Kryptosporydioza

Kryptosporydioza jest zakaźną chorobą biegunkową wywoływaną przez pasożyta Cryptosporidium. Słabe warunki sanitarne i ograniczony dostęp do filtrowanej wody, powszechne w krajach o niskich dochodach, prowadzą do wyższego ryzyka zakażenia kryptosporydiozą. Do tej pory choroba ta jest nadal niedostatecznie diagnozowana i zgłaszana w wielu krajach, w tym w Europie, pomimo obowiązkowego nadzoru (ECDC, 2017–2021; Pane i Putignani, 2022). Pomimo stosunkowo niskiego wskaźnika zgłoszeń w Europie kryptosporydioza jest ważną chorobą jelit, która wymaga monitorowania i kontroli (ECDC, 2017–2021). Należy spodziewać się zwiększonego ryzyka infekcji w związku z rosnącymi temperaturami, większą zmiennością opadów deszczu i bardziej ekstremalnymi zdarzeniami związanymi ze zmianą klimatu, w szczególności w przypadku (wrażliwych) małych dzieci na obszarach miejskich.

Źródło transmisji &

Istnieje kilka różnych gatunków Cryptosporidium, które mogą zakażać ludzi lub zwierzęta (Xiao i Feng, 2017). Infekcja występuje, gdy zakaźny etap pasożyta (oocyst) jest przypadkowo połknięty poprzez spożycie skażonej kałem wody lub żywności lub poprzez bliski kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ludźmi. Znacznie małe ilości oocyst mogą już powodować infekcję. Większość transmisji ludzkich jest przenoszona drogą wodną, po kontakcie z zanieczyszczoną powierzchnią lub wodą pitną. Zanieczyszczone źródła wody pitnej lub wód rekreacyjnych (w tym zjeżdżalnie wodne, baseny i jeziora) mogą prowadzić do ognisk kryptosporydiozy (Ramirez i in., 2004; WHO, 2022 r.). Transmisje i ogniska przenoszone przez żywność zdarzają się, gdy pola rolne są nawożone odchodami zwierzęcymi, zanieczyszczona żywność jest traktowana niehigienicznie, składniki są myte zanieczyszczoną wodą lub poprzez kontakt ludzi z zakażonymi zwierzętami (najczęściej bydłem).

Skutki dla zdrowia

Zakażenia u ludzi występują czasami bez objawów, ale zwykle powodują typową chorobę żołądkowo-jelitową. Trzy do 12 dni po zakażeniu występuje wodnista biegunka, której często towarzyszą skurcze brzucha, wymioty, łagodna gorączka i utrata apetytu. Objawy te zwykle trwają krócej niż 2 tygodnie, ale mogą utrzymywać się do miesiąca w ciężkich przypadkach. Ponad jedna trzecia zakażeń jest uporczywa, co powoduje nawroty po krótkim okresie poprawy. W takich przypadkach pasożyt Cryptosporidium może nawet spowodować uszkodzenie całego przewodu pokarmowego, co prowadzi do silnych bólów i potencjalnych powikłań. Niemniej jednak wyeliminowanie pasożyta prowadzi głównie do szybkiego i całkowitego wyzdrowienia, nawet w ciężkich przypadkach (Davies i Chalmers, 2009).

Zachorowalność iamp; śmiertelność

W państwach członkowskich EOG (z wyłączeniem Danii, Francji, Włoch, Liechtensteinu, Szwajcarii i Turcji ze względu na brak danych) w latach 2007–2021:

64 917 zakażeń
Wskaźnik zgłoszeń wynoszący 1,79 potwierdzonych przypadków na 100 000 mieszkańców w 2021 r.
Umiarkowane prawdopodobieństwo hospitalizacji [1]
6 zgonów i śmiertelność poniżej 0,1%. W przypadku osób ze słabym układem odpornościowym cierpiących na ciężką infekcję śmiertelność może wzrosnąć do 50 % i jest główną przyczyną zgonów małych dzieci w krajach rozwijających się (Chako i in., 2010; Sow i in., 2016).
Brak wyraźnej tendencji w zakresie zachorowalności w latach 2015–2019. W latach 2020 i 2021 odnotowano spadek liczby zachorowań.

(ECDC, 2017–2021; ECDC, 2023 r.)

Rozmieszczenie w populacji

Grupa wiekowa o największej zachorowalności w Europie: 0–4 lat (ECDC, 2017–2021)
Grupy zagrożone ciężkim przebiegiem choroby: dzieci w wieku poniżej 2 lat i osoby o niskiej odporności (Cabada i White, 2010; Gerace i in., 2019 r.)
Grupy o podwyższonym ryzyku zakażenia: osoby mające bliski kontakt z odchodami zwierząt lub ludzi, urządzeniami sanitarnymi lub niebezpieczną wodą, w tym osoby zajmujące się zwierzętami, podróżni, pracownicy służby zdrowia i opieki dziennej (Putignani i Menichella, 2010).

