Wsparcie na wyższym szczeblu dla działań adaptacyjnych na niższych szczeblach zyskuje na znaczeniu, im bardziej postępuje proces krajowej polityki adaptacyjnej w kierunku etapu wdrażania. Wynika to z faktu, że skutki zmiany klimatu dotykają najbardziej bezpośrednio na większą skalę lokalną, a to przede wszystkim na szczeblu regionalnym i lokalnym należy podjąć znaczną część konkretnych środków dostosowawczych. Jednocześnie organy niższego szczebla są często poważnie ograniczane przez ograniczone zasoby i możliwości (budżet, personel, wiedza fachowa, kontakty z odpowiednimi sieciami podmiotów itp.), a zatem potrzebują „pomocy z góry”. Climate-ADAPT oferuje narzędzie wspierania przystosowania się do zmiany klimatu, które ma pomóc miastom, miastom i innym władzom lokalnym w procesie przystosowania się do zmiany klimatu i pomóc im spełnić wymogi Porozumienia Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii.

Wyższe poziomy (krajowe lub niższe niż krajowy) mogą wspierać kształtowanie polityki dostosowawczej na niższych szczeblach poprzez różne mechanizmy i wysiłki, w tym wymogi prawne, wkłady polityczne, finansowanie, budowanie zdolności i inne niepieniężne środki wsparcia. W ten sposób można wykorzystać czynniki ułatwiające:

Wspierające ramy zarządzania i niepieniężne środki wsparcia:

• Odgórne wymogi prawne: Obowiązki prawne organów niższego szczebla w zakresie opracowywania planów przystosowawczych mogą być ważnym motorem napędowym, ale do tej pory są obecne tylko w mniejszości krajów europejskich. Niektóre krajowe strategie adaptacyjne wymagają, aby gminy opracowały swoje strategie na szczeblu lokalnym, a zobowiązania prawne mogą również wynikać z polityki sektorowej, w tym na szczeblu UE. Może to być również możliwość wyraźnego włączenia dostosowania do zadań statutowych gmin. W każdym razie wymogi odgórne muszą iść w parze ze wsparciem dla realizacji tego zadania, w tym zapewnienia finansowania.
• Wkłady polityczne z wyższych szczebli: Nawet jeśli większość krajowych strategii i planów działania dostosowawczych jest miękkimi strategiami politycznymi bez prawnie wiążących skutków, stanowią one bazę wiedzy, ramy odniesienia i model niższego szczebla. Spełniają one ważne funkcje w zakresie podnoszenia świadomości, ustalania agendy, komunikacji, motywacji i budowania zdolności, a także dają legitymację decydentom, którzy chcą opracować plany adaptacyjne na swoim poziomie. W podobny sposób w strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu podkreślono potrzebę podjęcia działań dostosowawczych na szczeblu państw członkowskich.
• Generowanie i dostarczanie wiedzy: Ważną rolą organów dostosowawczych wyższego szczebla jest tworzenie bazy wiedzy na potrzeby adaptacji oraz dostarczanie użytecznych zasobów wiedzy i produktów informacyjnych podmiotom zajmującym się adaptacją na niższych szczeblach. Przykłady obejmują scenariusze klimatyczne, wpływ na klimat, oceny podatności na zagrożenia i ryzyka oraz narzędzia wspierające podejmowanie decyzji (podręczniki, wytyczne, pomoce w pracy itp.). Zasoby te powinny być przygotowywane w sposób dostosowany, dostosowany do potrzeb grupy docelowej, łatwe do zrozumienia i przyciągania wzroku, np. poprzez wykorzystanie formatów wizualizacji. Zaangażowanie lokalnych lub regionalnych członków grupy docelowej we współprojektowanie takich produktów informacyjnych korzystnie wpływa na ich użyteczność.
