Ocena i wybór wariantów adaptacyjnych

Decydenci powinni dążyć do działań dostosowawczych korzystnych dla wszystkich stron (działania dostosowawcze, które przynoszą pożądany rezultat pod względem minimalizacji ryzyka klimatycznego lub wykorzystania potencjalnych możliwości, ale również wnoszą istotny wkład w realizację innego celu społecznego, środowiskowego lub gospodarczego) lub przynajmniej wariantów dostosowawczych bez żalu (wartych niezależnie od zakresu przyszłych zmian klimatu). Każdą opcję należy ocenić na dwa sposoby: a) w jakim stopniu wariant przyczyni się do osiągnięcia celu w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu oraz b) jaki będzie jego wpływ na szersze aspekty społeczne i środowiskowe. Ocena powinna koncentrować się na następujących kwestiach:

• pilny charakter zagrożenia klimatycznego lub ryzyka, którego złagodzenie jest celem wariantu. Niektóre działania przystosowawcze będą odpowiednie do wdrożenia w perspektywie krótkoterminowej w celu zaradzenia pilnym zagrożeniom lub możliwościom; inne będą wymagały długich przygotowań i planowania.
• Wydajność w stosunku do ogólnych i szerszych celów oraz unikanie niewłaściwej adaptacji. Niewłaściwa adaptacja odnosi się do sytuacji, w której działania nie osiągają swoich celów lub powodują skutki uboczne, które utrudniają adaptację w innym miejscu lub w przyszłości. Na przykład budowa grobli w jednym miejscu może spowodować więcej powodzi w innym miejscu i może okazać się niewystarczającą ochroną przed przyszłymi poziomami powodzi.
• Wykonalność i wykonalność. Opcje, które osiągają wysokie wyniki w innych aspektach, ale są trudne do zrealizowania, nie zawsze są preferowane.
• Wpływ środka na zarządzanie. Na przykład dostosowanie i zmiany istniejących struktur zarządzania, konieczność ustanowienia nowych struktur lub procesów zarządzania.
• Względy społeczne, tj. równość ochrony przed zagrożeniami klimatycznymi wynikającymi z danego wariantu przystosowania się do zmiany klimatu oraz jego wpływ na włączenie społeczne i spójność społeczną. Nierówne warianty przystosowania się do zmiany klimatu nierównomiernie rozkładają korzyści płynące z przystosowania się do zmiany klimatu w społeczeństwie i pogłębiają istniejące nierówności społeczne. Na przykład podniesienie ceny wody w celu promowania wydajności jako rozwiązania problemu suszy może mieć nieproporcjonalny wpływ na mieszkalnictwo o niskich dochodach, pogłębiając nierówności w regionie. W miarę możliwości należy podjąć działania zaradcze w celu zmniejszenia negatywnych skutków społecznych. Należy pozytywnie ocenić warianty zapewniające dodatkowe świadczenia społeczne (jak ma to często miejsce w przypadku terenów zielonych).
• Zainteresowane strony mogą być w stanie współfinansować lub organizować finansowanie za pośrednictwem istniejących strumieni finansowania. Alternatywnie na pokrycie kosztów wdrożenia mogą być dostępne inwestycje unijne, rządowe lub prywatne (zob. krok 1.5).
• Koszty i korzyści. Najlepiej byłoby przeprowadzić pełną analizę kosztów i korzyści (CBA). Biorąc jednak pod uwagę niepewność i długoterminowe skale adaptacji, tradycyjna analiza kosztów i korzyści nie zawsze jest możliwa lub stosowana. Jeżeli w ocenie mają zostać uwzględnione korzyści niepieniężne i rozbieżne preferencje, analiza wielokryterialna może zapewnić bardziej całościowe wyniki oceny (zob. krok 4.3).
• Względy środowiskowe. Należy ocenić warianty pod kątem ich wpływu na środowisko, w tym ich wkładu w poprawę lub pogorszenie emisji gazów cieplarnianych, jakości wody, jakości gleby i różnorodności biologicznej. Dyrektywa w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) (dyrektywa 2014/52/UE) zapewnia ramy dla przeprowadzenia takiej oceny.

Przystosowanie się do zmiany klimatu jest zagadnieniem przekrojowym, które – jeżeli jest wdrażane w sposób nieskoordynowany w ramach poszczególnych sektorów i obszarów polityki – może prowadzić do negatywnych wzajemnych kompromisów, wzajemnie się znosić lub tracić możliwości wykorzystania potencjalnych synergii. Aby poprawić koordynację i zwiększyć skuteczność planowania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu oraz zmaksymalizować synergie międzysektorowe, w ustalaniu kryteriów, ocenie wariantów przystosowania się do zmiany klimatu, a także w późniejszym ustalaniu priorytetów należy w miarę możliwości zaangażować szerokie grono zainteresowanych podmiotów instytucjonalnych i obywatelskich (zob. etap 4.3).

Wyniki oceny można opisać w zwięzłych arkuszach informacyjnych dotyczących wariantów, rozpoczętych utworzeniem katalogu (zob. krok 3.1), który nie zawiera zbyt wielu szczegółów technicznych, ale raczej daje szybki przegląd łatwo zrozumiały dla osób niebędących ekspertami. Te zestawienia informacji mogą być później bardzo przydatne przy ustalaniu priorytetów (zob. krok 4.3). Informacje zawarte w arkuszach informacyjnych powinny dotyczyć co najmniej następujących kwestii:

• Opis wariantu dostosowania
• Który(-e) wpływ(-y) zmiany klimatu uwzględniono w wariancie
• Potencjał zmniejszenia podatności na zidentyfikowane skutki zmiany klimatu, skuteczność, elastyczność, która w razie potrzeby może zostać podniesiona lub obniżona
• Zakres przestrzenny, mapowanie wizualne
• Informacje na temat tego, czy udział zainteresowanych stron jest potrzebny czy zalecany oraz jaki rodzaj zainteresowanych stron należy zaangażować
• Sukces i czynniki ograniczające (na podstawie własnego doświadczenia lub innych przypadków)
• Koszty (wdrożeniowe i operacyjne) oraz korzyści ekonomiczne wyrażone w wartościach pieniężnych
• Dodatkowe korzyści lub niedogodności społeczne i środowiskowe, niezbędne działania zaradcze
• Wymagane zasoby finansowe, harmonogram inwestycji i źródła finansowania
• Ramy czasowe planowania i wdrażania do czasu osiągnięcia pełnej funkcjonalności i żywotności
• Odpowiedzialność za wdrożenie i utrzymanie w departamentach gminnych lub innych instytucjach
• Wzajemne powiązania z innymi proponowanymi wariantami dostosowania, zamienność, możliwość łączenia
• Informacje referencyjne