Choroba legionistów

Choroba legionistów wywoływana przez Legionella spp. może prowadzić do zapalenia płuc i zakażeń kilku części ciała. Odosobnione przypadki i ogniska choroby występują we wszystkich krajach Europy, przy czym większość z nich nabywana jest poza placówkami opieki zdrowotnej. Od 2017 r. około 10–20 % zgłaszanych rocznie przypadków dotyczy podróży (ECDC, 2012–2023). Chociaż choroba ta jest rzadkim i głównie sporadycznym zakażeniem dróg oddechowych w Europie, jest ona znacznie niedostatecznie diagnozowana i zgłaszana (ECDC, 2012–2023). Rosnące temperatury, większa intensywność opadów i bardziej ekstremalne zdarzenia mogą wpływać na wzrost bakterii i zużycie wody (gdzie bakterie są obecne), co może zwiększyć częstość występowania choroby w niektórych regionach.

Źródło transmisji &

Spośród różnych gatunków Legionella, które istnieją, L. pneumophila jest odpowiedzialna za większość zakażeń Legionella u ludzi, głównie wpływających na dolne drogi oddechowe (Kozak-Muiznieks i in., 2018). Legionella spp. jest powszechna i występuje w niewielkich ilościach w naturalnych rzekach i jeziorach. W sztucznych systemach wodnych, takich jak wieże chłodnicze, zbiorniki, skraplacze wyparne, nawilżacze, fontanny dekoracyjne, gorąca woda i podobne systemy, bakterie mogą łatwo się rozmnażać i stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Ludzie są zakażeni głównie przez wdychanie aerozoli, czyli kropelek wody w powietrzu, które zawierają Legionella spp. Wdychanie kropel wody w powietrzu otaczającym rany chirurgiczne lub bezpośredni kontakt z raną może również zainfekować ludzi (Kashif i in., 2017). Picie zanieczyszczonej wody nie stanowi zagrożenia, a infekcje poprzez kontakt międzyludzki są niezwykle rzadkie (Correia i in., 2016).

Wybuchy choroby legionistów w obiektach wakacyjnych są głównie związane z systemami wodnymi ciepłej lub zimnej wody, w tym zbiornikami na wodę, gniazdkami hotelowymi, prysznicami znajdującymi się w basenach i uzdrowiskach lub zraszaczami ogrodowymi. Jeśli stężenie bakterii w wodzie jest wysokie, osoba wdychająca bakterie uwięzione w kropelkach wody może zostać zainfekowana podczas kąpieli lub prysznica (Papadakis i in., 2021). Duże ogniska są często związane z wieżami chłodniczymi lub tak zwanymi systemami klimatyzacji na mokro. Gdy Legionella spp. jest obecna w takich systemach, może szybko się rozmnażać i stanowić zagrożenie w obiektach publicznych, które wykorzystują wodę do klimatyzacji, takich jak hotele. Systemy klimatyzacji suchej nie są niebezpieczne.

Chorobę legionistów można również nabyć w szpitalach, gdy Legionella spp. kolonizuje systemy wodne i powoduje infekcje za pośrednictwem kąpieli, podgrzewanych parą ręczników, nawilżaczy, ozdobnych fontann i niektórych wyrobów medycznych (Beauté i in., 2020).

Skutki dla zdrowia

Choroba legionistów zwykle zaczyna się od suchego kaszlu, gorączki, bólu głowy, a czasem biegunki. Zakażenia Legionella spp. często powodują postać zapalenia płuc kilka dni po zakażeniu. Najczęściej dotyczy to płuc i przewodu żołądkowo-jelitowego. W ciężkich przypadkach choroba legionistów może wpływać na kilka narządów i części ciała, co prowadzi do wysokiej śmiertelności. Z powodu podobnych objawów choroba legionistów jest często błędnie diagnozowana jako regularna infekcja płucna. Jednak biegunka i obecność specyficznych enzymów we krwi może wskazywać na zakażenie Legionella spp. Gdy kilka osób zostanie zdiagnozowanych jednocześnie, może to wskazywać na epidemię i wspólne źródło infekcji może zostać zidentyfikowane.