• Broker wiedzy: Internetowe portale adaptacyjne, takie jak Climate-ADAPT, platformy transnarodowe i krajowe portale przystosowawcze, zapewniają szeroki dostęp do wiedzy na temat adaptacji w sposób centralny, połączony, zapewniający jakość i przyjazny dla użytkownika. W szczególności dla podmiotów na szczeblu regionalnym i lokalnym można by utworzyć podobne centralne centra informacyjne na szczeblu niższym niż krajowy lub regionalnym, dostarczając tym konkretnym grupom docelowym dostosowanych do potrzeb informacji i oferując dodatkowe doradztwo osobiste.
• Usługi doradcze: Spersonalizowane, bezpośrednie pośrednictwo wiedzy w interaktywnych ustawieniach jest bardziej skuteczne niż odgórne, jednokierunkowe dostarczanie informacji. Niektóre kraje oferują usługi doradcze w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu dla gmin, tj. wykwalifikowany personel, który doradza lokalnym działaniom adaptacyjnym podczas wizyt na miejscu.
• Programy szkoleniowe dla podmiotów regionalnych i lokalnych: Organizowanie szkoleń i formatów uczenia się peer-to-peer na temat przystosowania się do zmiany klimatu skierowane do lokalnych (np. miejskich urzędników ds. klimatu) i podmiotów regionalnych (np. zarządzających regionami) oraz – zgodnie z zasadą „szkoleniowcy” – pracownicy agencji transferowych (np. sojusz na rzecz klimatu, regionalne agencje energetyczne) mają kluczowe znaczenie dla budowania zdolności.
• Współpraca z agencjami transferowymi: Jeżeli są dostępne, należy zaangażować istniejące agencje transferowe, organizacje pośredniczące i podmioty mnożnikowe w celu informowania o przystosowaniu się do zmiany klimatu w regionach i gminach, promowania ustalania agendy, zapewniania wsparcia procesowego oraz dostarczania informacji i porad. Takie organizacje i sieci, takie jak sojusz klimatyczny lub agencje rozwoju regionalnego, są przyzwyczajone do współpracy z lokalnymi podmiotami na poziomie wzroku i coraz częściej włączają adaptację do swoich działań doradczych.
• Organizowanie formatów dialogu: Wyższe szczeble administracyjne odgrywają rolę w organizowaniu regionalnych wydarzeń, konferencji, warsztatów wymiany, spotkań sieciowych i formatów uczenia się peer-to-peer na temat adaptacji. Są to stosunkowo tanie środki budowania zdolności i komunikacji, które jednak mogą mieć duży potencjał dźwigni finansowej. Podobnie należy zorganizować wielopoziomowe formaty dialogu w celu wspierania wymiany i uczenia się między podmiotami dostosowawczymi na różnych szczeblach.
• Dostosowanie do istniejących struktur i procesów: Istniejące i dobrze funkcjonujące struktury i procesy ukierunkowane np. na kwestie związane z łagodzeniem zmiany klimatu, zrównoważonym rozwojem, ograniczaniem ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi lub usługami ekosystemowymi na szczeblu lokalnym/regionalnym oferują odpowiednie punkty wejścia na potrzeby przystosowania się do zmiany klimatu.

