Oiriúnú in earnálacha beartais an Aontais

Tá éifeachtaí casta ag an athrú aeráide ar na próisis bhithfhisiciúla atá mar bhonn agus mar thaca ag córais talmhaíochta, agus tá iarmhairtí diúltacha agus dearfacha aige sin i réigiúin éagsúla an Aontais. Bíonn tionchar ag tiúchan CO2 an atmaisféir atá ag ardú, teochtaí níos airde, athruithe i bpatrúin frasaíochta agus i minicíocht imeachtaí foircneacha ar an gcomhshaol nádúrtha chomh maith le cainníocht, cáilíocht agus cobhsaíocht an táirgthe bia. Bíonn tionchar ag éagsúlachtaí aeráide ar acmhainní uisce, ithreacha, lotnaidí agus galair, as a dtagann athruithe suntasacha ar thalmhaíocht agus ar tháirgeadh beostoic.

Is féidir le foirgnimh a bheith leochaileach i leith an athraithe aeráide. Amach anseo d’fhéadfadh go mbeadh méadú ar an mbaol tubaiste, staid ag dul i léig agus caillteanas suntasach luacha mar thoradh ar níos mó stoirmeacha, damáiste sneachta nó turnaimh, cúngú uisce, aeráid laistigh atá ag dul in olcas agus saolré laghdaithe foirgneamh. Tá sé mar aidhm ag an gCoimisiún Eorpach athléimneacht aeráide an bhonneagair a mhéadú, lena n-áirítear foirgnimh. Ní mór measúnú a dhéanamh ar fhoirgnimh nua agus ar fhoirgnimh atá ann cheana maidir le hathléimneacht i leith rioscaí reatha agus athruithe aeráide amach anseo, agus ní mór iad a phleanáil nó a uasghrádú dá réir sin. Príomhbheartas a úsáidtear chun tacú le hathléimneacht foirgneamh is ea an Beartas Comhtháthaithe (dá ngairtear an Beartas Réigiúnach freisin).

Is féidir le foirgnimh a bheith leochaileach i leith an athraithe aeráide. Amach anseo d’fhéadfadh go mbeadh méadú ar an mbaol tubaiste, staid ag dul i léig agus caillteanas suntasach luacha mar thoradh ar níos mó stoirmeacha, damáiste sneachta nó turnaimh, cúngú uisce, aeráid laistigh atá ag dul in olcas agus saolré laghdaithe foirgneamh. Tá sé mar aidhm ag an gCoimisiún Eorpach athléimneacht aeráide an bhonneagair a mhéadú, lena n-áirítear foirgnimh. Ní mór measúnú a dhéanamh ar fhoirgnimh nua agus ar fhoirgnimh atá ann cheana maidir le hathléimneacht i leith rioscaí reatha agus athruithe aeráide amach anseo, agus ní mór iad a phleanáil nó a uasghrádú dá réir sin. Príomhbheartas a úsáidtear chun tacú le hathléimneacht foirgneamh is ea an Beartas Comhtháthaithe (dá ngairtear an Beartas Réigiúnach freisin).

Tá dhá phríomhchineál rioscaí a bhaineann leis an aeráid os comhair gnólachtaí: rioscaí fisiceacha díreacha agus rioscaí aistrithe a eascraíonn as freagairt na sochaí ar an athrú aeráide, gníomhaíochtaí maolaithe den chuid is mó. Is féidir leis an athrú aeráide tionchar suntasach a imirt ar shlabhraí soláthair, ar dháileadh agus ar dhíolacháin ar roinnt bealaí. Bíonn tionchar diúltach ag teas ar shláinte an duine agus d’fhéadfadh feidhmíocht oibre níos measa (táirgiúlacht laghdaithe) nó líon níos ísle uaireanta an chloig tiomanta don obair (soláthar saothair) a bheith mar thoradh air.

