Przystosowanie się do suszy na terenach podmokłych w regionie Attyka, Grecja

Wzywa się region Attyki do połączenia potrzeb wynikających z przeludnienia ludzi, różnych rodzajów działalności człowieka i często konkurencyjnego użytkowania gruntów poprzez właściwe i zrównoważone zarządzanie środowiskiem naturalnym i jego ochronę. Tereny podmokłe stanowią istotny element środowiska naturalnego. Są one ważnymi ekosystemami dla ochrony różnych gatunków. Ponadto zapewniają usługi ekosystemu kulturowego jako obszary rekreacyjne, archeologiczne i kulturalne. Zapewniają one również regulację usług ekosystemowych (poprzez łagodzenie susz i działanie jako bufor przed rosnącymi powodziami) oraz świadczenie usług ekosystemowych (poprzez magazynowanie wody i zapewnianie dostaw żywności). W ten sposób tereny podmokłe chronią życie ludzi i ich działalność gospodarczą (np. rolnictwo, turystyka, rybołówstwo). Na terytorium regionu Attyka nadal znajduje się ponad 100 terenów podmokłych, w tym: strumienie i ich ujścia, przybrzeżne bagna i laguny, jeziora i zbudowane (wytworzone przez człowieka) tereny podmokłe. Stanowią one obecnie „wyspy o wysokiej różnorodności biologicznej” w szeroko zdegradowanym środowisku i oferują mieszkańcom regionu Attyki możliwość pozostania w kontakcie z przyrodą.

Oczekuje się, że zmiana klimatu zaostrzy istniejące skutki działalności człowieka, wywierając dodatkową presję na te siedliska. Projekt OrientGate (2012–2014), współfinansowany przez unijny program współpracy transnarodowej w Europie Południowo-Wschodniej, dostarczył pierwszych informacji na temat podatności tego regionu na suszę. Zgodnie z wynikami projektu podatność na suszę ma wzrosnąć do 2100 r. z niskich do umiarkowanych poziomów w ramach scenariusza emisji IPCC A1B (scenariusz średniej/wysokiej emisji, zbliżony do nowszego scenariusza RCP 6.0). W ramach tego samego scenariusza prognozowano również spadek opadów jesienią w całym regionie do 2100 r., natomiast niewielki wzrost prognozowano wiosną. Najnowsze dane sugerują, że poziomy globalnego ocieplenia wyższe niż 1,5–2 °C spowodują zwiększoną presję na zasoby wodne w regionie Morza Śródziemnego. Prawdopodobieństwo wystąpienia bardziej ekstremalnych i częstszych susz meteorologicznych, hydrologicznych i rolniczych prawdopodobnie znacznie wzrośnie, przy czym w wielu regionach śródziemnomorskich susze będą od 5 do 10 razy częstsze (pierwszesprawozdanie oceniające dotyczące Morza Śródziemnego, 2020 r.). Oczekuje się, że zjawisko to będzie miało poważny wpływ na tereny podmokłe Attyki, ponieważ większość z nich jest karmiona deszczem. Ponadto, ze względu na synergię pogarszających się warunków suszy i interwencji antropogenicznych, oczekuje się, że większość terenów podmokłych Attyki odczuje umiarkowane lub wysokie skutki. Regionalny plan przystosowania się do zmiany klimatu (RePACC)zawiera zaktualizowaną ocenę podatności na zagrożenia/analizę ryzyka w kilku sektorach, w tym w zakresie różnorodności biologicznej/ekosystemów leśnych oraz zasobów wodnych/powodzi. Stosują scenariusze RCP4.5 i RCP8.5 na dwa przyszłe okresy (2031-2050 i 2081-2100), potwierdzając pilną potrzebę podjęcia działań w celu ochrony terenów podmokłych przed zmianą klimatu.