Finansowanie publiczne i finansowanie na wyższych szczeblach:

• Finansowanie działań przystosowawczych na szczeblu UE: Finansowanie i finansowanie przystosowania się do zmiany klimatu w Europie jest dostępne za pośrednictwem szerokiej gamy instrumentów finansowania UE, z których wiele oferuje również wsparcie finansowe dla regionów i działań na szczeblu lokalnym. Kompleksowe przeglądy mechanizmów finansowania są dostępne na stronie Climate-ADAPT w sekcji finansowania UE, sekcji dotyczącej polityki regionalnej UE oraz w narzędziu wspierania przystosowania się do zmiany klimatu. Rządy krajowe powinny odgrywać rolę w ułatwianiu dostępu podmiotów szczebla niższego niż krajowy do tych źródeł finansowania i zapewnianiu współfinansowania krajowego.
• Dedykowane środki finansowe na realizację: Jest to oczywiście atutem, jeżeli krajowe plany adaptacyjne zawierają wyraźne przydziały budżetowe lub spójne środki finansowe na realizację działań adaptacyjnych na różnych poziomach są dostępne w inny sposób. Jednak w większości krajów krajowi koordynatorzy przystosowania się do zmiany klimatu nie mają żadnych znacznych środków finansowych na dystrybucję, lecz raczej muszą być finansowane za pomocą „standardowych mechanizmów budżetowych”, w tym regularnych budżetów sektorowych polityk państwowych.
• Tworzenie programów finansowania ze środków publicznych na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu: Krajowe finansowanie ze środków publicznych przystosowania się do zmiany klimatu jest oczywistym czynnikiem sukcesu i silnym bodźcem do przyjęcia polityki dostosowawczej na niższych szczeblach. Przede wszystkim wsparcie finansowe pomaga przezwyciężyć ograniczenia zdolności na szczeblu regionalnym i lokalnym. Należy zatem ustanowić instrumenty finansowania wspierające przystosowanie się do zmiany klimatu na różnych poziomach, poprzez tworzenie nowych zachęt lub włączenie adaptacji do innych istniejących programów, takich jak łagodzenie skutków zmiany klimatu, zrównoważony rozwój lub ograniczanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi. Aby skutecznie docierać do władz lokalnych, organy finansujące powinny uwzględniać pewne dodatkowe warunki wstępne: jasna i spójna struktura krajobrazu finansowania; unikanie równoległych lub konkurencyjnych instrumentów finansowania; dostosowanie mechanizmów finansowania na różnych szczeblach (UE, państwo krajowe, rządy szczebla niższego niż krajowy); długoterminowa ciągłość i stabilność tematyczna ofert finansowania, umożliwiająca wspieranie długoterminowych procesów adaptacyjnych i zmian transformacyjnych.
• Niski próg dostępu do finansowania: W szczególności mniejsze gminy nie dysponują wiedzą fachową i zdolnością administracyjną, aby uzyskać dostęp do wielu możliwości finansowania. Programy finansowania przez rządy krajowe lub niższe niż krajowy powinny zatem obniżyć próg dostępu, zmniejszyć obciążenia administracyjne oraz oferować zainteresowanym beneficjentom usługi doradcze i doradcze.
• Kierowanie finansowania na najbardziej efektywne tematy: Zasadniczo dostępne jest szerokie spektrum tematów finansowania w celu wspierania adaptacji niższego szczebla, w tym m.in.: ekspertyza zewnętrzna, analiza podatności i ryzyka, przygotowanie koncepcji adaptacyjnych, procesy adaptacyjne lub planowanie wdrożenia. Z dowodów wynika jednak, że najskuteczniejsze jest zapewnienie wsparcia finansowego na rzecz zdolności koordynacyjnych (koszty personelu lokalnych funkcjonariuszy ds. przystosowania się do zmiany klimatu/regionalnych menedżerów przystosowania się do zmiany klimatu), organizowanie sieci międzygminnych lub międzyregionalnych oraz budowanie zdolności (szkolenia) dla podmiotów lokalnych/regionalnych. Warto rozważyć sfinansowanie kosztów inwestycji związanych z wdrożeniem konkretnych działań adaptacyjnych w terenie, np. w formie pilotażowych projektów adaptacyjnych, ponieważ realizacja działań o konkretnych, widocznych skutkach może być motywującym punktem wyjścia dla trwałego i kompleksowego procesu adaptacji.
• Połączenie finansowania z „miękkim przymusem”: Zaleca się powiązanie przyznawania finansowania publicznego z wiążącymi wymogami, które zapewniają zgodność z kryteriami jakościowymi „dobrej adaptacji”, sprzyjają przewidywanym podejściu do przystosowania się do zmiany klimatu i przyczyniają się do wielopoziomowej koordynacji polityk adaptacyjnych. Przykłady takich wymogów obejmują: obowiązkowy wpływ na klimat, podatność na zagrożenia lub analiza ryzyka; pisemny plan adaptacyjny; ratowanie określonych funkcji koordynacyjnych (funkcjonariusz/kierownik ds. adaptacji itp.); rozważenie planów dostosowawczych wyższego szczebla i obowiązkowych kontaktów z koordynatorami; udział społeczeństwa.
• Programy adaptacyjne dla regionu modelowego lub pilotażowego: Programy finansowania zorganizowanych działań adaptacyjnych w wybranych regionach lub gminach okazały się szczególnie skuteczne w niektórych krajach. Promują pionierów adaptacji i generują przykłady dobrych praktyk i projekty latarni morskiej, aby inspirować inne gminy i regiony. Ułatwieniem cech tego typu programów jest to, że łączą one przepisy odgórne z ustalaniem priorytetów oddolnych, wspierają uczenie się peer-to-peer i sieci regionalne oraz umożliwiają eksperymentowanie z innowacyjnymi rozwiązaniami bez obawy o porażkę.