Partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz nowego okręgu przeciwpowodziowego w Bilbao

Bilbao znajduje się w dolinie Nerbioi, przez którą przepływa rzeka Nerbioi, pod wpływem pływów oceanicznych. Dziś powodzie rzeczne są już najczęstszym zagrożeniem w dolinie spowodowane głównie zwiększonym spływem spowodowanym zmianami pokrycia terenu związanymi z nieodpowiednią gospodarką leśną, intensywną hodowlą bydła i praktykami rekreacyjnymi, a także rozrastaniem się miast Bilbao. Koszty poniesione przez obszar metropolitalny Bilbao związany z powodziami rzecznymi oszacowano na 5,5 mln EUR w przypadku jednego na 10 lat opadów deszczu (T=10), 241 mln EUR na jedno wydarzenie na 100 lat (T=100) i 444 mln EUR w przypadku raz na 500 lat opadów (T=500) (niższy zakres szacunków).

W oparciu o regionalne modele klimatyczne przewidujące 10-procentowy wzrost ekstremalnych opadów w Kraju Basków, groźba powodzi prawdopodobnie wzrośnie w przyszłości. Szacuje się również, że szczytowy przepływ rzeki Nerbioi w 2050 r. wzrośnie o 22 %, co z kolei może oznaczać, że obszar zagrożony powodzią może wzrosnąć o 3 %. Choć liczba ta wydaje się nieznaczna, może ona mieć katastrofalny wpływ na domy, tereny przemysłowe i grunty rolne na danym obszarze. Ponadto rosnący poziom mórz wraz z wyższymi pływami pogorszy potencjał powodziowy wzdłuż ujścia. W związku z tym, biorąc pod uwagę zmiany klimatu, spodziewane koszty szkód poniesionych przez zwiększone ryzyko powodziowe obszaru metropolitalnego Bilbao mogą wzrosnąć o 56,4 % w porównaniu z obecnymi szacunkami wymienionymi powyżej.

Ogólnie rzecz biorąc, Bilbao jest miastem o kwitnącej gospodarce i rozwijającym się sektorze usług. W związku z tym miasto stoi w obliczu dużego zapotrzebowania na nowe mieszkania i związaną z nimi infrastrukturę. Ponieważ Bilbao znajduje się w dolinie, ma niewiele miejsca na ekspansję, a rozwiązania muszą znaleźć się w obecnym środowisku zabudowanym. Zorrotzaurre, opuszczony półwysep przemysłowy położony w rzece Nerbioi, stanowi zatem ciekawą okazję, a jego plan zagospodarowania obejmuje budowę 5 573 nowych mieszkań i 202,129 metrów kwadratowych budowy dla działalności gospodarczej (25 % całkowitej powierzchni).

Celem projektu przebudowy jest przekształcenie Zorrotzaurre z zakładu przemysłowego w dzielnicę mieszkaniową. Wymaga to przede wszystkim odpowiedniej ochrony przed powodziami. Cele w zakresie powodzi określono jako: istniejące domy w Zorrotzaurre powinny być dobrze chronione przed zdarzeniami opadowymi T=100: nowe budynki/mieszkanie powinny wytrzymać zdarzenia T=500.

Aby stworzyć zrównoważony rozwój obszarów miejskich, 50 % nowych mieszkań zostanie przydzielonych jako mieszkania socjalne i sprzedanych na późniejszym etapie. Nowy kwartał będzie dobrze połączony z resztą miasta, wyposażony w przystępne cenowo mieszkania, obszary przyjazne dla środowiska, a dwie trzecie Zorrotzaurre będzie zarezerwowane do użytku publicznego, w tym otwartych terenów zielonych, z których będą korzystać zarówno lokalna społeczność, jak i odwiedzający, a także obiekty publiczne do celów edukacyjnych, zdrowotnych, sportowych i kulturalnych. Tworzenie tego „mieszanka” działalności mieszkaniowej (mieszkaniowej), publicznej i gospodarczej ma na celu zmniejszenie potrzeb mieszkańców kwartału w zakresie mobilności i stymulowanie przestrzeni dla innowacji artystycznych i kreatywnych. Celem Zorrotzaurre jest przekształcenie się w „kreatywną wyspę”. Aby chronić Zorrotzaurre przed powodziami, podejmuje się kilka działań:

• Otwarcie kanału Deusto. Otwarcie kanału zmniejsza potencjał powodziowy, tworząc zwiększoną pojemność wody, a tym samym zmniejszając wysokość powierzchni wody. Badania pokazują, że otwarcie kanału znacznie zmniejsza ryzyko powodzi w Zorrotzaurre, a także w innych obszarach miejskich (np. Botika Vieja, Euskalduna, Abandoibarra i Campo Volantín), w tym historyczne centrum Bilbao wyżej. Dzięki temu środkowi przystosowawczemu można osiągnąć zmniejszenie poziomu powodzi o 1 do 0,5 metra. Podobnie Centrum Badawcze ds. Zmian Klimatu, BC3, przeprowadziło badanie, w którym stwierdzono, że otwarcie kanału spowodowałoby znaczne zmniejszenie spodziewanych szkód gospodarczych spowodowanych powodziami w Bilbao (zob. „koszty i korzyści”). Należy również zauważyć, że otwarcie kanału zamieni półwysep w wyspę.
• Podwyższenie poziomu gruntu. Podczas pierwszej fazy projektu powierzchnia na wschodzie i zachodzie półwyspu Zorrotzaurre/wyspy zostanie podwyższona o 1,5 metra, tak aby można było wybudować nowe budynki na wyższym poziomie. Powinno to chronić nowe budynki przed zdarzeniami T=500 opadów deszczu.
• Budowa ściany przeciwpowodziowej. W celu ochrony 47 istniejących budynków (w tym 352 mieszkań) na półwyspie, głównie położonych obok rzeki, powstanie 1 metrowa bariera przeciwpowodziowa. Bariera ta powinna zapewnić ochronę istniejących budynków przed powodziami przed zdarzeniami opadowymi T=100.
• Zielone, otwarte przestrzenie. Brzeg rzeki o długości 7,5 km będzie w większości (95 %) szeroki na 20 metrów przestrzeni publicznej dla pieszych i rowerzystów, częściowo na obecnym poziomie, a częściowo na podwyższonym poziomie. Niektóre z tych obszarów mogą być wykorzystywane jako obszar przelewu rzeki. Zielone otwarte przestrzenie koncentrują się na obu brzegach wyspy i po stronie kanału, z głównymi chodnikami po obu brzegach kanału, a także na liniowym parku o powierzchni 40 000 metrów kwadratowych w centralnej części wyspy. Ogrody Botica Vieja po przeciwnej stronie kanału zostaną rozszerzone i powiększone i połączone nowymi mostami z otwartymi przestrzeniami na wyspie Zorrotzaurre. Sieć jest uzupełniona „zielonymi palcami” o powierzchni ponad 5000 metrów kwadratowych rozciągającymi się po całej wyspie od kanału do szlaku położonego nad brzegiem rzeki.
• Zaopatrzenie zbiorników wody burzowej. Oprócz powyższych środków zapewnione zostaną 3 zbiorniki wody burzowej do przechowywania nadmiaru wody, jeden w San Ignacio (620 metrów sześciennych) i dwa w Ribera de Duesto (2100 metrów sześciennych każdy) (dwie dzielnice po drugiej stronie kanału).

Główne zainteresowane strony projektu przebudowy, właściciele gruntów Zorrotzaurre, stworzyli partnerstwo publiczno-prywatne „Comisión Gestora de Zorrotzaurre” (Komisja Zarządzająca Zorrotzaurre) jako element niezbędny do realizacji projektu. Sektor prywatny zainicjował partnerstwo, a ze względu na znaczenie projektu i ilość gruntów będących własnością władz publicznych (Portu, miasta i prowincji) sektor publiczny dołączył do „Comisión Gestora”. Comisión Gestora jest związkiem właścicieli bez specjalnego statusu prawnego. „Junta de Concertación”, organizacja stworzona w celu opracowania pierwszej fazy projektu, jest organizacją określoną w baskijskim prawie urbanistycznym. Oba nie są nastawione na zysk, ponieważ ostatecznym celem jest zrównoważenie kosztów z inwestycjami poczynionymi przez właścicieli.