Is féidir le méadú ar leibhéal na mara a bheith ina chúis le tuilte, creimeadh cósta agus cailliúint córas cósta íseal. Méadóidh sé freisin an baol go dtiocfaidh borradh stoirme agus an dóchúlacht go gcuirfear isteach ar sháile ar talamh agus d’fhéadfadh sé éiceachórais chósta a chur i mbaol. Cuirfidh na méaduithe a bhfuiltear ag súil leo ar theochtaí uisce agus ar aigéadú na n-aigéan le hathstruchtúrú na n-éiceachóras cósta; a bhfuil impleachtaí aige do chúrsaíocht na n-aigéan agus don rothaíocht bhithgheoiceimiceach.

Tá tionchair na dteagmhas turraingeach ar an oidhreacht seo in éineacht le tosú mall na n-athruithe a eascraíonn as próisis mheathlaithe. Bíonn díghrádú agus strus in ábhair mar thoradh ar mhéadú leanúnach ar theocht agus ar luaineachtaí teochta agus bogthaise nó ar luaineachtaí i dtimthriallta reothriomaithe, rud a fhágann go bhfuil gá níos mó le hathchóiriú agus le caomhnú. Is mó seans go dtarlóidh díghrádú bitheolaíoch de bharr miocrorgánach, mar shampla.

Le blianta beaga anuas, tá taithí ag an Eoraip ar gach cineál tubaiste nádúrtha: tuilte tromchúiseacha, triomaigh agus dóiteáin foraoise a mbíonn tionchar tubaisteach acu ar shaol daoine, ar gheilleagar na hEorpa agus ar an gcomhshaol. Le deich mbliana anuas, ghlac an Coimisiún Eorpach roinnt straitéisí agus gníomhaíochtaí chun déileáil le laghdú rioscaí tubaiste mar shampla, an Treoir maidir le Tuilte agus a cur chun feidhme (tráthchlár), Gníomhaíocht an Aontais maidir le Ganntanas Uisce agus Triomach, an Páipéar Uaine maidir le hárachas i gcomhthéacs tubaistí nádúrtha agus tubaistí de dhéantús an duine.

Déanann an t-athrú aeráide difear don earnáil fuinnimh ar bhealaí éagsúla, ó athruithe ar an éileamh ar théamh agus ar fhuarú; tionchair ar dhálaí soláthair fuinnimh — mar shampla infhaighteacht laghdaithe uisce le haghaidh hidreachumhachta le linn triomaigh fhada agus infhaighteacht laghdaithe uisce fuaraithe a dhéanann difear d’éifeachtúlacht gléasraí cumhachta. Ina theannta sin, is féidir le bonneagar fuinnimh a bheith níos neamhchosanta ar dhamáistí mar gheall ar dhálaí aeráide atá ag athrú. Go ginearálta, tá sé d’aidhm ag an gCoimisiún Eorpach athléimneacht aeráide an bhonneagair a mhéadú, lena n-áirítear an fuinneamh, trí chreataí straitéiseacha a chur ar fáil.

Le teagmhais adhaimsire le blianta beaga anuas, tá méadú tagtha ar an bpráinn a bhaineann leis an oiriúnú don athrú aeráide a phríomhshruthú i réimsí beartais éagsúla an Aontais. Is beag gníomhaíocht shonrach de chuid an Aontais atá ann chun an t-oiriúnú don athrú aeráide a phríomhshruthú i mbeartais le haghaidh na n-earnálacha airgeadais agus árachais. Mar sin féin, tá go leor beartas Eorpach a bhaineann le tubaistí nádúrtha (féach laghdú riosca tubaiste) an-ábhartha don earnáil airgeadais agus árachais, toisc go bhféadfadh siad cabhrú le caillteanais shuntasacha agus tubaistí airgeadais a chosc. Tá gealltanas tugtha ag an gCoimisiún Eorpach freisin go méadóidh sé an maoiniú a dhéantar ar ghníomhaíochtaí a bhaineann leis an aeráid trína chinntiú gur caiteachas a bhaineann leis an aeráid a bheidh i 20 % ar a laghad den bhuiséad Eorpach.

D’fhéadfadh ráta tapa an athraithe aeráide cumas nádúrtha na n-éiceachóras foraoise oiriúnú dó a shárú. Bíonn baol níos mó ann go gcuirfí isteach ar fhoraoisí mar thoradh ar stoirmeacha, dóiteáin, lotnaidí agus galair, rud a mbíonn impleachtaí aige d’fhás agus do tháirgeadh foraoise. Déanfar difear d’inmharthanacht eacnamaíoch na foraoiseachta, go príomha i limistéir theas na hEorpa, chomh maith le cumas na bhforaoisí seirbhísí comhshaoil a sholáthar, lena n-áirítear athruithe ar fheidhm na linne carbóin. In 2013, ghlac an Coimisiún Straitéis Foraoise AE nua, a fhreagraíonn do dhúshláin nua atá roimh fhoraoisí agus roimh earnáil na foraoiseachta.

Cruthóidh an t-athrú aeráide rioscaí nua sláinte agus méadóidh sé na fadhbanna sláinte atá ann faoi láthair. Tá coinne le héifeachtaí díreacha agus indíreacha araon ar shláinte an duine, ar shláinte plandaí agus ar shláinte ainmhithe mar gheall ar an athrú aeráide. Eascraíonn éifeachtaí díreacha as athruithe ar dhéine agus minicíocht imeachtaí adhaimsire amhail tonnta teasa agus tuilte. Is féidir éifeachtaí indíreacha a bhrath trí athruithe ar mhinicíocht na ngalar arna dtarchur ag feithidí (i.e. galair veicteoir-iompartha de bharr muiscítí agus sceartán), creimirí, nó athruithe ar cháilíocht uisce, bia agus aeir. Tá Doiciméad Inmheánach Oibre ag gabháil le straitéis an Choimisiúin Eorpaigh maidir le hoiriúnú don athrú aeráide.

Tá na dúshláin a bhaineann leis an athrú aeráide do TFC in dhá phríomhchatagóir: imeachtaí géara agus strusanna ainsealacha. I measc na ngéartheagmhas (ar a dtugtar teagmhais chriticiúla nó ghéarchéime freisin) tá tuilte (gluaiseacht, abhann, cósta), stoirmeacha oighir, tonnta teasa, etc. Cuireann géartheagmhais isteach ar bhonneagair TFC trí na sócmhainní fisiceacha a bhfuil siad ag brath orthu a scriosadh nó a dhíchumasú. Eascraíonn struis ainsealacha as athruithe níos céimsí ar noirm aeráide, amhail athruithe ar raonta teochta agus ar leibhéil taise a áireamh. Cé gur lú an seans go mbeidh iarmhairtí tubaisteacha ag na tionchair sin, beidh díghrádú sócmhainní méadaithe, teipeanna níos minice agus tréimhsí saoil níos giorra mar thoradh orthu.

Aithnítear pleanáil úsáide talún mar cheann de na próisis is éifeachtaí chun oiriúnú áitiúil don athrú aeráide a éascú. Cuidíonn na próisis agus na huirlisí atá ar fáil cheana tríd an bpróiseas pleanála um úsáid talún bardasach san Aontas, lena n-áirítear pleananna oifigiúla, criosú, agus/nó ceadanna forbartha, leis na rioscaí forbartha do bhardas a íoslaghdú ó thionchair thuartha tuilte méadaithe, falscaithe, sciorrthaí talún, agus/nó guaiseacha nádúrtha eile mar gheall ar aeráid atá ag athrú.

Meastar go mbeidh tionchair thromchúiseacha ag an athrú aeráide ar an muirthimpeallacht. Cuirfidh méadú ar theochtaí uisce le hathstruchtúrú éiceachóras muirí a mbeidh impleachtaí aige do chúrsaíocht na n-aigéan, don rothaíocht bhithgheoiceimiceach agus don bhithéagsúlacht mhuirí. Beidh tionchar ag aigéadú na n-aigéan ar chumas roinnt speiceas lena bhforbraítear carbónáit chailciam (mar mhoilisc, planctóin agus coiréil) a mblaoscanna nó a gcnámharlaigh a tháirgeadh. Dá bhrí sin, beidh tionchar diúltach ag sáile níos teo agus níos aigéadaí ar an iascach agus ar an dobharshaothrú.

Faoi dheireadh an chéid, táthar ag tuar go mbeidh athrú fisiciúil tagtha ar shléibhte na hEorpa. Beidh ollchaillteanas suntasach ag oighearshruthanna, ach bíonn tionchar ag athruithe freisin ar thimpeallachtaí níos ísle, meánchnoic agus tuilemhá, rud a dhéanann difear d’infhaighteacht uisce, do tháirgeadh talmhaíochta, don turasóireacht agus d’earnálacha sláinte. Gheobhaidh línte sneachta séasúracha ag ingearchlónna níos airde, agus beidh séasúir sneachta níos giorra. Bogfaidh línte crainn suas agus athróidh patrúin foraoise in ingearchlónna níos ísle.

Ós rud é go mbíonn tionchar cinntitheach ag an aimsir agus ag an aeráid ar an séasúr taistil agus ar rogha na gceann scríbe saoire, tá tionscal na turasóireachta ag brath go mór orthu. Tá nasc láidir ann freisin idir an dúlra agus an turasóireacht, agus idir an oidhreacht chultúrtha agus an turasóireacht. Ag brath ar shuíomh agus am na bliana is féidir leis an athrú aeráide tionchar dearfach nó diúltach a imirt ar thurasóireacht.

Tarraingíodh aird ar an ngá atá leis an gcóras iompair a chur in oiriúint do thionchar an athraithe aeráide ón bPáipéar Bán maidir le hOiriúnú don Athrú Aeráide ón gCoimisiún Eorpach (COM (2009)148). Tugtar aghaidh ar oiriúnú iompair trí mheascán de bheartais iompair, athraithe aeráide agus taighde Eorpacha. Cuireann an tAontas Eorpach dea-chleachtais chun cinn, déanann sé oiriúnú a phríomhshruthú laistigh dá chláir forbartha bonneagair iompair, agus cuireann sé treoir ar fáil, e.g. trí chaighdeáin leordhóthanacha a fhorbairt don tógáil. Tá an ghníomhaíocht dírithe ar bhonneagar iompair, agus go háirithe ar an nGréasán Tras-Eorpach Iompair (TEN-T).

San Eoraip, tá beagnach 73 % den daonra ina gcónaí i gceantair uirbeacha agus meastar go méadóidh sé seo go dtí os cionn 80 % faoi 2050. Is dócha go mbeidh tionchar ag an athrú aeráide ar bheagnach gach cuid de chathracha agus de bhailte — a dtimpeallacht, a ngeilleagar agus a sochaí. Cruthaíonn sé sin dúshláin chasta nua don phleanáil uirbeach agus don bhainistíocht uirbeach. Tá iarmhairtí ag an athrú aeráide ar mhoil ghníomhaíocht eacnamaíoch, shaol sóisialta, chultúr agus nuálaíocht na hEorpa i bhfad níos faide ná a dteorainneacha bardasacha.

Bíonn tionchar díreach ag an athrú aeráide ar acmhainní uisce, agus bíonn tionchar ag bainistiú na n-acmhainní sin ar leochaileacht na n-éiceachóras, na ngníomhaíochtaí socheacnamaíocha agus shláinte an duine. Meastar freisin go mbeidh ról níos lárnaí ag bainistiú uisce san oiriúnú. Meastar go dtiocfaidh athruithe móra ar infhaighteacht uisce ar fud na hEorpa mar thoradh ar an athrú aeráide agus go dtiocfaidh méadú ar an nganntanas uisce agus ar na triomaigh i nDeisceart na hEorpa go príomha agus go dtiocfaidh méadú ar an mbaol tuilte ar fud fhormhór na hEorpa.