Enerġija

Messaġġi ewlenin

• It-tibdil fil-klima jaffettwa s-settur tal-enerġija f’termini ta’ produzzjoni tal-enerġija (kemm mhux rinnovabbli kif ukoll rinnovabbli) u l-kundizzjonijiet tal-provvista. Ir-riskji jinkludu rati mnaqqsa ta’ effiċjenza tat-tipi kollha ta’ impjanti tal-enerġija kif ukoll ħsarat fl-infrastruttura tal-enerġija kkawżati minn avvenimenti estremi. Li s-settur tal-enerġija jsir reżiljenti għat-tibdil fil-klima huwa kruċjali għall-azzjoni klimatika tal-UE, primarjament minħabba r-rwol tiegħu fil-mitigazzjoni bħala wieħed mis-sorsi ewlenin ta’ emissjonijiet antropoġeniċi ta’ gassijiet serra.
• Il-“Liġi Ewropea dwar il-Klima” u l-pakkett “Lesti għall-mira ta’ 55 %” se jirriżultaw biex jixprunaw dekarbonizzazzjoni sostanzjali tas-settur tal-enerġija tal-UE. Għalkemm għadha ma ġiet proposta l-ebda azzjoni speċifika fl-Istrateġija ta’ Adattament il-ġdida tal-UE, dawk il-politiki dwar il-klima x’aktarx li jkollhom konsegwenzi importanti fuq l-għażliet ta’ adattament tas-settur. Abbażi tal-informazzjoni u l-gwida fl-Istrateġija ta’ Adattament tal-UE u d-dokumenti tal-Politika ta’ Koeżjoni, l-Ewropa beħsiebha tinvesti speċifikament f’infrastruttura reżiljenti għall-klima, b’mod partikolari biex tistabbilixxi infrastruttura tal-enerġija rinnovabbli.
• Filwaqt li ċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka pprovda studji ta’ mmudellar biex jiġi vvalutat l-impatt tat-tibdil fil-klima fuq is-settur tal-enerġija, u opportunitajiet ta’ adattament għas-sistema tal-enerġija Ewropea, u r-reżiljenza għall-klima fis-sistema tal-enerġija tal-Ewropa issa u fil-futur, fejn ġew analizzati mill-EEA, diversi proġetti ta’ riċerka u innovazzjoni ffinanzjati mill-UE jipproponu soluzzjonijiet biex l-adattament jiġi integrat f’dan is-settur ewlieni tal-politika tal-UE.

Impatti, vulnerabbiltajiet u riskji

Frederic Laugier, EDF

It-tibdil fil-klima jaffettwa s-sistema tal-enerġija b’diversi modi, li jvarjaw minn bidliet fid-domandi staġjonali u annwali tat-tisħin u t-tkessiħ għal riskji u opportunitajiet fuq il-produzzjoni u d-distribuzzjoni tal-enerġija. Ir-riskji jinkludu tnaqqis fir-rati tal-effiċjenza tal-impjanti tal-enerġija, limitazzjonijiet tal-ilma tat-tkessiħ u tal-ilma għall-impjanti idroelettriċi. Barra minn hekk, it-tibdil fil-klima jista’ jagħmel ħsara lill-infrastrutturi tal-enerġija minħabba avvenimenti estremi inklużi għargħar kostali u interni, maltempati u nirien fil-foresti.

Il-Valutazzjoni Ewropea tar-Riskju Klimatiku identifikat ir-riskju ta’ interruzzjoni tal-enerġija minħabba s-sħana u n-nixfa li jaffettwaw il-provvista u d-domanda tal-elettriku bħala l-aktar urġenti li għandha tiġi indirizzata, bin-Nofsinhar tal-Ewropa bħala reġjun hotspot. Il-valutazzjoni tikkonkludi wkoll li r-riskji għall-provvista tal-enerġija jistgħu jiġu kaskata għas-setturi u l-attivitajiet kollha tas-soċjetà, filwaqt li jheddu s-sigurtà, il-benesseri ekonomiku, u s-saħħa tal-bniedem.