Jednocześnie ustalenia pokazują, że agencje zaangażowane w ochronę terenów podmokłych Attyki mają średnie zdolności adaptacyjne. W szczególności niewystarczająca jest wiedza na temat ekosystemów terenów podmokłych i ich usług, brak doświadczenia w zakresie stosowania i interpretacji parametrów klimatycznych, niski stopień tworzenia sieci kontaktów oraz wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, zdolność operacyjna właściwych agencji na średnim poziomie oraz dostępność funduszy na wdrażanie środków dostosowawczych. Jednocześnie jednak społeczeństwo obywatelskie w regionie Attyki uzyskuje wysoki poziom zrozumienia roli, jaką odgrywają tereny podmokłe w jakości życia.

W celu ochrony terenów podmokłych Attyki w ramach projektu OrientGate opracowano strategię adaptacyjną i plan działania. Oczekuje się, że te dokumenty programowe ograniczą wpływ połączonych skutków interwencji antropogenicznych i zmiany klimatu na tereny podmokłe. Oczekuje się również, że poprawią one zdolność różnych zainteresowanych stron do radzenia sobie ze zmianą klimatu.

W Attyce odnotowano ponad 100 terenów podmokłych, w tym strumienie i ujścia rzek, przybrzeżne bagna i laguny, jeziora i sztuczne tereny podmokłe. Ich znaczenie leży w ich wartościach ekologicznych i ochronnych, a także w usługach ekosystemowych dla dobrostanu człowieka. Strategicznymi priorytetami w zakresie poprawy stanu środowiska naturalnego i jakości życia obywateli są: zachowanie lub odbudowa terenów podmokłych, poprawa ich łączności ekologicznej poprzez „zielony pas” oraz wspieranie ich wykorzystania do celów rekreacyjnych. Celem projektu OrientGate było opracowanie strategii przystosowania się do zmiany klimatu oraz planu działania, który: (i) obejmują monitorowanie i ocenę jakości środowiska obszarów podmokłych w regionie Attyki, (ii) badanie pogorszenia się stanu suszy w przyszłości oraz (iii) wprowadzenie w życie szeregu środków zmniejszających podatność obszarów podmokłych na zmianę klimatu w regionie.

Strategia przystosowania się do zmiany klimatu przygotowana w ramach projektu Orientgate opiera się na siedmiu osiach. W odniesieniu do każdego z nich w„Planie działania na rzecz terenów podmokłych w Attyce”ustanowiono szereg środków o różnych priorytetach. Główną koncepcją tych działań jest ochrona i rekultywacja terenów podmokłych przed skutkami zmiany klimatu. Zdrowe tereny podmokłe mogą z kolei pomóc w ochronie przed suszą i ekstremalnymi zdarzeniami, zapewniając ważne zasoby do adaptacji.

• OSI I – Poszerzenie wiedzy na temat terenów podmokłych Attyki i skutków zmiany klimatu: Środek I-1: ciągłe wzbogacanie wiedzy na temat terenów podmokłych Attyki jako „wysp o wysokiej różnorodności biologicznej” oraz jako integralnych elementów (zielonej i niebieskiej infrastruktury) przestrzeni miejskiej i pozamiejskiej; Środek Ι-2: ocena i okresowa aktualizacja wskaźników klimatycznych dotyczących suszy/niedoboru wody i powodzi, wraz z modelami prognozowania klimatu, dla terytorium regionu Attyki, oraz badanie wpływu na różnorodność biologiczną; Środek I-3: Zapewnienie dostępu do danych i informacji na temat terenów podmokłych w Attyce i wskaźników klimatycznych oraz monitorowanie realizacji strategii.
• OSI II – Ochrona i odbudowa ekosystemów terenów podmokłych Attyki i ich usług oraz przystosowanie się do zmiany klimatu: Środek ΙΙ-1: wyznaczenie terenów podmokłych i obszarów chronionych; Środek II-2: Chronić, chronić, konserwować i przywracać; Środek ΙΙΙ-3: Chronić tereny podmokłe należące do sieci Natura 2000 i zarządzać nimi w sposób zrównoważony.
• OSI III – Zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych: Środek ΙΙΙΙ-1: Zapobieganie i ograniczanie zanieczyszczeń przemysłowych.
• OSI IV – Przepisy dotyczące użytkowania gruntów: Środek ΙV-1: Promowanie koncepcji kompaktowego i niezanieczyszczającego miasta.
• AXIS V - Informacja, świadomość i ekoturystyka: Środek V-1: wzmocnienie publicznych programów informacyjnych i uświadamiających dotyczących terenów podmokłych w Attyce i przystosowania się do zmiany klimatu; Środek V-2: Edukacja na rzecz terenów podmokłych i przystosowania się do zmiany klimatu; Środek V-3: Podkreśl bogactwo terenów podmokłych w Attyce, popraw możliwości rekreacji i ekoturystyki.
• OSI VI – Poprawa zdolności adaptacyjnych w odniesieniu do ochrony terenów podmokłych i zarządzania nimi: Środek VI-1: Wzmacnianie administracji publicznej i samorządów lokalnych w procesie decyzyjnym oraz we wdrażaniu polityk, środków i przepisów dotyczących terenów podmokłych.
• OSI VII - Integracja ochrony terenów podmokłych w przedsiębiorstwach: Środek VIΙ-1: Promowanie innowacji i przedsiębiorczości w zakresie ochrony terenów podmokłych, zachęcanie przedsiębiorstw do przyjmowania praktyk i działań korzystnych dla ochrony terenów podmokłych oraz unikanie praktyk i działań, które mają negatywny wpływ na tereny podmokłe.

