Soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura

Messaġġi ewlenin

• Il-Kummissjoni Ewropea tiddefinixxi soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura bħala “Soluzzjonijiet li huma ispirati u appoġġati min-natura, li huma kosteffettivi, li fl-istess ħin jipprovdu benefiċċji ambjentali, soċjali u ekonomiċi u jgħinu biex tinbena r-reżiljenza. Soluzzjonijiet bħal dawn iġibu aktar karatteristiċi u proċessi tan-natura u naturali, u aktar diversi, fil-bliet, fil-pajsaġġi tal-baħar u fil-pajsaġġi tal-baħar, permezz ta’ interventi adattati lokalment, effiċjenti fir-riżorsi u sistemiċi.” Is-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura jridu jkunu ta’ benefiċċju għall-bijodiversità u jappoġġaw it-twassil ta’ firxa ta’ servizzi tal-ekosistema.
• In-Nazzjonijiet Uniti qablu f’Marzu 2022 fil-ħames Assemblea tan-NU għall-Ambjent (UNEA 5) dwar riżoluzzjoni dwar soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura li tippreżenta ħafna similaritajiet mad-definizzjoni tal-Kummissjoni Ewropea.
• Is-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura huma rikonoxxuti bħala soluzzjonijiet bi skopijiet multipli li spiss ikollhom kobenefiċċji akbar mill-miżuri tekniċi tradizzjonali. L-Istrateġija ta’ Adattament tal-UE, aġġornata fl-2021, tagħmel enfasi qawwija fuq approċċi bbażati fuq l-ekosistema, u b’mod partikolari fuq soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura. Għalhekk, l-oqfsa ta’ politika rilevanti tal-UE mhumiex biss l-Istrateġija ta’ Adattament tal-UE, iżda wkoll l-Istrateġija għall-Infrastruttura Ekoloġika u l-Istrateġija għall-Bijodiversità. Il-miri rigward ir-restawr tal-ekosistema huma partikolarment rilevanti f’dan ir-rigward.
• L-għoti tas-setgħa lill-awtoritajiet reġjonali u lokali u lill-komunitajiet tal-partijiet ikkonċernati biex jidentifikaw u jimplimentaw soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura jitlob il-bini tal-kapaċità u l-kondiviżjoni tal-għarfien. Fil-livell tal-UE, inħolqu diversi pjattaformi ta’ informazzjoni rilevanti għal dan il-għan. L-inizjattivi reġjonali huma appoġġati aktar permezz ta’ skemi ta’ finanzjament dedikati tal-UE u inizjattivi ta’ networking inkluża l-Missjoni tal-UE dwar l-adattament għat-tibdil fil-klima.

Il-potenzjal ta’ soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura għall-politiki u l-azzjonijiet ta’ adattament taħt klima li qed tinbidel

L-adattament ibbażat fuq l-ekosistema jiffoka fuq ir-restawr tal-ekosistema u t-titjib tas-servizzi tal-ekosistema biex is-soċjetà tiġi protetta mill-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima. Hekk kif l-impatti tat-tibdil fil-klima jsiru aktar ovvji, eż. nixfiet, għargħar jew temperaturi estremi, l-urġenza tal-miżuri ta’ adattament tiżdied. It-tibdil fil-klima jaffettwa ħafna setturi u reġjuni madwar l-Ewropa. Is-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura (NbS) jinkludu firxa ta’ approċċi bbażati fuq l-ekosistema li għandhom l-għan li jżidu r-reżiljenza għat-tibdil fil-klima. L-NbS huma tipikament immexxija mill-partijiet ikkonċernati u mfassla apposta għall-kundizzjonijiet reġjonali (is-sittrapport tal-IPCC; Strateġija tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima). Ir-rapport tal-EEA dwar l-NbS fl-Ewropa jagħti ħarsa ġenerali dettaljata lejn il-kunċetti differenti tal-NbS u l-applikazzjoni tagħhom fis-setturi tal-politika.  L-NbS huma waħda mill-ħames tipi ewlenin ta’ miżuri għall-adattament fir-rappurtar volontarju tal-Istati Membri dwar il-miżuri ta’ adattament.