Is-settur tal-enerġija mhuwiex biss suxxettibbli għal vulnerabbiltajiet importanti relatati mal-klima: hija kruċjali għall-azzjoni klimatika tal-UE, primarjament minħabba r-rwol tagħha fil-mitigazzjoni bħala wieħed mis-sorsi ewlenin ta’ emissjonijiet antropoġeniċi ta’ gassijiet serra. Minħabba dan ir-rwol doppju, l-integrazzjoni tal-adattament f’dan is-settur tidher li hija ta’ rilevanza kbira u dan jitqies kif xieraq fl-Istrateġija ta’ Adattament tal-UE tal-2021.

Qafas ta' politika

Id-direzzjonijiet strateġiċi tal-Kummissjoni Ewropea għas-settur tal-enerġija huma stabbiliti fil-Qafas tal-2030 għall-klima u l-enerġija, u fl-Unjoni tal-Enerġija. F’Ġunju 2021, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea adotta l-liġi Ewropea l-ġdida dwar il-klima. Dan jistabbilixxi f’leġiżlazzjoni l-objettiv ta’ Unjoni Ewropea newtrali għall-klima sal-2050 u b’hekk l-għan finali jsir rekwiżit legali vinkolanti għall-ewwel darba. Il-pakkett tal-UE “Lesti għall-mira ta’ 55 %” jinkludi proposti ta’ politika li jiddefinixxu l-perkors għall-ambizzjoni tal-UE li tissodisfa l-kontribut tagħha skont il-Ftehim ta’ Pariġi. Hija l-proposta tal-Kummissjoni għall-għodod leġiżlattivi biex jintlaħqu l-miri miftiehma fil-Liġi Ewropea dwar il-Klima. Tipproponi wkoll soluzzjonijiet għas-settur tal-enerġija li jeħtieġ li jiġu implimentati b’mod reżiljenti għall-klima.

Fit-18 ta’ Mejju 2022, il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat RepowerEU, pjan biex tiġi minimizzata d-dipendenza tal-Ewropa mill-fjuwils fossili Russi li jgħin ukoll biex l-UE tibqa’ fit-triq it-tajba lejn in-newtralità karbonika. Il-pjan huwa mibni fuq tliet pilastri: il-konservazzjoni tal-enerġija; id-diversifikazzjoni tal-provvisti tal-enerġija; u sostituzzjoni rapida tal-fjuwils fossili fis-setturi kollha billi titħaffef it-tranżizzjoni lejn enerġija nadifa. Il-pjan jipprevedi investiment sostanzjali fis-sigurtà tal-provvista tal-gass u tal-grilji tal-elettriku u fl-istabbiliment ta’ pedament tal-idroġenu fl-UE kollha. Il-pjan għandu implikazzjonijiet għall-adattament fis-settur tal-enerġija tal-UE, peress li l-implimentazzjoni tat-tliet pilastri tista’ tnaqqas ir-riskji maħluqa mill-impatti klimatiċi kemm f’termini ta’ infrastrutturi tal-enerġija barra mill-UE kif ukoll f’termini tal-esponiment ġenerali għar-riskju klimatiku tas-settur tal-enerġija tal-UE.

Il-Patt Ekoloġiku Ewropew tal-2020 se jirriżulta f’dekarbonizzazzjoni sostanzjali tas-settur tal-enerġija tal-UE. Filwaqt li dan x’aktarx li jkollu konsegwenzi importanti fuq l-għażliet ta’ adattament tas-settur, l-Istrateġija l-ġdida tal-UE dwar l-Adattament għat-Tibdil fil-Klima ma għandhiex taqsima speċifika dwar is-settur tal-enerġija iżda tinkludi diversi rakkomandazzjonijiet rilevanti. L-enfasi fuq in-nixfiet, pereżempju, tinkludi azzjonijiet ta’ adattament għall-ġestjoni tal-ilma għat-tħaddim tal-impjanti tal-enerġija idroelettrika u termali. L-Istrateġija ta’ Adattament tirrakkomanda li l-istrateġija ta’ adattament tiġi integrata fil-proċeduri ta’ monitoraġġ meħtieġa mill-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u l-Azzjoni Klimatika; u jenfasizza r-rwol tal-effiċjenza fl-użu tal-ilma fi ħdan ir-regolamenti għat-tikkettar tal-enerġija u l-ġenerazzjoni tal-enerġija.