Wrażliwość na zmianę klimatu

Przydatność klimatyczna

Oocysty Cryptosporidium rozwijają się w temperaturze od 15 do 32 °C. Pasożyt nie jest odporny na utrzymujące się wysokie temperatury lub suche gleby. Zakaźne oocysty mają twarde skorupy i mogą przetrwać temperatury tak niskie, jak -20 ° C przez kilka dni (Fayer i Nerad, 1996). Oocysty mogą przetrwać długie okresy w niesprzyjających warunkach środowiskowych poza ciałem i pozostają zakaźne przez 2 do 6 miesięcy w wilgotnym środowisku. Komórki są również odporne na chemiczne środki dezynfekujące stosowane do oczyszczania wody pitnej lub chlorowania (Gerace i in., 2019; Pane i Putignani, 2022). Oznacza to, że wyeliminowanie pasożytów jest trudne, gdy źródło wody jest zanieczyszczone (Patz i in., 2000).

Sezonowość

W klimacie umiarkowanym kryptosporydioza występuje częściej w cieplejszych miesiącach. Ulewne opady deszczu pod koniec lata mogą potencjalnie zwiększyć liczbę przypadków kryptosporydiozy (Jagai i in., 2009). W Europie zakażenia występują przez cały rok, przy czym najwyższy poziom odnotowano we wrześniu, a w niektórych krajach odnotowano mniejszy wzrost liczby zachorowań w okresie od kwietnia do maja (ECDC, 2017–2021).

Wpływ zmiany klimatu

W regionach umiarkowanych i tropikalnych kryptosporydioza występuje częściej przy wyższych temperaturach i większych opadach deszczu. Ekstremalne warunki pogodowe powodujące powodzie lub susze mogą prowadzić do większej liczby pasożytów Cryptosporidium w jednolitych częściach wód. Silne opady deszczu z jednej strony powodują, że woda przekracza wydajność oczyszczalni ścieków lub systemów kanalizacyjnych, dzięki czemu pasożyt Cryptosporidium może zanieczyszczać różne źródła wody, w tym wodę pitną i wody rekreacyjne. Ryzyko zakażenia ze względu na zwiększoną częstotliwość i intensywność ekstremalnych opadów deszczu i powodzi może w szczególności zwiększać ryzyko dla małych dzieci – które są szczególnie narażone na infekcje kryptosporydiozą – mieszkających na obszarach miejskich, gdzie są narażone na przelewy ścieków po zrzutach wód opadowych podczas ekstremalnych warunków pogodowych (Young i in., 2015). Z drugiej strony susze mogą zmniejszyć objętość wody w zbiornikach, naturalnych jednolitych częściach wód i ściekach z oczyszczalni ścieków do tego stopnia, że stężenia patogenów stają się problematyczne (Semenza i Menne, 2009). Ogólnie rzecz biorąc, można spodziewać się wzrostu ryzyka choroby wraz z rosnącymi temperaturami, większą zmiennością opadów deszczu i bardziej ekstremalnymi zdarzeniami związanymi ze zmianą klimatu.

Profilaktyka & Leczenie

Zapobieganie

Dobre praktyki sanitarne
Podnoszenie świadomości na temat przenoszenia chorób, higieny osobistej i publicznej
Ochrona źródeł wody i sztucznych konstrukcji wodnych, takich jak wieże ciśnień lub baseny, przed zanieczyszczeniem (Ryan i in., 2016; WHO, 2022 r.)
Zgłaszanie przypadków i izolacja pacjentów z ciężkim wynikiem
Brak dostępnej szczepionki przeciwko pasożytom Cryptosporidium

Leczenie

Nawodnienie, leki przeciwbólowe, wymiana elektrolitów
Antybiotyki lub pasywna terapia przeciwciałami w ciężkich przypadkach
Nitazoksanid

Linki do dalszych informacji

Odniesienia

Cabada, M. M. i White, A. C., 2010, Leczenie kryptosporydiozy: Czy wiemy to, co myślimy, że wiemy? Aktualna opinia w sprawie chorób zakaźnych 23(5), 494–499. https://doi.org/10.1097/QCO.0b013e32833de052

Chako, C. Z. i in., 2010, Cryptosporidiosis in People: It’s Not Just About the Cows [Nie chodzi tylko o krowy], Journal of Veterinary Internal Medicine 24(1), 37–43. https://doi.org/10.1111/j.1939-1676.2009.0431.x

Davies, A. P. i Chalmers, R. M., 2009, Cryptosporidiosis, BMJ 339, b4168. https://doi.org/10.1136/bmj.b4168

ECDC, 2017–2021, roczne sprawozdania epidemiologiczne za lata 2014–2018 – Cryptosporidiosis. Dostępne pod adresem: https://www.ecdc.europa.eu/en/cryptosporidiosis. Ostatni dostęp: sierpień 2023 r.

ECDC, 2023 r., „Atlas nadzoru nad chorobami zakaźnymi”. Dostępne pod adresem: https://atlas.ecdc.europa.eu/public/index.aspx. Ostatni dostęp: sierpień 2023 r.

Fayer, R. i Nerad, T., 1996, Wpływ niskich temperatur na żywotność Cryptosporidium parvum oocysts. Mikrobiologia stosowana i środowiskowa 62(4), 1431-1433. https://doi.org/10.1128/aem.62.4.1431-1433.1996

Gerace, E. i in., 2019, Cryptosporidium infection: Epidemiologia, patogeneza i diagnostyka różnicowa, European Journal of Microbiology and Immunology 9(4), 119–123. https://doi.org/10.1556/1886.2019.00019

Jagai, J. S. i in., 2009, Seasonality of cryptosporidiosis: A meta-analysis approach, Environmental Research 109(4), 465–478. https://doi.org/10.1016/j.envres.2009.02.008.

Pane, S. i Putignani, L., 2022, Cryptosporidium: Nadal otwarte scenariusze, patogeny 11(5), 515. https://doi.org/10.3390/patogeny11050515

Patz, J. A. i in., 2000, Wpływ zmian środowiskowych na pojawiające się choroby pasożytnicze. International Journal for Parasitology 30(12–13), 1395–1405. https://doi.org/10.1016/S0020-7519(00)00141-7

Putignani, L. i Menichella, D., 2010, Global Distribution, Public Health and Clinical Impact of the Protozoan Pathogen Cryptosporidium, Interdisciplinary Perspectives on Infectious Diseases 2010, 753512. https://doi.org/10.1155/2010/753512.

Ramirez, N. E. i in., 2004, A review of the biology and epidemiology of cryptosporidiosis in people and animals, Microbes and Infection 6(8), 773–785. https://doi.org/10.1016/j.micinf.2004.02.021.

Ryan, U. i in., 2016, Cryptosporidium in people and animals – A one health approach to prophylaxis [Kryptosporyd u ludzi i zwierząt – jedno podejście zdrowotne do profilaktyki], Parasite Immunology 38(9), 535–547. https://doi.org/10.1111/pim.12350.

Semenza, J. C. i Menne, B., 2009, Climate change and infectious diseases in Europe, The Lancet Infectious Diseases 9(6), 365–375. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(09)70104-5.

Sow, S. O. i in., 2016, The Burden of Cryptosporidium Diarrheal Disease among Children < 24 Months of Age in Moderate/High Mortality Regions of Sub-Saharan Africa and South Asia, Using Data from the Global Enteric Multicenter Study (GEMS), PLOS Neglected Tropical Diseases 10(5), e0004729. https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0004729.

WHO, 2022 r., Światowa Organizacja Zdrowia, https://www.who.int/. Ostatni dostęp: sierpień 2022 r.

Xiao, L. i Feng, Y., 2017, Molekularne narzędzia epidemiologiczne dla patogenów przenoszonych przez wodę Cryptosporidium spp. oraz Giardia duodenalis, Food and Waterborne Parasitology 8–9, 14–32. https://doi.org/10.1016/j.fawpar.2017.09.002

Young, I. i in., 2015, A systematic review and meta-analysis of the effects of extreme weather events and other weather-related variables on Cryptosporidium and Giardia in fresh surface waters [Systematyczny przegląd i metaanaliza skutków ekstremalnych zdarzeń pogodowych i innych zmiennych związanych z pogodą dla Cryptosporidium i Giardia w słodkich wodach powierzchniowych], Journal of Water and Health 13(1), 1-17. https://doi.org/10.2166/wh.2014.079

[1] Prawdopodobieństwo hospitalizacji jest oznaczone jako niskie, umiarkowane lub wysokie, gdy odpowiednio < 25%, 25-75% lub > 75% przypadków jest hospitalizowanych. Prawdopodobieństwo opiera się na dostępnych danych dotyczących statusu hospitalizacji zgłoszonych przypadków. W latach 2020–2021 w około 55 % przypadków znany był status hospitalizacji.