Integrering av klimatilpasning i arealplanlegging

Arealplanlegging omfattar ulike forvaltingsstyresmakter som opptrer på lokalt, subnasjonalt eller nasjonalt plan, Dei har alle forskjellig kompetanse og ansvar. Det nasjonale nivået tilnærmar seg vanlegvis problemstillingar frå eit «makroperspektiv», med tanke på utviklinga i heile landet. subnasjonale nivåer fremjar «mesoperspektiver», med fokus på regionale spørsmål, og kommunenivå har”mikroperspektiver”, med hovudfokus på utvikling av lokalsamfunna i kommunen (GIZ,2011). Når det gjeld tilpasningsplanlegging, må desse nivåa bringast i linje, bevege seg i ei felles retning. Dette kan vere utfordrande på grunn av moglege motstridande visjonar og interesser. 

Vidare krev vellukka planlegging bidrag frå eit stort spekter av aktørar og sektorar som landbruk, skogbruk, bustader, transport, energi, miljø og svært ofte enkeltpersonar. Som tidlegare erfaringar viser konvensjonelle (top-down) planleggingsmetodar har hatt svært liten suksess på grunn av mangel på dialog og koordinering — deltaking har vorte identifisert som ein nøkkelfaktor for vellukka arealplanlegging. Den omfattar kommunikasjon og samarbeid mellom alle involverte aktørar. Interessentdeltaking bør sikre at alle deltakarar kan formulere sine interesser og mål i ein dialog, under planleggings- og gjennomføringsfasen av arealplanleggingsprosessen. Denne forma for planlegging legg vekt på felles læring av og med den lokale eller regionale folkesetnaden/interessentar. Fullt interessentengasjement er avgjerande for å definere ein framtidig visjon, prioritere klimatilpasning og katastroferisikoreduksjon, unngå/minimere konfliktar mellom sektorar og mogleggjere synergiar. 

EUs politikk og subsidiar påverkar i stor grad arealbruksendringar på regional skala. Sterk politisk støtte er naudsynt i planleggingsfasen og er ei sentral drivkraft for gjennomføringa av dei planlagde tiltaka. Riktig interessentengasjement er avgjerande for å sikre ein gjennomsiktig og felles planleggingsprosess som fører til felles avtalte romlege tiltak. Imidlertid kan personlege interesser grunneigarar fungere som ein avgrensande faktor viss dei ikkje er samde om arealbruk endringar foreslått. I tillegg kan det vere utfordrande å harmonisere arealplanen med eksisterande planleggingsinstrumenter og sektorpolitikk. Kontrasterande visjonar og mål blant ulike verkemiddel må unngåast for å sikre ein smidig planimplementering. 

Mangel på robuste data, usikkerheit i klimaprognosar, effektivt samarbeid og informasjonsdeling mellom ulike involverte aktørar representerer felles avgrensande faktorar for planlegging. 

Ein arealplan er ikkje eit føremål i seg sjølv, men eit verkemiddel for å oppnå nyttig og berekraftig arealbruk. Ingen arealplanlegging bør difor koma i gang utan ei grundig vurdering og diskusjon av tilgjengelege økonomiske middel og kilder for gjennomføringa. Utan denne sikkerheita vil sjølv ein veletablert plan snart kome i økonomiske flaskehalsar, og det vil ikkje vere mogleg å gjennomføre tiltaka som er føresett i planen. Så det viktigaste er å kople planlegging med budsjettering — eller endå betre budsjettering med planlegging. 

Eit anna aspekt av suksessen til arealplanlegging avheng av kapasiteten til alle aktørar, særleg av det leiande byrået som er ansvarleg og dei institusjonane og gruppene som overtek ansvaret for å gjennomføre planen. Etableringa av desse kapasitetane er ofte meir komplisert enn forventa. Desentraliserte arealplanleggingsstrukturar eksisterer ofte over heile Europa, og ansvaret er spreidd over ulike hierarki. Kapasiteten til desse strukturane kan variere sterkt mellom ulike institusjonar, land og regionar. Mangel på institusjonell koordinering, underkvalifisert personale, hyppige personalendringar, ubalanser mellom aksepterte oppdrag og tilgjengeleg kapasitet, og ei orientering mot gjennomføring i staden for planlegging er ofte avgrensande faktorar for arealplanlegging. 

Arealplanleggingstiltak reduserer skadekostnadane ved å sjå bort frå enkelte aktivitetar frå risikoområde eller legge til rette forat bestemteutbyggingar kan tillatast i desse områda. Zuidplaspolder (Nederland) har vorte brukt til eit stortbyutviklingsprosjekt: klimasikring av området gjennom arealplanlegging resulterte i eit betre kostnads-/nytteforhold enn enkelttilpasningstiltak (t.d. flaumsikre bustader og justert infrastruktur) (Bruin,2013). Other-studia (t.d.Tröltsch, eit al., 2012) tyder på at ei nytte-kostnadsvurdering er vanskeleg å identifisere, også på grunn avden høge usikkerheita i klimaprognosane. Eit anna aspektsom skal vurderast er at nytte-kostnadsforholdet til eit romleg basert tilpasningstiltak kan avhenge av ulike perspektiver, til dømes som fører til fordelar for eit gjeve samfunn, men moglegvis reduserer verdien av visse individuelle eigenskapar. I Austerrikeer til dømes raude soner (høgrisikosoner) som er definert i faresoneplanar etablert på kommunenivå for å motverka verknadene av jordskred og flaum,i nokre tilfelle omforma for å handtere nye risikoar som følgje av klimaendringar (t.d. Dette gjer bygging av hus i desse områda vanskelegare eller umogleg, noko som resulterer i tap av eigedomsverdi. 

Arealplanlegging påverkast av gjennomføringa av eit breitt spekter av EUs politikk og direktiv, inkludertden felleslandbrukspolitikken, fugle-og habitatdirektiva, vassrammedirektivet (WFD), flaumdirektivet, den integrerte kystsoneforvaltningspolitikken etc. På den andre sida forventast planlagde tiltak også direkte eller indirekte å bidra til måla for desse retningslinjene og direktiva. 

Gjennom utarbeiding av arealplanar, utviklingskontroll og anvending av planleggingsteknikkar og -tilnærmingar kan til dømes arealplanlegging bidra til ei vellukka gjennomføring av rammedirektivets «grunnleggande tiltak» og dermed bidra til berekraftig forvaltning og vern av ferskvassressursar. Eit anna døme er oppnåing av Natura 2000-mål i kombinasjon med utviklingsmål gjennom arealplanlegging (Simenovaeit al 2017). Dette har eit stort potensial for effektiv reduksjon av tap av biologisk mangfald og for å sikre at ulike sektorvise utviklingar overheld naturlovgivinga. 

Tida som trengst for å utarbeida ein arealplan er variable, avhengig av nasjonale forskrifter, typologien til den spesifikke planen som vurderast og denspatialskala. Tida avheng òg av den deltakande prosessen som er sett opp og av dei moglege konfliktane som oppstår mellom ulike styresmakter og involverte interessentar. Planimplementering er òg variabel og krev vanlegvis frå 5 til 10 år, med periodiske påfølgjande revisjonar og oppdateringar. 

Tilpasning gjennom arealplanlegging som fullt ut integrerer klimaendringar krev ein langsiktig visjon og langsiktige mål. Periodisk revisjon av arealplanarbør vurderast (kvart femte til tiandeår), etter ei fleksibel og tilpasningsdyktig tilnærming til arealplanlegging, for å gjeradet mogleg å innarbeida kunnskap omframdrift og revisjon avtiltak basert på overvåking av tiltak som gradvis gjennomførast. Levetida til ein arealbruksplan er i stor grad relatert til levetida til dei planlagde tiltaka, som spenner frå to eller tre tiår til meir enn 100 år, til dømes for komplekse inngrep retta mot kystvern eller djupe endringar i arealbruksallokering.