Is-settur tal-enerġija huwa indirettament rilevanti għal azzjonijiet oħra fl-Istrateġija. Dan irid jitqies meta tiġi indirizzata l-integrazzjoni ma’ inizjattivi oħra tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, b’mod partikolari l-Mewġa ta’ Rinnovazzjoni, li tittratta b’mod estensiv l-użu tal-enerġija fl-ambjent mibni, il-Pjani ta’ Azzjoni għal Ekonomija Ċirkolari u Tniġġis Żero, u l-Istrateġija għal Mobbiltà Intelliġenti u Sostenibbli, minħabba r-rwol li għandha l-enerġija fil-manifattura u t-trasport. Bl-istess mod, il-ħtieġa għal investimenti ġodda li ma jagħmlux ħsara lill-klima msemmija fl-Istrateġija tapplika għall-infrastrutturi kollha tal-enerġija.

Fl-aħħar nett, it-tibdil fil-klima jaffettwa lil hinn mill-fruntieri msemmija fl-Istrateġija u huwa importanti għall-funzjonament tas-swieq internazzjonali tal-enerġija u l-provvisti tal-enerġija lejn l-UE. It-tfixkil fl-infrastruttura tal-portijiet huwa importanti għat-trasport tal-fjuwils tal-enerġija, il-kunflitti kkawżati mit-tibdil fil-klima huma importanti għas-sigurtà tal-enerġija, u l-bidliet fir-reġjuni polari kkawżati mit-tibdil fil-klima huma importanti f’termini ta’ rotot ġodda ta’ provvista, u t-taħlil tal-permafrost li jista’ jhedded is-siti u l-pipelines tal-estrazzjoni tal-fjuwils fossili fl-Artiku.

Jistgħu jkunu mistennija implikazzjonijiet għall-adattament li jirriżultaw mir-rieżami mħabbar tal-qafas regolatorju għall-infrastruttura tal-enerġija, inkluż ir-Regolament TEN-E biex tiġi żgurata l-konsistenza mal-objettiv tan-newtralità klimatika.

Fir-rigward tal-qafas ta’ regolamentazzjoni għall-vulnerabbiltà tal-infrastrutturi kritiċi tal-enerġija għal theddid kbir, id-Direttiva dwar l-Infrastruttura Kritika Ewropea (ECI) tal-2008 kienet tirrikjedi li l-Istati Membri tal-UE jipproteġu l-infrastruttura “ta’ funzjonijiet vitali tas-soċjetà” kontra l-perikli u t-theddid kollha iżda ma semmietx speċifikament dawk ikkawżati mit-tibdil fil-klima. Sabiex jitqiesu ż-żieda fil-konnettività, l-interdipendenza, u l-operat transfruntier tal-infrastruttura kritika, id-Direttiva dwar ir-Reżiljenza tal-Entitajiet Kritiċi (id-Direttiva CER) issostitwiet fil-bidu tal-2023 id-Direttiva dwar l-IĊE. Ir-raġuni ewlenija għal din id-Direttiva l-ġdida hija li f’dinja kumplessa u interkonnessa, il-protezzjoni tal-assi biss tqieset insuffiċjenti biex jiġu evitati t-tfixkil u l-effetti kaskata. Id-Direttiva CER tipproteġi l-funzjonijiet vitali tas-soċjetà tal-UE billi ssaħħaħ ir-reżiljenza tal-entitajiet kritiċi li jipprovdu servizzi essenzjali. It-tibdil fil-klima jissemma b’mod espliċitu bħala fattur li jżid il-frekwenza u d-daqs tal-avvenimenti estremi tat-temp u għalhekk ir-riskju fiżiku għall-infrastrutturi kritiċi, u l-Istati Membri huma meħtieġa jieħdu l-miżuri adegwati meħtieġa biex “jipprevjenu inċidenti milli jseħħu, filwaqt li jqisu kif xieraq it-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri u l-miżuri ta’ adattament għat-tibdil fil-klima”. L-infrastrutturi tal-enerġija għall-elettriku, it-tisħin u t-tkessiħ distrettwali, iż-żejt, il-gass naturali u l-idroġenu huma elenkati b'mod espliċitu fost il-miri tal-miżuri ta' prevenzjoni li għandhom jiġu stabbiliti skont din id-Direttiva.

