Finansowe

Finansowe

Główne przesłania

• Ekspozycja samej infrastruktury sektora finansowego na zmianę klimatu jest niska w porównaniu z ekspozycją i podatnością aktywów, w które inwestują. Ekspozycja na czynniki ryzyka klimatycznego odzwierciedla nierównomierną podatność na zagrożenia w poszczególnych regionach i sektorach UE, ale także koncentrację w konkretnych portfelach sektora finansowego, bankach i instytucjach finansowych.
• Zrównoważone inwestycje w przystosowanie się do zmiany klimatu są zharmonizowane w unijnej systematyce dotyczącej zrównoważonego rozwoju, która z czasem musi obejmować większą liczbę rodzajów działalności gospodarczej i ma zastosowanie na całym świecie. Dzięki inwestycjom oznaczonym jako zrównoważone sektor finansowy może promować i wspierać środki przystosowawcze w celu zmniejszenia fizycznego ryzyka klimatycznego. Ryzyko rezydualne może być przenoszone za pośrednictwem mechanizmów ubezpieczeniowych.

Skutki i podatność na zagrożenia

Sprawozdawczość w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i mierzenie postępów poczynionych przez przedsiębiorstwa prywatne i podmioty publiczne różnej wielkości będzie wymagało różnych danych i wskaźników, a także bardziej szczegółowych danych niż obecnie dostępne w większości krajowych, regionalnych i lokalnych polityk i planów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

Pominięcie skutków zmiany klimatu może generować znaczne ryzyko dla sektora finansowego. W latach 1980–2021 ekstremalne zjawiska pogodowe i klimatyczne wyniosły szacunkowo 560 mld EUR (wartości z 2021 r.). Stosunkowo niewielka liczba zdarzeń odpowiada za dużą część strat gospodarczych: 5 % zdarzeń związanych z pogodą i klimatem o największych stratach odpowiada za 57 % strat, a 1 % zdarzeń powoduje 26 % strat (własne obliczenia EEA oparte na pierwotnym zbiorze danych). Średnie roczne straty (w cenach stałych w 2021 r. w euro) wyniosły około 9,7 mld EUR w latach 1981–1990, 11,2 mld EUR w latach 1991–2000, 13,5 mld EUR w latach 2001–2010 i 15,3 mld EUR w latach 2011–2020. Z kwotą 56,5 mld EUR 2021 r. ma najwyższą roczną wartość w całym szeregu czasowym.

Zdolność do zmniejszenia udziału potencjalnych strat gospodarczych wynikających ze zmiany klimatu w nieubezpieczonych aktywach i działaniach – luka w ochronie klimatu – określi znaczną część odporności społeczeństw.

Ramy polityki

W odpowiedzi na rosnące istotne skutki zmiany klimatu Komisja Europejska z jednej strony zaczęła włączać odporność na zmianę klimatu do ram fiskalnych, a z drugiej strony sektor bankowy i ubezpieczeniowy zaczął samodzielnie podejmować działania w celu zaradzenia tym skutkom.

Jeżeli chodzi o wpływ zmiany klimatu na europejską gospodarkę i europejski system finansowy, strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu zawiera bardziej szczegółowe odniesienie do strategii UE w zakresie zrównoważonego finansowania, ponieważ zrównoważone finansowanie ma do odegrania kluczową rolę w realizacji celów politycznych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, a także międzynarodowych zobowiązań UE w zakresie celów dotyczących klimatu i zrównoważonego rozwoju.

W dyrektywie w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju uprawniono Komisję do przyjmowania aktów delegowanych i wykonawczych w celu określenia, w jaki sposób właściwe organy i uczestnicy rynku wypełniają obowiązki określone w dyrektywie. W lipcu 2023 r. Komisja przyjęła pierwszy akt delegowany zawierający wymogi dotyczące ujawniania informacji na temat zmiany klimatu.