Obecni członkowie „Comisión Gestora de Zorrotzaurre” 65 % gruntów w Zorrotzaurre; są to: Regionalny rząd baskijski (za pośrednictwem Departamentu Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz spółki publicznej Visesa), Bilbao City Council, Port Authority of Bilbao oraz podmioty prywatne „Sociedad Promotora Inmobiliaria Margen Derecha S.A.” i „Vicinay Cadenas S.A.”. „Comisión Gestora de Zorrotzaurre” nadzoruje plan przebudowy Zorrotzaurre („Master Plan Zorrotzaurre”), a członkowie pokrywają wszystkie wydatki związane z projektem i wnoszą wkład finansowy w stosunku do posiadanych gruntów (51 % publicznych, 49 % prywatnych).

Mieszkańcy Zorrotzaurre są wykluczeni z członkostwa, ponieważ nie powinni ponosić żadnych kosztów projektu. Jednak wraz ze Stowarzyszeniem Sąsiedztwa zaangażowano się w opracowywanie i opracowywanie planów, w odniesieniu do których miały miejsce różne interakcje z kierownikami projektów. Wśród wyników tej dyskusji znalazł się program ustanowiony przez „Society for Municipal Restoration” (Surbisa), z wyodrębnionym budżetem (w wysokości 50 % przez deweloperów ogólnego projektu i 50 % przez gminę), aby wspierać i pomagać obecnym właścicielom i najemcom w odbudowie budynków ze szczególnym uwzględnieniem poprawy dostępności i oszczędności energii. Surbisa jest spółką miejską, której właścicielem jest w 100 % miasto. Zarząd składa się ze wszystkich partii, które mają wybranego członka w mieście.

Ponadto plan przebudowy obejmował dwa okresy narażenia publicznego, w których otrzymano odpowiednio 38 i 10 roszczeń od obywateli Bilbao. W wyniku twierdzeń wprowadzono szereg zmian w pierwotnym podejściu planistycznym, niektóre o mniejszym charakterze i inne bardziej fundamentalne, jak decyzja o utrzymaniu dawnego budynku przemysłowego znanego jako „Papelera”, który znajduje się nad brzegiem rzeki Deusto. Obywatele chcieli zachować ten zabytkowy budynek i teraz zostanie on przekształcony w centrum kultury.

Przebudowa Zorrotzaurre jest powolnym i złożonym projektem, który również został dotknięty kryzysem gospodarczym, który miał miejsce od czasu opublikowania zmienionego planu w 2007 r. Dlatego zamiast od razu przeprowadzić cały projekt, zdecydowano się podzielić plan dla półwyspu/wyspy na dwa obszary, a następnie te dwa plany przestrzenne zostały następnie podzielone na etapowy rozwój. Kilka czynników składa się na złożoność projektu i opóźnia jego realizację:

• Duża liczba zainteresowanych stron, w tym gmina, właściciele gruntów i mieszkańcy.
• Zanieczyszczenie gleby: ze względu na poprzednią działalność przemysłową gleba na niektórych obszarach jest zanieczyszczona i będzie musiała zostać odkażona przed rozpoczęciem prac budowlanych (płatne są przez przedsiębiorstwa, które ją spowodowały, lub przez obecnych właścicieli gruntów, jeśli te pierwsze już nie istnieją).
• Przeprowadzki branżowe: plan zakłada również rozbiórkę kilku budynków i przeniesienie 30 firm do innych lokalizacji poza Zorrotzaurre. W tym celu utworzono specjalny plan i podprojekt, tzw. „projekt ponownego przydziału”, który polegał również na zebraniu środków w ramach „Comisión Gestora de Zorrotzaurre” w celu zrekompensowania zainteresowanym stronom. Rekompensata i długi czas przygotowania do relokacji spowodowały, że ostatecznie z zainteresowanymi stronami napotkano bardzo niewiele problemów.

Z drugiej strony jednym z największych aktywów projektu jest instrument inwestycyjny, który został zakończony: duża liczba właścicieli gruntów o różnej wielkości zgromadzona w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego („Comisión Gestora de Zorrotzaurre”). Partnerstwo obejmuje Radę Koordynacyjną i Zarząd, który nadzoruje realizację prac i ułatwia koordynację i funkcjonowanie projektu.