It-titjib tal-bażi tal-għarfien

Il-Valutazzjoni Ewropea tar-Riskju Klimatiku tal-2024 tipprovdi valutazzjoni komprensiva tar-riskji klimatiċi ewlenin li qed tiffaċċja l-Ewropa llum u fil-futur. Dan jidentifika 36 riskju klimatiku ewlieni li jheddu s-sigurtà tal-enerġija u tal-ikel tagħna, l-ekosistemi, l-infrastruttura, ir-riżorsi tal-ilma, is-sistemi finanzjarji, u s-saħħa tan-nies filwaqt li jitqies ukoll ir-riskju għas-settur tal-enerġija.

Ir-rapport tal-Grupp ta’ Ħidma II tal-AR6 tal-IPCC dwar it-Tibdil fil-Klima 2022: L-Impatti, l-Adattament u l-Vulnerabbiltà jkopru l-vulnerabbiltajiet u l-għażliet ta’ adattament għas-settur tal-enerġija f’diversi kapitoli. Barra minn hekk, is-sistemi tal-enerġija huma wieħed mill-erba’ Tranżizzjonijiet tas-Sistema ewlenin li madwarhom hija organizzata l-identifikazzjoni ta’ risponsi adattivi għar-Riskji Ewlenin Rappreżentattivi fir-rapport. Sabiex jiġu indirizzati r-riskji maħluqa għall-infrastrutturi u n-networks ewlenin tal-enerġija, ir-rapport jirrakkomanda t-tranżizzjoni tas-sistemi tal-enerġija lejn konfigurazzjonijiet aktar sostenibbli, li tagħmilhom aktar reżiljenti u li jżidu l-affidabbiltà tal-provvista tal-enerġija u l-effiċjenza tal-użu tal-ilma f’dan is-settur. Id-diversifikazzjoni tas-sorsi tal-enerġija billi jiżdied is-sehem tal-enerġija rinnovabbli u tittejjeb il-ġestjoni min-naħa tad-domanda titqies ukoll bħala utli. Il-ġenerazzjoni tal-enerġija idroelettrika u termali tista’ takkomoda adattament gradwali għal żidiet moderati (sa 2°C) fit-temperatura; fuq terminu medju u twil, se jkunu meħtieġa aktar azzjonijiet sistemiċi (b’kobenefiċċji ta’ mitigazzjoni).

L-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija (AIE) ipprovdiet informazzjoni rilevanti dwar l-impatti tat-tibdil fil-klima fuq is-settur tal-enerġija fil-livell globali. Ir-riskji inkrimentali tat-tibdil fil-klima fuq is-sistemi tal-enerġija għal żieda fit-temperatura globali ta’ 1,5 °C u 2 °C ġew ivvalutati fir-Rapport Speċjali tal-IPCC dwar it-tisħin globali ta’ 1,5 °C. Is-Servizz dwar it-Tibdil fil-Klima ta’ Copernicus qed iniedi wkoll servizz operattiv għas-settur tal-enerġija biex jużah fid-deċiżjonijiet ta’ ġestjoni tiegħu.

Iċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka (JRC) wettaq studji ta’ mmudellar biex jivvaluta l-impatt tat-tibdil fil-klima fuq is-settur tal-enerġija. Il-JRC ħareġ ukoll fl-2023”; rapport dwar “L-impattitat-tibdil fil-klima fuq l-infrastruttura kritika tal-enerġija relatata mad-difiża”,li jħares lejn l-implikazzjoni għas-sistema Ewropea tad-difiża tal-vulnerabbiltajiet maħluqa mit-tibdil fil-klima għas-sigurtà tal-enerġija b’mod ġenerali u għall-vijabbiltà tal-infrastruttura kritika u tad-difiża b’mod partikolari, kwistjoni rilevanti ħafna peress li t-tibdil fil-klima jitqies bħala “multiplikatur tat-theddid” f’perspettiva ta’ sigurtà internazzjonali.

Fl-2019, l-EEA ppubblikat ir-rapport L-isfidi u l-opportunitajiet ta’ adattament għas-sistema tal-enerġija Ewropea, li janalizza l-ħtiġijiet għall-adattament għat-tibdil fil-klima u r-reżiljenza għat-tibdil fil-klima fis-sistema tal-enerġija tal-Ewropa issa u fil-futur.

Is-servizz operazzjonali tal-Enerġija tas-Servizzi tat-Tibdil fil-Klima ta’ Copernicus (C3S) għandu l-għan li jipprovdi informazzjoni ewlenija għall-indikaturi relatati mal-klima rilevanti għas-settur tal-enerġija Ewropew.

