaíoch agus is féidir leo a áirithiú go bhfuil na spriocanna comhleanúnach agus go gcuirtear chun feidhme iad i gcás inarb iad na costais shocheacnamaíocha is ísle. Rannchuidíonn rannpháirtíocht ghníomhach le bainistiú cothrom na bhfoinsí uisce a bhaint amach lena n-íoslaghdaítear coinbhleachtaí idir úsáidí agus tionchair éagsúla ar an gcomhshaol.

Is cur chuige maith é meithleacha nó fóraim a bhunú a bhailíonn páirtithe leasmhara aitheanta, saineolaithe a bhfuil taithí acu agus atá aitheanta sa réimse uisce ar féidir leo comhairle agus comhairliúchán a thabhairt le linn fhorbairt na bpleananna. Ina theannta sin, táblaí earnála inar féidir le plé a bheith níos líofa, agus inar féidir grúpaí beaga páirtithe leasmhara a mheas mar uirlisí úsáideacha chun rannpháirtíocht an phobail a chur chun cinn. Is féidir le faisnéis agus comhairliúchán poiblí nósanna imeachta rialáilte nó reachtacha (e.g. feasacháin oifigiúla) nó foilseacháin agus modhanna leictreonacha faisnéise atá leathan agus inrochtana go héasca a leanúint, arb iad na cinn is coitianta a úsáideann an tsochaí.

Fachtóir mór ratha maidir le pleananna bainistithe triomaigh agus pleananna caomhnaithe uisce a dhearadh agus a chur chun feidhme is ea eolas domhain a bheith ar fáil faoi na nithe seo a leanas:

· patrún na n-úsáidí uisce agus an méid a chuireann siad le leas an phobail;

dálaí hidreolaíocha dobharlach agus réamh-mheastacháin ghaolmhara mheántéarmacha agus fhadtéarmacha maidir leis an athrú aeráide;

· na cúiseanna a mbíonn tionchar acu ar an éileamh ar uisce sna hearnálacha eacnamaíocha atá dian ar uisce agus ar thomhaltas uisce poiblí.

Chun go n-éireoidh le bainistiú triomaigh agus le plean caomhnaithe uisce, tá gá le rannpháirtíocht ghníomhach páirtithe leasmhara agus le hidirphlé maith idir an eolaíocht agus lucht ceaptha beartas le linn an phróisis pleanála ar fad. Ina theannta sin, ba cheart an plean bainistithe triomaigh agus caomhnaithe uisce a áireamh i bpleananna bainistithe abhantraí (RBMPanna) a cheanglaítear le Treoir Réime Uisce an Aontais nó a chomhordú leo . Trí chórais éifeachtacha rabhaidh triomaigh a bhunú, rannchuidítear a thuilleadh leis an rath a bheidh ar bhainistiú triomaigh agus ar chur chun feidhme an phlean caomhnaithe uisce.

Is féidir le coinbhleachtaí idir luachanna agus leasanna sóisialta, eacnamaíocha agus comhshaoil cur isteach ar an gcomhar is gá le linn dhearadh agus chur chun feidhme an phlean, go háirithe nuair a éiríonn acmhainní uisce níos teirce. Baineann srianta dlíthiúla le linn an phróisis pleanála le cearta uisce, dlíthe iontaobhais phoiblí atá ann cheana, ceanglais do sholáthraithe uisce poiblí, saincheisteanna dliteanais, i measc nithe eile.

Is féidir na costais a bhaineann le forbairt plean bainistíochta triomaigh agus caomhnaithe uisce ar leibhéal an stáit a mheas idir EUR 50,000 agus EUR 100,000. Tá éagsúlacht mhór sna costais cur chun feidhme, ag brath ar an scála atá á mheas, ar dhéine na faidhbe, ar shaintréithe áitiúla na ndobharlach agus na n-úsáidí uisce, agus ar shraith na mbeart atá beartaithe. Ní mór na costais a mheá i gcónaí in aghaidh na gcaillteanas a tharlódh i gcás nach mbeadh aon phlean i bhfeidhm.