Od września 2015 r. do kwietnia 2017 r. osiągnięto pewne postępy w realizacji planu działania (środek I-I planu działania na rzecz terenów podmokłych Attyki) w ramach projektu „Poprawawiedzy i zwiększenie świadomości w zakresie odbudowy terenów podmokłych w regionie Attyki”,finansowanego z programu funduszy EOG i funduszy norweskich na rzecz zintegrowanego zarządzania zasobami wód morskich i śródlądowych. Oczekuje się, że projekt zwiększy wiedzę i świadomość na temat terenów podmokłych Attyki jako ekosystemów związanych z wodą, które borykają się z poważnymi problemami środowiskowymi i utratą różnorodności biologicznej.

Głównymi rezultatami projektu był lepszy dostęp do informacji środowiskowych niezbędnych do ochrony i odtwarzania terenów podmokłych, a także większa wiedza i świadomość na temat wartości terenów podmokłych dla przystosowania się do zmiany klimatu. W szczególności przygotowano dokumentację naukową do identyfikacji i wyznaczenia 50 terenów podmokłych, której towarzyszyła analiza różnorodności biologicznej, głównych zagrożeń i propozycji rekultywacji.

Informacje o terenach podmokłych były przechowywane w ogólnodostępnej internetowej bazie danych. Opracowano platformę internetową GIS, aby pokazać różne dane przestrzenne, a atlas internetowy wyświetla obrazy i historie terenów podmokłych Attyki, opisując ich wartość środowiskową i obowiązujące środki ochrony.

W przypadku czterech jednolitych części wód przygotowano szczegółową ocenę jakości wody, stanu ochrony terenów podmokłych i potrzeb w zakresie gospodarki wodnej: Vourkari (przybrzeżne tereny podmokłe w gminie Megara) i jezioro Koumoundourou (w gminie Aspropyrgos) w zachodnim regionie Attyki, ujście Pikrodafni Stream (w południowych Atenach) i Park Narodowy Schinias (przybrzeżne tereny podmokłe należące do unijnej sieci Natura 2000) we wschodnim regionie Attyki.

Ponadto w ramach projektu SWOS w ramach programu „Horyzont 2020” opracowano badanie naukowe (Hatziiordanou i in. 2019). Ujawniono w nim potencjał terenów podmokłych jako kluczowych elementów krajobrazu (tj. kamieni milowych), które mogą poprawić łączność i odporność na zmianę klimatu sieci Natura 2000 w regionie Attyki. Wyniki badań mogłyby być pomocne w nadawaniu priorytetu ochronie i odbudowie w kontekście unijnego zapotrzebowania na spójną sieć Natura 2000 w ramach polityki różnorodności biologicznej oraz w dążeniu do osiągnięcia zerowej utraty netto.