Fi ħdan is-Seba' Programm Kwadru tal-UE għar-Riċerka u l-Iżvilupp Teknoloġiku (FP7) ġew iffinanzjati diversi proġetti ta' riċerka li jkopru r-reżiljenza tas-settur tal-enerġija. Dawn jinkludu l-proġett ToPDAd (Żvilupp tal-Politika għall-Adattament Reġjonali appoġġat mill-għodda), li jipprovdi fost l-oħrajn informazzjoni dwar il-valutazzjonijiet tal-impatt u tal-vulnerabbiltà kif ukoll strateġiji ta’ adattament għas-settur tal-enerġija, u EUPORIAS, li jipprovdi għarfien dwar il-varjabbiltà futura tal-klima biex jinkisbu soluzzjonijiet kosteffettivi għat-tħaddim futur tal-grilja tal-enerġija.

L-adattament għat-tibdil fil-klima kien ukoll fokus wieħed tal-programm ta’ finanzjament tal-UE Orizzont 2020 għar-riċerka u l-innovazzjoni eż. ir-reżiljenza tal-infrastruttura kritika bħall-grilji intelliġenti, filwaqt li l-Programm Ewropew dwar il-Ħarsien tal-Infrastruttura Kritika jinkludi wkoll perikli naturali, it-tibdil fil-klima għadu mhuwiex parti minn dak il-programm. Ġew żviluppati metodoloġiji sabiex jiġi kkunsidrat kif għandhom jintużaw il-politiki dwar l-infrastruttura eżistenti fl-Ewropa b’mod li jappoġġa r-reżiljenza tal-infrastruttura. Il-programm Orizzont 2020 kien qed jiffinanzja proġetti fir-rigward tal-adattament fis-settur tal-enerġija bħar-RESIN u l-proġett EU-CIRCLE. Il-proġett RESIN jgħin lill-bliet joħorġu bi strateġiji ta’ adattament robusti dwar l-aktar infrastruttura kritika tagħhom. Il-proġett taċ-Ċirku tal-UE jiżviluppa qafas għall-Unjoni kollha biex jappoġġa infrastrutturi vitali li jkunu lesti għal perikli naturali, inkluż it-tibdil fil-klima. Kontinwazzjoni ta’ Orizzont 2020 hija l-programm ta’ riċerka u innovazzjoni ta’ Orizzont Ewropa għall-perjodu 2021–2027, b’baġit totali ta’ EUR 95,5 biljun.

Attivitajiet rilevanti oħra ffinanzjati mill-UE huma l-Komunitajiet ta’ Konoxxenza u Innovazzjoni tal-Istitut Ewropew tal-Innovazzjoni u t-Teknoloġija (EIT) Innoenergy u Climate-KIC.

Appoġġ għall-investiment u l-finanzjament

Il-finanzjament tal-UE għall-adattament huwa appoġġat mill-Qafas Finanzjarju Pluriennali 2021-2027, li jiżgura li l-azzjonijiet ta’ adattament għat-tibdil fil-klima jkunu ġew integrati fil-programmi ta’ nfiq ewlenin kollha tal-UE. Eżempji huma l-programm LIFE; Il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali u l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali.

Il-politika ta’ koeżjoni Ewropea, li tipprovdi fondi lill-Istati Membri biex jiżviluppaw proġetti infrastrutturali ġodda, bħal pereżempju l-grilji tal-enerġija, tħeġġeġ il-valutazzjoni tar-reżiljenza għall-klima ta’ dawn il-proġetti. Abbażi tal-informazzjoni u l-gwida fl-Istrateġija ta’ Adattament tal-UE u d-dokumenti tal-Politika ta’ Koeżjoni, l-Ewropa beħsiebha tinvesti speċifikament f’“ekonomija aktar ekoloġika, b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju fi tranżizzjoni lejn ekonomija b’emissjonijiet żero netti tal-karbonju” (Riorità 2 tal-politika ta’ koeżjoni)u dan huwa importanti għall-infrastruttura tal-enerġija rinnovabbli

Ħarsa ġenerali komprensiva tista’ tinstab fuq il-paġna dwar il-finanzjament tal-UE tal-miżuri ta’ adattament.