Aðlögun að loftslagsbreytingum er samþætt við skipulag landnotkunar

Skipulag landnotkunar tekur til mismunandi stjórnsýsluyfirvalda sem starfa á staðar-, svæðis- eða landsvísu, allir þeirra hafa mismunandi hæfni og ábyrgð. Að jafnaði nálgast málefni á landsvísu út frá „stórvirku sjónarhorni“, með tilliti til þróunar alls landsins, undirþjóðastig stuðla að „meso-perspectives“með áherslu á svæðisbundin málefni, og sveitarstjórnarstig hafa "smásjársýn", aðallega með áherslu á þróun samfélaga innan sveitarfélagsins (GIZ, 2011). Þegar kemur að aðlögun áætlanagerð þarf að koma þessum stigum í takt, fara í sameiginlega átt. Þetta gæti verið krefjandi vegna hugsanlegra andstæðra skoðana og hagsmuna. 

Þar aðauki krefst árangursríkrar áætlanagerðar framlags frá fjölmörgum aðilum og geirum eins og landbúnaði, skógrækt, húsnæði, samgöngur, orka, umhverfi og mjög oft einstaklinga. Eins og fyrri reynsla sýnir að hefðbundnar aðferðir við áætlanagerð hafa náð mjög litlum árangri vegna skorts á skoðanaskiptum og samhæfingu — þátttaka hefur verið skilgreind sem lykilþáttur í árangursríkri landnýtingarskipulagi. Hún nær yfir samskipti og samvinnu milli allra hlutaðeigandi aðila. Þátttaka hagsmunaaðila ætti að tryggja að allir þátttakendur geti mótað hagsmuni sína og markmið í skoðanaskiptum, meðan á hugmynda-, skipulags- og framkvæmdarstigum landnotkunar stendur. Í þessu formi áætlanagerðar er lögð áhersla á sameiginlegt nám af hálfu staðbundinna eða svæðisbundinna íbúa/hagsmunaaðila. Full þátttaka hagsmunaaðila er nauðsynleg til að skilgreina framtíðarsýn í framtíðinni, setja forgangsmál að því er varðar aðlögun að loftslagsbreytingum og draga úr hættu á hamförum eða stóráföllum, forðast/lágmarka átök milli atvinnugreina og gera samlegðaráhrif mögulega.

Stefnur og styrkirESB hafa mikil áhrif á breytingar á landnýtingu á svæðisvísu. Mikill stuðningur við stefnumótun er nauðsynlegur á skipulagsstigi og er lykilþáttur í framkvæmd fyrirhugaðra ráðstafana. Rétt þátttaka hagsmunaaðila er nauðsynleg til að tryggja gagnsætt og sameiginlegt áætlunarferli sem leiðir til algengra ráðstafana í geimnum. Persónulegir hagsmunir landeigenda geta þó verið takmarkandi þáttur ef þeir eru ekki sammála um fyrirhugaðar landnýtingarbreytingar. Auk þess getur verið erfitt að samræma landnotkunaráætlunina við fyrirliggjandi áætlanagerðartæki og geirastefnur. Forðast skal andstæða sýn og markmið mismunandi stjórntækja til að tryggja snurðulausa framkvæmd áætlana.

Skortur á traustum gögnum, óvissuþáttum í loftslagsspám, skilvirkt samstarf og miðlun upplýsinga milli ólíkra hlutaðeigandi aðila er sameiginlegir þættir sem takmarka áætlanagerð. 

Landnotkunaráætlun er ekki markmið í sjálfu sér, heldur tæki til að ná fram gagnlegri og sjálfbærri landnýtingu. Engin landnýtingaráætlun ætti því að hefjast án ítarlegrar umfjöllunar og umfjöllunar um tiltæka fjármuni og heimildir fyrir framkvæmd hennar. Án þessa öryggis mun jafnvel vel þekkt áætlun brátt renna inn í fjárhagslega flöskuhálsa og það verður ekki hægt að framkvæma þær ráðstafanir sem gert er ráð fyrir í áætluninni. Svo lykilatriði er að tengja áætlanagerð við fjárhagsáætlun — eða jafnvel betri fjárhagsáætlun með áætlanagerð.

Annar þáttur í árangri við skipulagningu landnotkunar veltur á getu allra aðila, einkum forystuskrifstofunnar sem ber ábyrgð og þeim stofnunum og hópum sem taka við ábyrgð á framkvæmd áætlunarinnar. Uppbygging þessarar getu er oft flóknari en búist var við. Dreifð landnotkunarskipulag eru oft til staðar í Evrópu og ábyrgðin dreifist yfir mismunandi stigveldi. Afkastageta þessara stofnana getur verið mjög mismunandi milli mismunandi stofnana, landa og svæða. Skortur á samræmingu stofnana, vanhæft starfsfólk, tíðar breytingar á starfsfólki, ójafnvægi milli verkefna sem eru viðurkenndar og tiltækar og stefna í framkvæmd fremur en áætlanagerð takmarkar oft þætti við skipulag landnotkunar. 