W ramach działań mających na celu wdrożenie środka II-1 planu działania na rzecz terenów podmokłych Attyki, zgodnie z charakterystyką środowiskową, w marcu 2017 r. na mocy dekretu prezydenckiego tereny podmokłe Vourkari zostały zaprojektowane jako „park regionalny”. Ponadto ukończono oficjalne wytyczenie granic 15 terenów podmokłych i włączono je do przepisów krajowych (ustawa 4559 z sierpnia 2018 r.), obejmujących łączną powierzchnię ponad 460 ha. Prawo zabrania wszelkich pozwoleń na budowę i wszelkich działań, które pogarszają stan ekologiczny terenów podmokłych, w tym odprowadzania wody. Wspiera to ochronę terenów podmokłych przed połączonymi skutkami zmiany klimatu i działalności człowieka.

Ponadto zorganizowano inicjatywy na rzecz podnoszenia świadomości ekologicznej i szkolenia w celu stworzenia przestrzeni współpracy, w której różne zainteresowane strony przyczyniają się do lepszego zarządzania terenami podmokłymi w przyszłości zdominowanej przez zmianę klimatu (zob. sekcja dotycząca zaangażowania zainteresowanych stron).

Od początku projektu OrientGate region Attyki zaangażował szerokie grono zainteresowanych stron i wdrożył szereg działań mających na celu zwiększenie świadomości na temat wartości terenów podmokłych, również w kontekście zmiany klimatu, poprzez media, warsztaty, seminaria szkoleniowe i spotkania informacyjne. W związku z tym strategia i plan przystosowania terenów podmokłych opierały się na szerokim procesie partycypacyjnym. Władze regionalne Attyki przeprowadziły cały proces i opracowały plan działania w celu promowania realizacji działań przewidzianych w planie, natomiast greckie centrum biotopów na terenach podmokłych udzieliło wsparcia naukowego. Współpraca rozszerzyła się na centralne, regionalne i lokalne służby i władze, agencje badawcze, organizacje ekologiczne i obywateli. Chociaż uczestniczyli w niewielkim stopniu, przekazali swoją wiedzę, doświadczenie i praktyki w ramach procesu adaptacji.

Jeżeli chodzi o faktyczną realizację planu działania, właściwymi organami są rząd centralny odpowiedzialny za kwestie związane z prawodawstwem oraz organy administracji lokalnej (region Attyka i jego gminy) odpowiedzialne za realizację interwencji. W przypadku niektórych terenów podmokłych Attyki, które są scharakteryzowane jako obszary Natura 2000, organem właściwym do realizacji planu działania jest również organ zarządzający Parkiem Narodowym Maratonu Schinias, Hymettusem i Attyką Południowo-Wschodnią.

Pod koniec 2014 r. odbyło się seminarium szkoleniowe pt. „Strategia adaptacji terenów podmokłych Attyki: Ocena wskaźnika podatności terenów podmokłych na zagrożenia” oraz otwarte wydarzenie informacyjne. Podczas seminarium około 30 uczestników ze służb publicznych regionu Attyki, organizacji pozarządowych, instytutów badawczych i uczestników z innych krajów (Serbii i Rumunii) odbyło praktyczne szkolenie na temat metodyki oceny wskaźnika podatności na zagrożenia na terenach podmokłych. Podczas wydarzenia upowszechniającego około 80 uczestników otrzymało informacje na temat spodziewanego wzrostu podatności terenów podmokłych Attyki na suszę oraz na temat planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Uczestnicy pochodzili z władz lokalnych i krajowych, organizacji pozarządowych, instytucji badawczych i zainteresowanych stron z innych sektorów, takich jak archeolodzy.

W 2015 r. region Attyki zorganizował wydarzenie satelitarne Zielonego Tygodnia 2015 pt. „Zwiększenie wsparcia na rzecz odbudowy terenów podmokłych Brexizy w regionie Attyki w Grecji”. Podczas tego wydarzenia prawie 90 odwiedzających doświadczyło różnorodności biologicznej terenów podmokłych Brexiza i ważnego stanowiska archeologicznego rzymskiej wielkiej świątyni egipskich bogów. Wydarzenie to zapoczątkowało dialog na temat odbudowy terenów podmokłych Brexiza i ochrony różnorodności biologicznej oraz na temat realizacji planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu dla regionu Attyki.