Is é an tairbhe gur féidir le gach earnáil eacnamaíoch leanúint de ghníomhaíochtaí ar bhealach eagraithe, ach le leibhéil laghdaithe uisce, rud a chiallaíonn gur lú an cur isteach eacnamaíoch agus comhshaoil a bhíonn ann i gcomparáid le staid triomaigh neamhbhainistithe.

Rialachán maidir le híoscheanglais le haghaidh athúsáid uisce le haghaidh uisciú talmhaíochta

Chun aghaidh a thabhairt ar shaincheist an ghanntanais uisce agus na dtriomach san Aontas, d’eisigh an Coimisiún Eorpach Teachtaireacht in 2007 dar teideal ‘Addressing the challenge of water scarcity and droughts in the European Union’ [Dul i ngleic le dúshlán an ghanntanais uisce agus na dtriomach san Aontas Eorpach]. Liostaítear sa teachtaireacht sraith roghanna beartais, ar féidir iad a chur chun feidhme mar ghníomhaíocht chomhbheartaithe de chuid an Aontais chun éifeachtúlacht uisce agus coigilteas uisce a mhéadú agus chun ullmhacht i gcomhair triomaigh agus bainistiú riosca a fheabhsú. Aithníonn an Chreat-Treoir Uisce, príomhthionscadal Bheartas Uisce an AE, triomaigh mar bhagairtí féideartha a d'fhéadfadh na hiarrachtaí chun dea-stádas éiceolaíoch dobharlaigh an Chomhphobail a bhaint amach a chealú. I mí na Samhna 2012, cuireadh Athbhreithniú Beartais maidir le ganntanas uisce agus triomaigh i gcrích agus comhtháthaíodh é sa "Treoirphleanmaidir le hUiscí Eorpacha a Chosaint". Thángthas ar an gconclúid san athbhreithniú go ndearnadh dul chun cinn maidir leis na hionstraimí beartais a moladh sa teachtaireacht ón gCoimisiún in 2007 a chur chun feidhme, ach nár baineadh amach an cuspóir foriomlán maidir le treochtaí ganntanais uisce agus triomaigh a chur ar ais. Leis an ‘Treoirphlean’ spreagadh na Ballstáit chun bainistiú riosca triomaigh a chomhtháthú ar bhealach níos fearr ina bPleananna Bainistíochta Abhantraí amach anseo chun comhsheasmhacht a áirithiú i mbainistiú acmhainní uisce. In 2020, d’eisigh an Coimisiún Eorpach ‘Rialachánnua maidir le híoscheanglais le haghaidh athúsáid uisce le haghaidh uisciú talmhaíochta’ atá ábhartha maidir le caomhnú uisce agus leagtar amach ann na rialacha maidir le híoscheanglais le haghaidh athúsáid shábháilte fuíolluisce uirbigh chóireáilte le haghaidh uisciú talmhaíochta.

Aithníodh déine mhéadaitheach na dtriomach san Aontas Eorpach agus an gá atá le gníomhaíocht i ‘Straitéisnua an Aontais Eorpaigh maidir le hOiriúnú don Athrú Aeráide’, aglacadh i mí Feabhra 2021. Moltar sa straitéis úsáid níos leithne a bhaint as pleananna bainistithe triomaigh agus as bearta chun acmhainneacht coinneála uisce ithreacha agus athúsáid shábháilte uisce a mhéadú.

Braitheann an t-am cur chun feidhme le haghaidh bainistiú triomaigh agus/nó pleananna caomhnaithe uisce ar roinnt tosca amhail méid an limistéir atá buailte, leasanna éagsúla na bpáirtithe leasmhara, agus impleachtaí dlíthiúla agus sóisialta. Bíonn amanna cur chun feidhme tipiciúla idir 1 bhliain agus 5 bliana.

Má dhéantar iad a fhorbairt agus a chur chun feidhme i gceart, is iondúil gur bearta meántéarmacha (> 5 bliana) iad pleananna bainistithe triomaigh agus pleananna caomhnaithe uisce. Chun a n-inmharthanacht a áirithiú thar thréimhse fhada, ba cheart meastóireacht rialta a dhéanamh orthu agus athruithe aeráide agus sóisialta, teicneolaíochtaí nua agus dlíthe nua á gcur san áireamh. Tá ról tábhachtach freisin ag meastóireacht agus oiriúnú tar éis teagmhais triomaigh.