Ráðstafanir til að skipuleggja landnýtingu draga úr kostnaði vegna tjóns með því að undanskilja suma starfsemi frá áhættusvæðum eðasetja skilyrði fyrir því að hægt sé að leyfa tiltekna þróuná þessum svæðum. Zuidplaspolder (Holland) hefur verið notað til stórfellds þéttbýlisþróunarverkefnis: loftslagssönnun á svæðinu með landskipulagileiddi til þess að hlutfallið milli kostnaðar og ábata var betra en ráðstafanir til aðlögunar ( t.d. flóðheld húsnæði og aðlagað grunnvirki) (Bruin, 2013). OTher rannsóknir(t.d. Tröltsch, o.fl., 2012) benda til þess að erfittsé aðmeta kostnað ábata,einnig vegna mikillar óvissu í loftslagsspám. Annar þáttursem skal hafa í huga er aðhlutfall ávinnings-kostnaðar í staðbundnu aðlögunarmælingu getur veriðháð mismunandi sjónarhornum, t.d. sem leiðir til ávinnings fyrir tiltekið samfélag, en hugsanlega dregið úr virði tiltekinna einstakra eiginleika. Í Austurríki, t.d. rauð svæði(hættusvæði) sem eru skilgreind í „hættusvæðisáætlunum“, semkomið var á fót á vettvangi sveitarfélaga til að vinna gegn áhrifum skriðufalla ogflóða, hafaí sumum tilvikum veriðendurhannað til að takast á við nýja áhættu vegna loftslagsbreytinga (t.d. Neustift im Stubaital). Þetta gerir byggingu hús á þessum svæðum erfiðara eða jafnvel ómögulegt, sem leiðir til taps á eignarverðmæti.

Skipulagning landnotkunar hefur áhrif á framkvæmd margvíslegra stefnumiða og tilskipana ESB, þ.m.t.tilskipanirum sameiginlegalandbúnaðarstefnu,fugla og búsvæði, rammatilskipun um vatn (WFD), flóðtilskipunarinnar, samþættrar stefnu um stjórnun strandsvæða o.s.frv. 

Með undirbúningi á landáætlunum, þróunarstýringu og beitingu skipulagsaðferða og nálgana getur landskipulag t.d. stuðlað að árangursríkri framkvæmd grundvallarráðstafana rammatilskipunarinnar og getur þar af leiðandi stuðlað að sjálfbærri stjórnun og verndun ferskvatnsauðlinda. Annað dæmi er að ná markmiðum Natura 2000 ásamt þróunarmarkmiðum með landskipulagi (Simeonova o.fl. 2017). Þetta hefur mikla möguleika á að draga með skilvirkum hætti úr tapi líffræðilegrar fjölbreytni og til að tryggja að mismunandi sviðsþróun sé í samræmi við náttúrulöggjöf.

Tíminn sem þarf til að undirbúa landnotkunaráætlun er raunhæfur, háð innlendum reglugerðum,formgerðarflokkun viðkomandi áætlunar og verndarkvarða hennar. Tíminn er einnig háður þátttökuferlinu sem komið hefur verið áfót og á hugsanlegum árekstrum milli mismunandi yfirvalda og hagsmunaaðila. Framkvæmd áætlunarinnar er einnig breytileg og þarf venjulega frá 5 til 10 árum, með reglulegum endurskoðunum og uppfærslum.

Aðlögun með skipulagi á landnýtingu semsamþættir að fulluloftslagsbreytingar krefst langtímasýnar og langtímamarkmiða. Hafa skalíhuga reglubundna endurskoðuná landnotkunaráætlunum (á fimm til tíu ára fresti)íkjölfar sveigjanlegrar og aðlögunarhæfrar nálgunar við landskipulag, til að gera stofnuninni kleift að taka þátt íþróunþekkingar og endurskoðun aðgerða sem byggjast á vöktun ráðstafana sem hafa verið framkvæmdar í áföngum. Endingartími landnotkunaráætlunartengist að stórumhluta líftíma fyrirhugaðra ráðstafana sem ná frá tveimur til þremur áratugum upp í meira en 100 ár, t.d. þegar um er að ræða flókna íhlutun sem miðar að strandvernd eða miklum breytingum á úthlutun landnýtingar.