Wszystkie te wydarzenia zostały zorganizowane przez region Attyki i naukowo wspierane przez greckie Biotope Wetland Centre. Uczestnicy byli bardzo zmotywowani i wykazali duże zainteresowanie zwiększeniem swojej wiedzy i zdolności, aby stać się zdolnymi do podejmowania działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu i ochrony terenów podmokłych.

Region Attyki był również jednym z głównych promotorów projektu finansowanego w ramach dotacji EOG i Norwegii (Poprawawiedzy i zwiększenie świadomości w zakresie odbudowy terenów podmokłych w regionie Attyki). Władze regionalne współpracowały z innymi partnerami, takimi jak Muzeum Historii Naturalnej Goulandris - Greek Biotope / Wetland Centre, Organ Zarządzający Parkiem Narodowym Schinias Marathon, a także partner darczyńca (Norweski Instytut Badań nad Biogospodarką - NIBIO). Zorganizowano kilka wydarzeń publicznych, aby zademonstrować wyniki i rezultaty projektu.

Inne działania z udziałem zainteresowanych stron przeprowadzono w celu przygotowania regionalnego planu przystosowania się do zmiany klimatu (RePACC)Attyki, w którym oceniono podatność na zagrożenia i przeanalizowano zmianę klimatu w kilku sektorach (rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo, zasoby wodne itp.). Wideokonferencja w lipcu 2020 r. skupiła się w szczególności na sektorze różnorodności biologicznej, w tym na terenach podmokłych Attyki, z udziałem głównych zainteresowanych stron z administracji publicznej i naukowców, którzy pracowali w tym obszarze. RePACC Attyki i jej strategiczna ocena oddziaływania na środowisko zostały poddane konsultacjom publicznym i zatwierdzone przez władze.  RePACC został ostatecznie zatwierdzony przez Radę Regionalną Attyki w grudniu 2022 r.

Czynniki, które miały decydujące znaczenie dla pomyślnego opracowania strategii i planu w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, opierały się głównie na dużym zaangażowaniu regionalnych podmiotów zarządzających. Koordynatorem strategii i planu była Dyrekcja ds. Środowiska Regionu Attyki. Ten organ regionalny ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za przygotowanie wytycznych polityki ochrony środowiska na szczeblu regionalnym, koncentrujących się na zachowaniu i ochronie ekosystemów podmokłych, również w związku ze zmianą klimatu.

Sformułowanie strategii i planu działania w zakresie przystosowania terenów podmokłych odbyło się w procesie partycypacyjnym. Nastąpiło wczesne zaangażowanie i ścisła współpraca z różnymi zainteresowanymi stronami: służby centralne, regionalne i lokalne, inne organy, agencje badawcze, organizacje ekologiczne i zainteresowani obywatele. Zachęcano ich do podejmowania działań poprzez wywiady, spotkania informacyjne, warsztaty i seminaria szkoleniowe. Wymieniono się doświadczeniami; odnotowano niedociągnięcia i dobre/złe praktyki w zakresie zarządzania bogactwem różnorodności biologicznej terenów podmokłych Attyki i jego ochrony; oraz promowano wartość ochrony terenów podmokłych i potrzebę przystosowania się do zmiany klimatu.

Finansowanie UE (pochodzące z programu współpracy transnarodowej na lata 2007–2013 dla Europy Południowo-Wschodniej w ramach projektu Orientgate oraz z dotacji EOG i Norwegii) miało decydujące znaczenie dla przygotowania strategii i planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu dla regionu Attyki, a także dla jej stopniowej realizacji w kolejnych latach.

O powodzeniu planu działania na rzecz terenów podmokłych Attyki świadczy fakt, że został on wykorzystany jako dokument odniesienia dla nowego regionalnego okresu programowania regionu Attyki. W związku z tym w programie RePACC dla Attyki oraz w regionalnym programie operacyjnym regionu Attyki na lata 2021–2027 uwzględniono konkretne środki.