Sektor ubezpieczeń

Wydaje się, że udział nieubezpieczonych strat gospodarczych spowodowanych wszystkimi odnotowanymi zagrożeniami pogodowymi i klimatycznymi rośnie z powodu powolnych działań przystosowawczych oraz częstszych ekstremalnych zdarzeń pogodowych przy braku wyższych wskaźników penetracji ubezpieczenia klimatycznego. Ryzyko związane z klimatem może wywierać presję na lokalne gospodarki i powodować niedoskonałości rynku, które dotykają zarówno konsumentów, jak i ubezpieczycieli. Częstsze katastrofy, w połączeniu z potrzebą spełnienia zmieniających się wymogów regulacyjnych, mogą zagrozić modelom biznesowym przedsiębiorstw i sprawić, że ubezpieczanie niektórych rodzajów ryzyka będzie nieopłacalne dla klientów lub niewykonalne dla ubezpieczycieli. Jak stwierdzono w sprawozdaniu IPCC AR6 WG II Climate Change 2022: Wpływ, adaptacja i podatność na zagrożenia kluczowym rozwiązaniem adaptacyjnym jest poprawa dostępu do kredytów i ubezpieczeń w celu zabezpieczenia się przed zmiennością w dostępie do zasobów i ich obfitości.

Aby rozwiązać te problemy, Komisja Europejska:

• Wzmocnienie dialogu między ubezpieczycielami, decydentami politycznymi i innymi zainteresowanymi stronami za pośrednictwem dialogu na temat odporności na zmianę klimatu. Głównym celem dialogu jest zmniejszenie luki w ochronie klimatu. Przewodniczą mu DG CLIMA i DG FISMA;
• określa i propaguje najlepsze praktyki w zakresie instrumentów finansowych służących zarządzaniu ryzykiem, w ścisłej współpracy z Europejskim Urzędem Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA);
• zbadanie szerszego wykorzystania instrumentów finansowych i innowacyjnych rozwiązań w celu przeciwdziałania zagrożeniom związanym z klimatem.

Wypłacalność II to dyrektywa w prawie Unii Europejskiej, która kodyfikuje i harmonizuje unijne przepisy dotyczące ubezpieczeń. Dotyczy to przede wszystkim kwoty kapitału, którą zakłady ubezpieczeń w UE muszą posiadać, aby zmniejszyć ryzyko niewypłacalności. Jak dotąd dyrektywa nie uwzględnia jednak w pełni zagrożeń wynikających ze zmiany klimatu i istnieje kilka głosów wzywających do lepszego uwzględnienia tego aspektu w podmodule ryzyka katastrof naturalnych.

Sektor bankowy i inwestycyjny

Banki znajdują się pod rosnącą presją regulacyjną i handlową, aby chronić się przed skutkami zmiany klimatu i dostosować się do globalnego programu zrównoważonego rozwoju. Ze względu na brak ram regulacyjnych i nadzorczych wiele banków centralnych i organów regulacyjnych na całym świecie stało się świadomych swojej roli i potencjalnego mandatu w przeciwdziałaniu zmianie klimatu i zagrożeniom środowiskowym, na jakie narażony jest ten sektor. Na przykład grupa banków centralnych, w tym Europejski Bank Centralny, uruchomiła w 2017 r. sieć na rzecz ekologizacji systemu finansowego. Jego celem jest przyczynienie się do analizy i zarządzania ryzykiem związanym z klimatem i środowiskiem w sektorze finansowym oraz zmobilizowanie głównego nurtu finansowania w celu wsparcia przejścia na zrównoważoną gospodarkę.

Ponadto kilka banków prywatnych zaczęło opracowywać nowe produkty, takie jak zielone obligacje lub zielone kredyty hipoteczne. Zielone obligacje to instrumenty dłużne, które różnią się od konwencjonalnych papierów wartościowych o stałym dochodzie jedynie tym, że emitent zobowiązuje się do wykorzystania przychodów na finansowanie projektów, które mają mieć pozytywny wpływ na środowisko lub klimat. Grupa ekspertów technicznych ds. zrównoważonego finansowania opublikowała w 2020 r. przewodnik dotyczący użyteczności unijnego standardu zielonych obligacji.

W ramach zielonej hipoteki bank lub pożyczkodawca hipoteczny oferuje nabywcy domu preferencyjne warunki, jeśli może wykazać, że nieruchomość, na którą pożycza, spełnia określone normy środowiskowe.

Rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji dotyczących zrównoważonych inwestycji i ryzyka dla zrównoważonego rozwoju wprowadza obowiązki ujawniania informacji na temat sposobu, w jaki inwestorzy instytucjonalni i podmioty zarządzające aktywami uwzględniają czynniki środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym (ESG) w swoich procesach zarządzania ryzykiem. W aktach delegowanych doprecyzowane zostaną wymogi dotyczące uwzględniania czynników z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego w decyzjach inwestycyjnych, co stanowi część obowiązków inwestorów instytucjonalnych i podmiotów zarządzających aktywami wobec inwestorów i beneficjentów.