L-NbS tipikament jinvolvu l-protezzjoni taż-żoni kostali, ir-restawr tal-artijiet mistagħdra, ir-restawr tax-xmajjar/tal-pjanuri tal-għargħar, l-agroforestrija, il-forestrija qrib in-natura, l-ekoloġizzazzjoni (peri)urbana u l-protezzjoni tal-ħamrija. Għalhekk, l-NbS jistgħu jipprovdu servizzi bħall-kontroll tal-erożjoni, il-prevenzjoni tan-nixfa u tal-għargħar, is-sekwestru tal-karbonju, it-tkessiħ, u l-prevenzjoni tan-nirien fil-foresti. L-evidenza xjentifika għal dawn il-benefiċċji multipli u l-għarfien prattiku qed jespandu b’mod rapidu fl-Ewropa, appoġġati minn proġetti ta’ riċerka ffinanzjati minn Orizzont 2020 tal-UE u Orizzont Ewropa.

L-effikaċja tal-NbS tiddependi ħafna fuq il-kuntest lokali. L-istandards tekniċi, il-governanza kollaborattiva, it-trasferiment tal-għarfien, il-bini tal-kapaċità u finanzjament suffiċjenti se jsaħħu l-implimentazzjoni tagħhom. L-involviment tal-partijiet ikkonċernati lokali huwa kruċjali.

Ekosistemi restawrati bħat-torbieri u l-foresti jistgħu huma stess jiġu affettwati mit-tibdil fil-klima, li potenzjalment jagħmel l-NbS inqas effettiv fit-tul. Għalhekk, it-tfassil tal-proġetti tal-NbS għandu jibni fuq studji li jħarsu ’l quddiem tal-impatti mbassra tat-tibdil fil-klima.

Qafas ta' politika

Fil-livell globali, il-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Diversità Bijoloġika appoġġat b’mod espliċitu approċċi bbażati fuq l-ekosistema li jistabbilixxu miri assoċjati u reċentement adottat linji gwida volontarji għat-tfassil u l-implimentazzjoni effettiva tagħhom. Barra minn hekk, il-Qafas ta’ Sendai għat-Tnaqqis tar-Riskju ta’ Diżastri 2015–2030 jinkoraġġixxi approċċi bbażati fuq l-ekosistema biex tinbena r-reżiljenza u jitnaqqas ir-riskju ta’ diżastri.

Bħala parti mill-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-Kummissjoni Ewropea adottat l-Istrateġija tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030, li tirrikonoxxi r-restawr tan-natura bħala kontribut ewlieni kemm għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima kif ukoll għall-adattament għalih, u tippromwovi wkoll l-integrazzjoni tiegħu fl-ippjanar urban. Fit-22 ta’ Ġunju 2022, il-Kummissjoni Ewropea għamlet proposta għal miri legalment vinkolanti tal-UE għar-restawr tan-natura, li għandhom l-għan li jżidu l-bijodiversità, jimmitigaw u jadattaw għat-tibdil fil-klima, u jipprevjenu u jnaqqsu l-impatti tad-diżastri naturali.

L-Istrateġija tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima li ġiet aġġornata dan l-aħħar tagħmel enfasi qawwija fuq l-NbS bħala prijorità trasversali. L-implimentazzjoni tagħhom hija pereżempju strumentali għall-ġestjoni integrata tal-baċiri tax-xmajjar skont id-Direttiva Qafas dwar l-Ilma.

L-NbS fuq skala kbira għandhom rwol importanti fil-promozzjoni tal-prinċipju ta’ solidarjetà msemmi fid-Direttiva dwar l-Għargħar, peress li jirrikjedu strateġiji li jindirizzaw il-ġestjoni tal-art f’pajsaġġi jew ġurisdizzjonijiet transfruntiera, li jinvolvu varjetà kbira ta’ atturi u partijiet ikkonċernati.

Ir-rieżami tal-2019 tal-Istrateġija għall-Infrastruttura Ekoloġika jenfasizza l-kobenefiċċji ekonomiċi, soċjali u oħrajn li jirriżultaw mill-Infrastruttura Ekoloġika u minn soluzzjonijiet ibbażati fuq l-ekosistema. Żewġ dokumenti ta’ gwida dwar is-servizzi tal-ekosistema u l-infrastruttura ekoloġika Ijiffukaw fuq l-implimentazzjoni għal dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet tal-infrastruttura ekoloġika u blu fil-livell tal-UE: id-dokument ta’ Gwida tal-UE dwar qafas strateġiku u d-dokument ta’ Gwida tal-UE dwar l-integrazzjoni tal-ekosistemi u s-servizzi tagħhom fit-teħid tad-deċiżjonijiet.

Titjib tal-bażi tal-għarfien

Ir-rapport tal-EEA dwar is-soluzzjonijiet NbS fl-Ewropa jesplora kif l-NbS jistgħu jgħinu fil-prevenzjoni tal-agħar impatti tat-tibdil fil-klima, u t-telf tal-bijodiversità u tal-ekosistema. Din il-pubblikazzjoni tipprovdi analiżi attwali u f’waqtha dwar l-NbS, filwaqt li tidentifika l-lakuni fl-għarfien u l-isfidi li fadal li jipprevjenu implimentazzjoni usa’ fil-livell lokali. Barra minn hekk, l-IUCN  żviluppa standard globali għall-NbS u jipprovdi għodod tal-NbS biex jiġi indirizzat it-tibdil fil-klima.

Taħt il-kappa tal-NbS jaqa’ l-kunċett ta’ Infrastruttura Ekoloġika. L-Istati Membri tal-UE żviluppaw firxa wiesgħa ta’ attivitajiet rigward il-qafas ta’ politika nazzjonali, l-integrazzjoni tal-Infrastruttura Ekoloġika fil-politiki settorjali, it-tisħiħ tal-bażi tal-għarfien u l-implimentazzjoni ta’ proġetti speċifiċi tal-IE.  Din l-informazzjoni tista' tinstab fis-Sistema ta' Informazzjoni dwaril-Bijodiversità għall-Ewropa, BISE.

Taħt il-programm Orizzont 2020 iffinanzjat mill-UE, sar sforz kollaborattiv sostanzjali biex il-prattikanti jiġu pprovduti b’qafas komprensiv ta’ valutazzjoni tal-impatt tal-NbS, u sett robust ta’ indikaturi u metodoloġiji biex jiġi evalwat l-impatt tal-NbS. Dan irriżulta f’manwal għall-prattikanti u appendiċi korrispondenti tal-metodi u ħarsa ġenerali lejn l-istudji u l-pubblikazzjonijiet dwar l-IĠ iffinanzjati mill-Kummissjoni Ewropea.

Diversi portali u paġni web jipprovdu eżempji u informazzjoni ta’ sfond dwar l-NbS:

• Il-pjattaforma OPPLA tikkondividi għarfien prattiku dwar il-kapital naturali, is-servizzi tal-ekosistema u l-NbS, filwaqt li toffri firxa wiesgħa ta’ studji ta’ każijiet, prodotti u għodod;
• Il-proġett NATURVATION H2020 għall-Innovazzjoni Urbana bbażata fuq in-Natura żviluppa riżorsi ewlenin dwar is-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura għall-klima, inkluż atlas tan-natura urbana bi kważi 1,000 eżempju ta’ soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura minn madwar 100 belt Ewropea li jikkontribwixxu għall-adattament tas-sistema urbana għat-tibdil fil-klima u mapep ta’ valutazzjoni Ewropej tal-benefiċċji tas-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura għat-tnaqqis tal-gżira tas-sħana urbana għas-775 żona urbana madwar l-UE;
• Il-proġett tan-Netwerk Natura tal-H2020 jappoġġa t-trasferiment tal-għarfien sistemiku bil-librerija tar-riżorsiu s-sejbien tal-istudju tal-każ tiegħu . It-tnejn jinkludu informazzjoni dwar l-NbS għall-klima;
• Il-pjattaforma tal-Miżuri Naturali għaż-Żamma tal-Ilma (NWRM)ġabret informazzjoni dwar l-IE applikata għas-settur tal-ilma, b’katalogu kbir ta’ azzjonijiet u studji ta’ każijiet;
• Il-Konvenzjoni Qafas tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima (UNFCCC) għandha “Bażi tad-Data dwar approċċi bbażati fuq l-ekosistema għall-Adattament” fil-Portal tal-Għarfien dwar l-Adattament;
• L-Inizjattiva NbS hija programm interdixxiplinari li jiffoka fuq ix-xjenza, il-politika u l-prattika tal-NbS u toffri żewġ pjattaformi globali assoċjati ("Pjattaforma ta' Evidenza tal-NbS"u "Pjattaforma ta' Politika tal-NbS");
• Il-Portal tas-Soluzzjonijiet tal-EbAjrawwem il-kondiviżjoni ta’ Studji ta’ Każijiet u eżempji ta’ Adattament ibbażat fuq l-Ekosistema minn reġjuni u ekosistemi differenti madwar id-dinja;
• Knowledge4Policy (K4P) hija l-pjattaforma tal-Kummissjoni tal-UE għat-tfassil tal-politika bbażat fuq l-evidenza. Din il-pjattaforma torbot ma’, fost l-oħrajn, manwal dwar l-impatt tal-NbS għall-prattikantiu Stat tal-Finanzi għan-Natura;
• Il-bażi tad-data BiodivERsAtinkludi l-istat attwali tar-riċerka dwar il-bijodiversità u s-servizzi tal-ekosistema assoċjati fl-Ewropa f’termini ta’ proġetti, programmi u finanzjament. Il-BiodivERsA qed ikollha proġetti għaddejjin bħala riżultat ta’ sejħa espliċita dwar il-bijodiversità u t-tibdil fil-klima. L-adattament ibbażat fuq l-NbS/l-ekosistema kien wieħed mill-erba’ suġġetti tas-sejħa.

Appoġġ għall-finanzjament u l-investiment

Il-Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP) jistabbilixxi l-baġit tal-UE. Għall-perjodu ta’ nfiq 2021-2027, minimu ta’ 30 % tal-baġit totali tal-UE huwa allokat għall-objettivi klimatiċi. L-Istrateġija l-ġdida tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030 enfasizzat li proporzjon sinifikanti tal-baġit tal-UE ddedikat għall-azzjoni klimatika se jiġi investit fuq il-bijodiversità u l-NbS. B’mod ġenerali, il-finanzjament għall-adattament jista’ jiġi kkombinat minn sorsi differenti, u ħafna minnhom jappoġġaw ukoll l-NbS għall-adattament.

Ir-Riċerka tal-UE sal-2030, rilevanti għall-NbS, hija ffinanzjata taħt:

• Orizzont Ewropa , fejn ir-raggruppament 6 huwa l-aktar rilevanti għall-approċċi ambjentali għall-adattament għat-tibdil fil-klima u t-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri, it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri,
• Life Climate Action, li tappoġġa t-tranżizzjoni lejn ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju u reżiljenti għat-tibdil fil-klima.
• Fondi Strutturali u ta' Investiment Ewropej, u b'mod partikolari l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali
• Azzjonijiet COST, finanzjament minn isfel għal fuq, riċerka miftuħa u netwerks ta' innovazzjoni.

L-appoġġ finanzjarju għall-NbS jista’ jiġi pprovdut ukoll taħt il-politika ta’ koeżjoni tal-UE jew il-politika agrikola komuni tal-UE.

Il-Missjoni tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima tappoġġja lir-reġjuni, lill-bliet u lill-awtoritajiet lokali fl-isforzi tagħhom biex jibnu reżiljenza kontra l-impatti tat-tibdil fil-klima, billi tipprovdi finanzjament bħala parti minn Orizzont Ewropa, il-Programmi Qafas tal-UE għar-riċerka u l-innovazzjoni. Ir-reġjuni u l-awtoritajiet lokali f’pajjiżi assoċjati ma’ Orizzont Ewropa jew f’pajjiżi li qed jinnegozjaw assoċjazzjoni ma’ Orizzont Ewropa jistgħu jkunu involuti fl-azzjonijiet tal-Missjoni. Il-kumpaniji jistgħu jkunu eliġibbli wkoll biex jipparteċipaw, pereżempju bħala innovaturi li jipprovdu soluzzjonijiet innovattivi jew servizzi klimatiċi. L-opportunitajiet ta’ finanzjament jistgħu jinstabu fuq il-Portal għall-Finanzjament u għall-Offerti, b’mod partikolari taħt il-Programm ta’ Ħidma ta’ Orizzont Ewropa 2023-2024.

Ħarsa ġenerali komprensiva tista’ tinstab fuq il-paġna dwar il-finanzjament tal-UE għall-miżuri ta’ adattament.