Wszystkie regiony w Grecji zostały wezwane do przygotowania swoich RePACC, niektóre z nich obejmują środki ochrony terenów podmokłych. Dlatego doświadczenia Attyki mają duży potencjał do powielenia.

Kolejny czynnik sukcesu związany jest z ewolucją ustawodawstwa krajowego, a ustawa 4559 (sierpień 2018 r.) obejmuje łączną powierzchnię ponad 460 ha. Ustawa ta zakazuje wszelkich pozwoleń na budowę, odwadniania lub innych działań, które mogą pogorszyć stan ekologiczny terenów podmokłych.

Podczas opracowywania strategii i planu przystosowania się do zmiany klimatu nie wystąpiły żadne istotne czynniki utrudniające. Oczekuje się jednak, że realizacja planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu na terenach podmokłych napotka kilka barier. Dotyczą one dostępności funduszy, zdolności operacyjnej zaangażowanych służb i organów do podjęcia proponowanych działań dostosowawczych, regulacji użytkowania gruntów z myślą o ochronie i rekultywacji terenów podmokłych. Środki, które wymagają zmian instytucjonalnych lub przepisów regulacyjnych, mogą zostać wdrożone z dalszymi opóźnieniami.

Oczekuje się, że wdrożenie planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu złagodzi wpływ połączonych skutków interwencji antropogenicznych i zmiany klimatu na tereny podmokłe Attyki. Oczekuje się również, że lepsza ochrona terenów podmokłych poprawi ich funkcje ekosystemowe, takie jak: ochrona wybrzeży poprzez zmniejszenie wpływu fal i prądów; (ii) poprawa jakości wody poprzez wychwytywanie osadów, składników odżywczych i substancji toksycznych; (iii) wspieranie działalności gospodarczej zależnej od zasobów terenów podmokłych. Inne pozytywne wyniki wynikające z realizacji planu działania obejmują: poszerzenie wiedzy na temat zmiany klimatu i jej wpływu na gatunki podmokłe, siedliska i funkcje ekosystemu; podnoszenie świadomości ekologicznej i rozwój ośrodków informacyjnych.

Opracowanie i wdrożenie strategii i planu działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w regionie Attyki przyczynia się również do koordynacji międzyagencyjnej i regionalnej, współpracy międzysektorowej i zdolności instytucjonalnych w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu.

Opracowanie strategii przystosowawczej i planu działania na rzecz terenów podmokłych Attyki było współfinansowane z projektu OrientGate i funduszy krajowych na łączną kwotę 150 000 EUR. Kwota ta obejmowała koszty podróży i upowszechniania.

Następujący projekt „Poprawa wiedzy i zwiększenie świadomości w zakresie rekultywacji terenów podmokłych w regionie Attyki” był współfinansowany w 85 % z dotacji EOG i Norwegii oraz w 15 % z funduszy krajowych (grecki program inwestycji publicznych), a jego całkowity budżet wynosił około 398 887 EUR.

W ramach wyżej wymienionego projektu opracowano m.in. mapę drogową (2017 r.) dotyczącą realizacji działań horyzontalnych w odniesieniu do terenów podmokłych Attyki, a także środki dotyczące 4 jednolitych części wód. Te jednolite części wód to tereny podmokłe Vourkari (od 2017 r. określa się je jako park regionalny), jezioro Koumoundourou, ujście strumienia Pikrodafni i Park Narodowy Scinias Zgodnie z szacunkami zawartymi w niniejszej mapie drogowej koszt realizacji tych działań/środków wyniósł prawie 10 mln EUR.

Plan działania na rzecz terenów podmokłych Attyki obejmuje zintegrowane środki i działania priorytetowe przewidziane w obowiązującym prawodawstwie i objęte istniejącymi krajowymi ramami strategicznymi, politycznymi i programowymi, w tym:

• Krajowy plan operacyjny na rzecz środowiska (2014–2020), który obejmuje cele i działania priorytetowe w zakresie: sektor gospodarki wodnej i wdrażanie planów gospodarki wodnej; ochrona przyrody i różnorodności biologicznej poprzez lepsze zarządzanie obszarami unijnej sieci Natura 2000; promowanie usług ekosystemowych i zielonej infrastruktury na potrzeby przystosowania się do zmiany klimatu w oparciu o rozwiązania naturalne oraz zarządzania ryzykiem powodziowym.
• Krajowa strategia i program działania w zakresie różnorodności biologicznej, w których podkreślono potrzebę ochrony terenów podmokłych i przystosowania się do zmiany klimatu oraz uwzględniono priorytety, takie jak wytyczenie, odbudowa, badania nad wpływem zmiany klimatu na różnorodność biologiczną i ekosystemy oraz promowanie „wysp o wysokiej różnorodności biologicznej” w środowiskach miejskich jako zielonej infrastruktury.
• Krajowe przepisy dotyczące różnorodności biologicznej, a w szczególności artykuły obejmujące wyznaczenie terenów podmokłych jako obszarów chronionych.
• Główny plan Ateny/Attiki na 2021 r., w którym wymieniono tereny podmokłe Attyki (w tym jeziora, rzeki, strumienie i ich ujścia, źródła, laguny i bagna przybrzeżne) oraz uwzględniono działania na rzecz ich ochrony prawnej i promowania jako zielonej infrastruktury.
• Plan gospodarowania wodami w dorzeczu – obszar wodny Attyka (w kontekście wdrażania ramowej dyrektywy wodnej), który obejmuje szczególny środek na rzecz odbudowy i promowania terenów podmokłych Attyki.

Niedawno dwa konkretne środki przewidziane w planie działania na rzecz terenów podmokłych Attyki zostały włączone do regionalnego planu przystosowania się do zmiany klimatu Attyki (RePACC, zatwierdzonego 14 grudnia 2022 r.) oraz do programu operacyjnego regionu Attyki na lata 2021–2027 (cel polityki nr 2 „Bardziej ekologiczne przejście na gospodarkę o zerowej emisji dwutlenku węgla netto”). RePACC ma być poddawany przeglądowi co 5 lat.

Gminy regionu Attyka są zmobilizowane do podjęcia działań adaptacyjnych w kontekście lokalnych planów operacyjnych.

Strategia i plan działania zostały sformułowane podczas projektu OrientGate: 2012-2014. Realizacja pierwszego etapu planu działania na rzecz terenów podmokłych Attyki trwała pięć lat (2015–2020). Trwający etap wdrażania planu odbywa się w ramach nowych ram polityki regionu Attyki, w ramach RePACC i Programu Operacyjnego Regionu Attyki na lata 2021–2027. Nowy RePACC jest uważany za kolejny etap planu działania. Zintegrowano w nim trzy środki bezpośrednio związane z terenami podmokłymi Attyki, których horyzont wdrażania trwał do 2018 r.

Pierwotna strategia i plan działania, sformułowane w ramach projektu Orientgate, miały żywotność około sześciu lat (2014-2020). Okres funkcjonowania RePACC wynosi 5 lat (2022–2027), po czym oczekuje się, że zostanie on zmieniony. Środki wdrożone w celu ochrony terenów podmokłych mają nieograniczony czas trwania.

Eleni Fitoka
Greek Biotope Wetland Centre (EKBY)
14th kilometre Thessaloniki
Mihaniona, 57001 Thermi, Thessaloniki, Greece
Tel.: (30-231) 0473432
Email: helenf@ekby.gr

Antigoni Gkoufa
Attica Region
Polytechneiou 4, Athens, 104 33, Greece
Tel.: (30-231) 2101-133,-136
Email: antigoni.gkoufa@patt.gov.gr 

Strategia adaptacji terenów podmokłych Attyki

Plan działania dotyczący terenów podmokłych Attyki

Hatziiordanou L, Fitoka E, Hadjicharalampous E, Votsi N, Palaskas D, Malak D (2019) Indicators for mapping and assessment of ecosystem condition and of the ecosystem service habitat maintenance in support of the EU Biodiversity Strategy to 2020 [Wskaźniki mapowania i oceny stanu ekosystemu oraz utrzymania siedlisk usług ekosystemowych na potrzeby unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej do 2020 r.]. Jeden ekosystem 4: e32704. https://doi.org/10.3897/oneeco.4.e32704