Poprawa bazy wiedzy

Wiele działań związanych ze zrównoważonym finansowaniem, klimatem i przystosowaniem się do zmiany klimatu ma wymiar międzynarodowy. Na tej stronie skoncentrowano się na tym, co jest istotne dla państw członkowskich EOG na szczeblu krajowym. Więcej informacji na temat aspektów międzynarodowych i rozwojowych można znaleźć na stronach UNFCCC i portalu danych .

Również IPCC koncentruje się głównie na międzynarodowych przepływach finansowych (oraz na aspektach niskoemisyjnych, a nie adaptacyjnych), ale rozdział dotyczący przekrojowych kwestii inwestycyjnych i finansowych piątego sprawozdania oceniającego IPCC (AR5), grupa robocza III, zawiera również szczegółowe informacje na temat niektórych kwestii krajowych. Na 2022 r. zaplanowano wkład grupy roboczej ds. skutków, przystosowania się do zmiany klimatu i podatności na zagrożenia (GW II) do 6. sprawozdania rocznego.

Globalne Centrum ds. Przystosowania się do Zmiany Klimatu prowadzi program finansowania działań w związku ze zmianą klimatu w celu uwzględnienia przystosowania się do zmiany klimatu i odporności na zmianę klimatu we wszystkich procesach decyzyjnych, zwiększenia finansowania na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu i odporności na zmianę klimatu oraz opracowania innowacyjnych instrumentów finansowych.

EEA opublikowała w 2007 r. sprawozdanie techniczne „Climate change: koszt bezczynności i koszt przystosowania się do zmiany klimatu i obecnie prowadzi nowy projekt na ten temat, w ramach którego prace będą dostępne w 2022 r.

Niedawne projekty badawcze dotyczące finansów i ekonomiki przystosowania się do zmiany klimatu to na przykład projekt H2020_Ubezpieczenia, który rozwinięto w ramach modelowania strat OASIS i centrum OASIS, lub projekt NAIAD koncentrujący się na wartości ubezpieczeniowej przyrody. Inne projekty związane z ekonomiką i finansami przystosowania się do zmiany klimatu to na przykład COACCH, ClimateCost Econadapt lub NATURANCE. Badają techniczną, finansową i operacyjną wykonalność i wydajność rozwiązań opartych na połączeniu finansowania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i inwestycji w rozwiązania oparte na zasobach przyrody.

Wspieranie inwestycji i finansowania

Wieloletnie ramy finansowe UE (WRF) na lata 2021–2027 wynoszą 1,21 bln euro, a dodatkowe 807 mld euro pochodzi z unijnego instrumentu odbudowy następnej generacji. 30 % tego budżetu przeznaczono na działania przyczyniające się do realizacji celów klimatycznych. Dzięki nowym WRF Komisja zwiększyła środki na finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu i przystosowaniem się do niej, w tym poprzez innowacyjne mechanizmy, takie jak Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Plus, wykorzystując zasoby w kanałach dwustronnych i za pośrednictwem państw członkowskich UE.

Więcej szczegółowych informacji na temat zobowiązań w zakresie finansowania można znaleźć tutaj, a przegląd unijnych mechanizmów finansowania na lata 2021–2027 można znaleźć tutaj.

Oprócz mechanizmów finansowania w UE UE i jej państwa członkowskie zwiększyły swoje ogólne wsparcie finansowe na rzecz państw trzecich w związku ze zmianą klimatu o 7,4 % w 2019 r., osiągając kwotę 21,9 mld EUR, z czego 52 % wydano na pomoc partnerom UE w przystosowaniu się do zmiany klimatu. W przyszłości utrzymany zostanie wysoki udział finansowania działań w związku ze zmianą klimatu w ramach współpracy międzynarodowej UE, w szczególności na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu.

Wspieranie wdrażania działań dostosowawczych

EIOPA dalej rozwija działania mające na celu wdrożenie zrównoważonego finansowania, np. za pomocą tablicy wskaźników dotyczącej luki w ochronie ubezpieczeniowej , prac metodologicznych mających na celu uwzględnienie zmiany klimatu w ubezpieczeniach od klęsk żywiołowych (wymogi kapitałowe w zakresie wypłacalności) lub w gwarantowaniu i wycenie ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie.