Start Polityka UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu Polityka sektorowa UE Zmniejszanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi

Exclusion of liability

This translation is generated by eTranslation, a machine translation tool provided by the European Commission.

Website experience degraded
The European Climate and Health Observatory is undergoing reconstruction until June 2024 to improve its performance. We apologise for any possible disturbance to the content and functionality of the platform.

Zmniejszanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi

Źródło obrazu: Joanne Francis na Unsplash, 2018

Kluczowe wiadomości

  • Europa (i reszta świata) już teraz stoi w obliczu zmian klimatycznych. Bez uszczerbku dla konieczności podjęcia środków łagodzących zmiany klimatu (i jak najszybszej zerowej emisji netto), we wszystkich scenariuszach konieczne jest przystosowanie się do zmiany klimatu, ponieważ konsekwencje zmiany klimatu będą widoczne przez dziesięciolecia (a nawet stulecia).
  • Bardziej ekstremalne zjawiska pogodowe to te zagrożenia naturalne, w których adaptacja do zmiany klimatu i ograniczanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi pokrywają się. Obie strony muszą skupić się na całym cyklu zarządzania ryzykiem, w tym na środkach koncentrujących się na zapobieganiu, gotowości i odbudowie.
  • Istnieją synergie między politykami UE w zakresie zarządzania klęskami żywiołowymi i przystosowania się do zmiany klimatu i obie te strategie muszą być uwzględniane w politykach UE, takich jak woda (powodzie, susze) lub infrastruktura krytyczna.

Skutki i luki w zabezpieczeniach

W ciągu ostatnich dziesięcioleci w Europie odnotowano wzrost częstotliwości i nasilenia zagrożeń naturalnych związanych z pogodą i klimatem, takich jak susze, pożary lasów, fale upałów i silne opady. Nawet przy obecnych uzgodnionych ambicjach dotyczących szybkiego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i skutecznego zapobiegania zagrożeniom klimatycznym przewiduje się, że tendencje te będą kontynuowane i będą wzmacniane przez zmiany społeczno-gospodarcze i środowiskowe (np. rozwój demograficzny i zmiana użytkowania gruntów) (EOG 2021IPCC 2020; EEA 2017).

 

Ramy polityki

Polityka UE w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi, oparta na Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności, sprzyja współpracy między krajowymi systemami ochrony ludności, zachęcając do wymiany dobrych praktyk w zakresie DRM, w tym sposobów radzenia sobie ze skutkami zmiany klimatu.

Komisja Europejska (KE) wspiera ramy z Sendai dotyczące zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi (SFDRR), wzmacniające i promujące DRM oraz jego integrację z politykami UE. W 2016 r. KE opublikowała plan działania, którego celem jest ukierunkowanie wdrażania SFDRR w politykach UE poprzez podejście oparte na ryzyku związanym z klęskami żywiołowymi. Ponadto w 2017 r. KE opublikowała komunikat zawierający kluczowe działania mające na celu wzmocnienie zarządzania klęskami żywiołowymi w Europie

W strategii UE na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu z 2021 r. zachęca się do dalszego wykorzystywania synergii między ograniczaniem ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi a przystosowaniem się do zmiany klimatu, ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i infrastruktury krytycznej. Strategia wspiera również finansowanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, uwalnianie finansowania prywatnego i uwzględnianie odporności na zmianę klimatu w polityce fiskalnej państw członkowskich. 

DRM jest obecny w kilku kluczowych obszarach polityki UE: dyrektywa powodziowa, działanie na rzecz niedoboru wody i suszy (zob. strona politykiw zakresie gospodarki wodnej) oraz wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie europejskiej infrastruktury krytycznej.