Koszt otwarcia kanału Deusto wynosi 20,9 mln EUR. Rada Miasta podejmuje te wydatki, gdy osiągnęła porozumienie z rządem baskijskim, że kraj Basków z kolei sfinansuje koszty jednego z nowych mostów. Gmina zapłaci również za barierę ochrony przeciwpowodziowej (5,1 mln EUR, w tym naprawę strukturalną brzegu rzeki) i zbiorniki wody burzowej (koszty szacowane na 4,74 mln EUR), zgodnie z ustaleniami gminy i „Comisión Gestora de Zorrotzaurre”. Koszty elewacji gruntu i terenów publicznych, terenów zielonych (a także innych kosztów przebudowy) pokrywa „Comisión Gestora de Zorrotzaurre”, partnerstwo publiczno-prywatne, które zostało wzniesione w celu przebudowy Zorrotzaurre.

Wszystkie rozwiązania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej łącznie oszacowano na: eliminacja kosztów szkód związanych z T=10 zdarzeń opadowych; oraz (ii) zmniejszyć koszty obrażeń w przypadku zdarzeń T=100 i T=500 odpowiednio o około 67 % i 30 %.

„Master Plan Planu Urbanistycznego w Bilbao”, zatwierdzony w 1995 r. (i uaktualniony w 2016 r.), obejmuje zmianę użytkowania gruntów Zorrotzaurre z przemysłowego na mieszkalny, z 50 % mieszkaniami socjalnymi i dużymi obiektami publicznymi (kulturalnymi, edukacyjnymi, rekreacyjnymi). Odpowiedni „Master Plan dla Zorrotzaurre” dla projektu został opracowany w 2004 r., zmieniony w 2007 r. i zaprojektowany przez prestiżowego architekta Zaha Hadid. W dniu 29 listopada 2012 roku Rada Miasta Bilbao wydała ostateczną zgodę na „Master Plan dla Zorrotzaurre”. Miasto Bilbao jest odpowiedzialne za wdrożenie i utrzymanie środków.

Comisión Gestora de Zorrotzaurre jest organizacją prywatną obejmującą publicznych i prywatnych właścicieli gruntów na Zorrotzaurre. Zadaniem „Comisión Gestora de Zorrotzaurre” jest podejmowanie decyzji niezbędnych do przyspieszenia prac i osiągnięcia celów planu, a także rozwiązanie problemów, które mogą pojawić się w trakcie realizacji. Decyzje wykonawcze są podejmowane przez członków Zarządu organizacji, którzy są przedstawicielami, na najwyższym szczeblu, właścicieli nieruchomości. Rada Koordynacyjna jest natomiast odpowiedzialna za codzienne operacje i regularnie składa sprawozdania zarządowi.

Cele adaptacyjne „Master Plan Zorrotzaurre” są poparte krajowymi i regionalnymi strategiami adaptacyjnymi. Ministerstwo Środowiska rządu Hiszpanii wydało hiszpańską strategię na rzecz zmian klimatu i czystej energii z 2007 r. określającą swoje plany do 2020 r. Kraj baskijski zastosował i w 2015 r. przyjął „baską strategię w zakresie zmian klimatu do 2050 r.”. Chociaż skutki tych ostatnich dla gmin baskijskich nie są jeszcze widoczne, obie strategie stanowią zachętę do podejmowania większych działań na szczeblu lokalnym w celu zapobiegania skutkom zmian klimatu.

Most nad kanałem został zbudowany (2016 r.), a prace nad otwarciem kanału mają zostać zakończone do końca 2017 r. Przebudowa miejska wyspy rozpocznie się w 2017 roku i oczekuje się, że nie zostanie zakończona w ciągu 30 lat.

Oczekuje się, że środki ochrony przeciwpowodziowej utrzymają żywotność budynków.

Juan Carlos Sinde
Comisión Gestora de Zorrotzaurre
Phone: +34 944230642
Email :jc.sinde@zorrotzaurre.com

Generic e-mail: info@zorrotzaurre.com

Master Plan Zorrotzaurre