Zachorowalność iamp; śmiertelność

W państwach członkowskich EOG (z wyłączeniem Szwajcarii i Turcji ze względu na brak danych) w latach 2005–2022:

117 605 zakażeń (ECDC, 2023)
Najwyższy dotychczas roczny wskaźnik zgłoszeń w UE/EOG odnotowano w 2021 r. – 2,4 przypadków na 100 000 mieszkańców.
Wskaźniki śmiertelności wahają się od 7 do 9%.
W latach 2014–2022 zgłoszono coraz większą liczbę przypadków, z wyjątkiem 2020 r. podczas pandemii COVID-19 ze względu na zaniżanie zgłoszeń i zmniejszoną ekspozycję.
Liczba przypadków związanych z podróżami wynosiła 15–20 % przed pandemią, ale spadła do poziomu poniżej/około 10 % w latach 2020–2021, przynajmniej częściowo ze względu na pandemię i związane z nią ograniczenia w podróżowaniu.

(ECDC, lata 2012–2023)

Rozmieszczenie w populacji

Grupa wiekowa o największej zachorowalności w Europie: > 65 lat, przy czym ponad 90 % wszystkich przypadków zgłoszono u osób w wieku powyżej 45 lat (ECDC, 2012–2023)
Grupy zagrożone ciężkim przebiegiem choroby: osoby powyżej 45 roku życia, palacze, osoby o niskiej odporności lub złym stanie zdrowia

Wrażliwość na zmianę klimatu

Przydatność klimatyczna

Wiadomo, żeLegionella spp. ma szeroką tolerancję temperaturową, jest w stanie wytrzymać temperatury od 0 do 68 ° C i rosnąć od 25 do 42 ° C, przy najszybszym wzroście w temperaturze 35 ° C (Spagnolo i in., 2013).

Sezonowość

W Europie większość zakażeń występuje między czerwcem a październikiem, przy czym szczyty występują w miesiącach letnich, kiedy temperatury są wyższe w niektórych latach (ECDC, 2012–2023).

Wpływ zmiany klimatu

Choroba legionistów może nasilać się wraz ze wzrostem rocznych opadów i średniej temperatury, intensywności i czasu trwania opadów związanych ze zmianą klimatu (Han, 2021; Pampaka i in., 2022). Rosnące ilości opadów są najważniejszym czynnikiem klimatycznym, ponieważ Legionella spp. jest przenoszona drogą wodną. Częstsze lub intensywniejsze okresy suszy powodują niskie natężenie przepływu, co z drugiej strony może również zwiększyć wzrost bakterii. Ponadto wzrost temperatury powietrza sprzyja rozwojowi bakterii w większości krajów europejskich, ponieważ optymalne warunki wzrostu bakterii nie są zbyt często przekazywane, np. optymalny wzrost występuje w temperaturze 35 ° C dla Legionella spp. (Spagnolo i in., 2013). Ze względu na zmianę temperatury i warunków opadów, które stają się coraz bardziej odpowiednie dla bakterii Legionella, ekspansja bakterii i związanej z nimi choroby na północ jest prawdopodobna w Europie, a na obszarach wcześniej nienaruszonych mogą wystąpić przypadki lub ogniska choroby legionistów.

Profilaktyka & Leczenie

Zapobieganie

Właściwa konserwacja sztucznych systemów wodnych i unikanie czynników ryzyka (w tym materiału organicznego, temperatur ciepłej wody (25-42 °C) i niskich natężeń przepływu), np. poprzez cyrkulację gorącej wody (> 60 °C)
Konserwacja systemów zaopatrzenia w wodę pitną i fontann dekoracyjnych, które mogą rozprzestrzeniać aerozole i kropelki, np. poprzez dostarczanie wody w temperaturach poniżej 25 °C i regularne czyszczenie
Utrzymanie bezpiecznego środowiska wodnego do celów rekreacyjnych poprzez częste czyszczenie i stosowanie środków dezynfekujących (np. chloru)
Lepsze zarządzanie bezpieczeństwem wodnym na statkach, np. poprzez utrzymywanie temperatur wody poza korzystnym zakresem dla Legionella spp. i regularną dezynfekcję
Nadzór nadchorobami prowadzony przez legionistów, np. Europejska Sieć Nadzoru Chorób Legionistów (ELDSNet), aby umożliwić wykrywanie chorób i późniejsze środki reagowania w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby

(Krajowe Akademie Nauk, Inżynierii i Medycyny, 2020; Sciuto i in., 2021)

Leczenie

Antybiotyki

Linki do dalszych informacji

Odniesienia

Beauté, J. i in., 2020, Healthcare-Associated Legionnaires' Disease, Europa, 2008–2017, Emerging Infectious Diseases 26(10), 2309-2318. https://doi.org/10.3201/eid2610.181889.

Correia, A.M. i in., 2016, Probable Person-to-Person Transmission of Legionnaires’ Disease, New England Journal of Medicine 374 (5), 497-498. https://10.1056/NEJMc1505356.

ECDC, 2012–2023, roczne sprawozdania epidemiologiczne za lata 2010–2021 – choroba legionistów. Dostępne pod adresem: https://www.ecdc.europa.eu/en/legionnaires-disease/surveillance-and-disease-data/surveillance. Ostatni dostęp: sierpień 2023 r.

ECDC, 2023 r., „Atlas nadzoru nad chorobami zakaźnymi”. Dostępne pod adresem: https://atlas.ecdc.europa.eu/public/index.aspx. Ostatni dostęp: sierpień 2023 r.

Han, X. Y., 2021, Effects of climate changes and road exposure on the rapid growing legionellosis incidence rates in the United States [Wpływ zmian klimatu i narażenia na drogi na szybko rosnące wskaźniki zachorowalności na legionellozę w Stanach Zjednoczonych], PLOS ONE 16(4), e0250364. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0250364.

Kashif, M. i in., 2017, Legionella pneumonia associated with heavy acute respiratory distress syndrome and diffuse alveolar hemorrhage – A rare association, Respiratory Medicine Case Reports 21, 7–11. https://doi.org/10.1016/j.rmcr.2017.03.008

Kozak-Muiznieks, N. A. i in., 2018, Analiza porównawcza genomu ujawnia złożoną strukturę populacji podgatunku Legionella pneumophila, Infection, Genetics and Evolution 59, 172–185. https://doi.org/10.1016/j.meegid.2018.02.008

National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine [Krajowe Akademie Nauk, Inżynierii i Medycyny], 2020 r., Management of Legionella in Water Systems [Zarządzanie bakteriami Legionella w systemach wodnych]. Waszyngton, DC, The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/25474

Pampaka, D. i in., 2022, Meteorological conditions and Legionnaires’ disease sporadic cases-a systematic review [Warunki meteorologiczne i sporadyczne przypadki choroby legionistów – przegląd systematyczny], Environmental Research 214, 114080. https://doi.org/10.1016/j.envres.2022.114080

Papadakis, A. i in., 2021, Legionella spp. Colonization in Water Systems of Hotels Linked with Travel-Associated Legionnaires’ Disease [Kolonizacja hoteli związanych z chorobą legionistów związaną z podróżami], Water 13(16), 2243. https://doi.org/10.3390/w13162243

Sciuto, E. L. i in., 2021, Environmental Management of Legionella in Domestic Water Systems: Skonsolidowane i innowacyjne podejścia do metod dezynfekcji i oceny ryzyka, mikroorganizmy 9(3), 577. https://doi.org/10.3390/mikroorganisms9030577

Spagnolo, A. M. i in., 2013, Legionella pneumophila in healthcare facilities, Reviews in Medical Microbiology 24(3), 70–80. https://doi.org/10.1097/MRM.0b013e328362fe66