 

Poprawa bazy wiedzy

Przewidywane zmiany skrajności klimatycznej jako funkcja globalnego ocieplenia (1,5 vs 2 °C) i ich wpływ na DRM zostały uwzględnione w sprawozdaniu specjalnym IPCC w sprawie globalnego ocieplenia o 1,5 °C. W sprawozdaniu specjalnym na temat globalnego ocieplenia o 1,5 °C oceniono ekstremalne lub nieodwracalne zmiany w oceanie i kriosferze w zmieniającym się klimacie w celu określenia zrównoważonych i odpornych strategii zarządzania ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem i podejmowanie decyzji w odniesieniu do zrównoważonego rozwoju zostały uwzględnione w sprawozdaniu specjalnym IPCC dotyczącym zmian klimatu i gruntów.

W 2015 r. KE uruchomiła Centrum Wiedzy w zakresie Zarządzania Ryzykiem Klęskowym (DRMKC), aby pomóc zwiększyć odporność UE i państw członkowskich na klęski żywiołowe oraz ich zdolność do zapobiegania kryzysom, przygotowania się na nie i reagowania na nie poprzez wzmocniony interfejs między nauką a polityką z internetowym repozytorium badań związanych z klęskami żywiołowymi i dostępem do szeregu sieci i partnerstw. Wspólne Centrum Badawcze (JRC) zarządza DRMKC, a od 2017 r. centrum danych o ryzyku GIS. Centrum ma na celu poprawę dostępu i wymianę ogólnounijnych danych dotyczących ryzyka w celu wspierania DRM. Jako centrum wiedzy oczekuje się, że centrum danych o ryzyku będzie punktem odniesienia dla wybranych ogólnounijnych danych dotyczących ryzyka, czy to poprzez hosting odpowiednich zbiorów danych, albo poprzez powiązanie z platformami krajowymi i ze sprawozdaniami JRC na temat nauki na potrzeby DRM (sprawozdania z2017 r. i 2020 r.).

KE zachęca do tworzenia lepszych informacji i porównywalności danych dotyczących klęsk żywiołowych, takich jak informacje na temat strat gospodarczych związanych z klęskami żywiołowymi. W tym kontekście sprawozdanie opublikowane w 2018 r. przez Wspólne Centrum Badawcze zawiera analizę kilku baz danych opracowanych w celu gromadzenia, rejestrowania i agregowania informacji dotyczących różnych strat związanych z zagrożeniami, a tym samym poprawy porównywalności wielu różnych zdarzeń wywołanych przez wszelkiego rodzaju zagrożenia. Ponadto seria projektów PESETA WCB zawiera przegląd możliwych biofizycznych i gospodarczych konsekwencji przyszłych zmian klimatycznych dla Europy.

Usługa zarządzania kryzysowego programu Copernicus (CEMS) dostarcza informacji na temat szeregu zagrożeń związanych z klimatem, w tym powodzi, susz i pożarów, na potrzeby reagowania kryzysowego i zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi.

W ostatnich latach podjęto wysiłki na rzecz zwiększenia spójności między badaniami, polityką i praktykami CCA i DRR. W ramach projektu „ Horyzont 2020” PLACARD stworzono platformę dialogu, wymiany wiedzy i współpracy między dwiema różnymi społecznościami. Ponadto EEA opublikowała sprawozdanie oceniające obecne praktyki w zakresie DRR i CCA oraz poziom know-how.

EEA co roku aktualizuje wskaźnik strat gospodarczych spowodowanych ekstremalnymi warunkami klimatycznymi. Europejskie projekty, takie jak LODE, koncentrowały się na rozwoju systemów informacji o szkodach i stratach dla DRR i CCA. Grupa Banku Światowego przeprowadziła również badania dla Unii Europejskiej na temat ekonomii zapobiegania klęskom żywiołowym i gotowości na wypadek klęsk żywiołowych w Europie (2021). Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych opracował pilotażową tablicę rozdzielczą zajmującą się luką w ochronie przed katastrofami naturalnymi.

Wspieranie inwestycji i finansowania

Wspieranie skutecznych i większych inwestycji w zapobieganie klęskom żywiołowym jest działaniem priorytetowym dla Komisji Europejskiej. Unijne finansowanie przystosowania się do zmiany klimatu jest wspierane w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027, które zapewniają włączenie działań w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu do wszystkich głównych programów wydatków UE.

Fundusz Solidarności UE został utworzony w celu finansowania państw członkowskich w przypadku poważnych klęsk żywiołowych. Powstał w odpowiedzi na masowe powodzie w Europie Środkowej i Wschodniej w 2002 r. oraz wsparcie w zakresie pomocy w przypadku klęsk żywiołowych, odbudowy infrastruktury publicznej i ochrony dziedzictwa kulturowego.

Badania nad ograniczaniem ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi są finansowane w ramach unijnych programów ramowych w zakresie badań naukowych i innowacji, w szczególności w latach 2021–2027, w ramach programu „Horyzont Europa”, który obejmuje przystosowanie się do zmiany klimatu jako obszar misji, którego celem jest pomoc społecznościom i regionom europejskim w lepszym zrozumieniu zagrożeń klimatycznych, przygotowaniu się na nie i zarządzaniu nimi. Klaster 3-Bezpieczeństwo obywatelskie dla społeczeństwa ma na celu reagowanie na wyzwania wynikające z zagrożeń naturalnych i spowodowanych przez człowieka, a zatem ma szczególne znaczenie dla sektora DRR.

Ponadto co roku Unijny Mechanizm Ochrony Ludności ogłasza zaproszenie do finansowania projektów dotyczących zapobiegania i gotowości. Wzmocnienie DRM wpisuje się również w cele programu finansowania LIFE.

Kompleksowy przegląd można znaleźć na stronie poświęconej finansowaniu działań przystosowawczych przez UE.

Wspieranie wdrażania

Na szczeblu UE podejmowane są działania w zakresie gotowości, aby pomóc w osiągnięciu stanu gotowości i zdolności środków ludzkich i materialnych oraz zapewnić skuteczne i szybkie reagowanie na klęski żywiołowe. Systemy wczesnego ostrzegania (w przypadku klęsk żywiołowych w ogóle, więcej szczegółów dotyczących powodzi, suszy i pożarów lasów), moduły i programy szkoleniowe są zasadniczymi elementami tych działań. W tym kontekście unijna sieć wiedzy o ochronieludności została utworzonaw celu współpracy,koordynacji, umiejętności i wiedzy fachowej,zwiększając zdolność UE doprzygotowania się na klęski żywiołowe, zapobiegania im i reagowania na nie.

Ponadto utworzono Europejską pulę ochrony ludności, aby zacieśnić europejską współpracę w zakresie ochrony ludności i umożliwić szybszą, lepiej skoordynowaną i skuteczniejszą reakcję Europy na katastrofy i zagrożenia naturalne spowodowane przez człowieka.

MRE adaptacji

Zgodnie z CPM Unii Europejskiej państwa członkowskie muszą co trzy lata przedstawiać Komisji Europejskiej (1) podsumowanie ocen ryzyka, (2) ocenę zdolności zarządzania ryzykiem, a także (3) informacje na temat priorytetowych środków zapobiegania i gotowości. Sprawozdanie obejmuje również skoncentrowanie się na środkach przystosowania się do zmiany klimatu: Państwa członkowskie muszą uwzględnić synergię między środkami DRR i CCA ustanowionymi na szczeblu krajowym lub niższym niż krajowy w odniesieniu do kluczowych zagrożeń związanych ze zmianą klimatu. Na podstawie streszczeń krajowych ocen ryzyka przedłożonych pod koniec 2018 r. KE opublikowała zaktualizowany przegląd zagrożeń UE.

Z drugiej strony nie istnieje obecnie systematyczny mechanizm zgłaszania strat Komisji Europejskiej lub EOG przez państwa członkowskie.

Wyróżnione wskaźniki

Relevant tile