Appoġġ għall-implimentazzjoni

Il-Kummissjoni Ewropea pprovdiet gwida fil-Manwal għall-implimentazzjoni tal-NbS għas-sigurtà tal-ilma , Manwal għall-prattikanti biex jevalwaw l-impatt tal-NbS u ħafna riżorsi oħra relatati mal-ippjanar spazjali, l-akkwist pubbliku, il-finanzi, in-negozju u l-governanza tal-NbS miġbura mill-ġdid fuq il-pjattaforma Network Nature EU dwar l-NbS.

Il-parteċipazzjoni tal-Istati Membri, ir-reġjuni u l-bliet se tkun kruċjali biex l-UE ssir reżiljenti għall-klima peress li huma aġenti ewlenin tal-bidla fl-użu ta’ teknoloġiji ġodda, fl-esperimentazzjoni ta’ soluzzjonijiet innovattivi li jindirizzaw il-ħtiġijiet lokali, u fit-tmexxija ta’ partijiet ikkonċernati differenti lejn it-tranżizzjoni ekoloġika. Għalhekk, il-Kummissjoni Ewropea qed tuża dan l-istrument il-ġdid tal-Missjoni tal-UE dwar l-adattament biex taċċellera l-isforzi ta’ adattament fuq il-post fl-Istati Membri tal-UE. Il-Missjoni hija mekkaniżmu eżekuttiv tal-Patt Ekoloġiku Ewropew u tal-Istrateġija tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima. L-NbS huma meqjusa bħala komponent ċentrali tas-soluzzjonijiet innovattivi lejn tranżizzjoni sistemika.

Il-Patt tas-Sindki huwa inizjattiva tal-UE li għandha l-għan li tinvolvi u tappoġġja l-bliet biex jilħqu l-miri tal-UE għall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih. Taħt il-Faċilità l-ġdida ta’ Appoġġ għall-Politiki tal-Patt tas-Sindki, il-Kummissjoni Ewropea qed tgħin lill-awtoritajiet lokali u reġjonali jimplimentaw strateġiji ta’ adattament għal 12-il pajjiż magħżul. L-użu tal-NbS huwa wieħed mill-attivitajiet li għandhom jiġu appoġġati.

MRE ta’ progress fl-użu ta’ adattament ibbażat fuq in-Natura

Ħafna Stati Membri jqisu l-impatti klimatiċi fil-Pjanijiet tagħhom għall-Ġestjoni tar-Riskju ta’ Għargħar. Il-kontroll tal-idoneità tal-Leġiżlazzjoni tal-UE dwar l-Ilma tal-2019 wera li s-26 pajjiż kollha ta’ Schengen inkludew l-NbS (jiġifieri miżuri għaż-żamma naturali tal-ilma) fil-Pjanijiet tagħhom għall-Ġestjoni tar-Riskju tal-Għargħar biex jindirizzaw it-tibdil fil-klima. Is-Sitt Direttiva Qafas dwar l-Ilma u r-Rapport ta’ Implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-Għargħar jinkludu valutazzjonijiet nazzjonali tal-progress tal-miżuri għaż-żamma naturali tal-ilma għal kull pajjiż.

Biex tiżviluppa metodoloġija soda u sistema integrata dwar il-kontabbiltà tal-kapital naturali, l-UE bdiet il-proġett INCA, allinjat mill-qrib mal-ħidma ġenerali tagħha dwar “l-immappjar u l-valutazzjoni tal-istat tal-ekosistemi u s-servizzi tagħhom” (MAES). INCA-MAES ippubblikat ħarsa ġenerali u rapport ta’ progress tal-Kontabbiltà tal-Kapital Naturali fl-Unjoni Ewropea.

F’April 2022, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat ir-rapport “Thevital role of nature-based solutions in a nature positive economy” (Ir-rwol vitali tas-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura f’ekonomija pożittiva għan-natura).li jindirizza l-lakuni fl-għarfien fil-benefiċċji ekonomiċi potenzjali tal-NbS u l-isfidi li jiffaċċjaw l-Intrapriżi Bbażati fuq in-Natura (eż. il-ġenerazzjoni ta’ impjiegi u ħiliet ġodda, innovazzjonijiet, u impatti ekonomiċi usa’ permezz ta’ approċċ ibbażat fuq in-natura li jirrispetta l-ħtiġijiet tal-ambjent u tal-komunitajiet). Ir-rapport jeżamina wħud mill-kwistjonijiet ewlenin li jiffaċċjaw il-partijiet ikkonċernati, inkluż il-“greenwashing”.