Endurhæfing og endurbætur á ám og flóðpöllum

Endurhæfing og enduruppbygging á ám og flóðsköllum felur í sér margs konar aðgerðir sem hafa sameiginlega áherslu á náttúrulega starfsemi ám, sem kunna að hafa glatast eða rýrnað vegna mannlegra inngripa (t.d. stíflun, smíði lyftistönga og byggða, dýpkun sets, breytingar á náttúrulegum formum ám, smíði grunnvirkja á flóðskálinni o.s.frv.). Mörgum evrópskum ám hefur verið breytt verulega á undanförnum áratugum til að þjóna aðeins einu ráðandi hlutverki (t.d. siglingar) eða nokkrum fleiri. Hins vegar er einhliða notkun, án tillits til mismunandi aðgerða, ekki lengur ákjósanleg og er skipt út fyrir samþætta nálgun. Endurreisn árinnar og flóðaplain er gerð til að draga úr neikvæðum áhrifum mannlegra breytinga, sem skapar ekki aðeins ávinning fyrir vistfræðilega starfsemi árinnar heldur einnig fyrir mannlegt samfélag, eins og þegar um er að ræða minnkun flóðaáhættu, umbætur á vatnsgæði og endurhlaða grunnvatn. Floodplains eru náttúrulegt kerfi til að varðveita og endurheimta. Endurhæfing og enduruppbygging á ári og flóðblettum fela í sér flókna og langa íhlutun, auka stuðning og vitund almennings eru nauðsynleg sem tæknilegir og vistfræðilegir þættir.

Endurhæfing og endurreisn flóðplains og ár votlendis veitir árstíðabundið vatnsbúsvæði, skapar göngur innfæddra riparian skóga og skapar skyggða ár og landsvæði. Ennfremur stuðlar það að því að halda og losa hægt frá vatnshlotum sem og til að auðvelda endurhlaða grunnvatn og bæta gæði vatns. Íferðargeta margra jarðvegs í Evrópu breyttist vegna umtalsverðra breytinga á landnýtingu; hraði úrkomu í gegnum grunnvatnshlot og endurhlaða grunnvatnshlot er því takmarkaður á mörgum svæðum. Breytileiki í úrkomu vegna loftslagsbreytinga og aukinna atburða getur leitt til lengri tíma þurrka og flóða sem versnar enn frekar. Endurreisn á ám og flóðum getur stuðlað að því að bæta vatnakerfi og takast á við þessi áhrif loftslagsbreytinga. Þar að auki geta votlendi ám hjálpað til við að viðhalda virkni árósa og delta vistkerfa og skapa náttúrulega eiginleika lands sem virka sem stormbögglar og vernda þannig fólk og eignir gegn flóðskemmdum, einnig í tengslum við hækkun sjávarborðs og storma.

Að bæta vatnsgeymslugetu í flóðinu í gegnum Natural Water Retention Measures (NWRM) er hluti af endurhæfingu og endurreisn ám og getur verið frekar gagnlegt til að draga úr flóðahættu. NWRM getur einnig komið til framkvæmda á landbúnaðarlandi, almennt er landið eign bænda og er notað til tímabundinnar geymslu vatns. Varðveislusvæðum er ætlað að fá hámarkslosun áa og því að koma í veg fyrir flóð annars staðar. Neyðarsöfnunarsvæði geta verið staðsett meðfram helstu ám til að fá mikið magn af vatni við erfiðar aðstæður til að koma í veg fyrir lífshættulegar aðstæður og mikið tjón annars staðar, t.d. í þéttbýli eða í landbúnaði.

Flutningur vatns-viðkvæmra landnotkunartegunda og starfsemi á svæði með minni flóðaáhættu er annar möguleiki, sem getur auðveldað endurreisn náttúrulegra vatnafræðilegra kerfa (sjá aðlögunarmöguleikann"Ríða frá áhættusvæðum"). Kostnaður við þessar ráðstafanir getur verið mikill ef þörf er á eignarnámi, niðurrifi og endurbyggingu annars staðar á grunnvirkjum og atvinnustarfsemi. Áar og flóðapallar á fluttum svæðum hafa mikla möguleika á endurreisn, sem býður ekki aðeins upp á bætt búsvæði, heldur stuðlar að flóðavernd með því að skapa ný varðveislusvæði.

Í sumum sérstökum tilvikum geta ráðstafanir einnig tekið til aðlögunar á aðferðum við dýpkun að breytingum á dýpi vatns, siglingahæfni, veðrun og siltation í ám. Ef ákvörðun um að dýpka siglingaleiðir fyrir skipaumferð telst óhjákvæmileg skal dýpkun fara fram með því að lágmarka áhrif og/eða með því að tryggja að fullnægjandi vistfræðilegum skilyrðum sé viðhaldið á aðliggjandi svæðum, t.d. með því að skapa höggræma. Beiting (og fjármögnun) endurhæfingar árinnar og flóðaplains, einnig sem jöfnunarnálgun við dýpkun siglingaleiðarinnar, getur tryggt að búsvæði og þjónusta þeirra (s.s. flóðavernd) sé viðhaldið.

Vaxandi áhugi hefur verið á Evrópu á endurhæfingu á ám og flóðum, eins og um er að ræða geimáætlunaráætlunina„Hlustað fyrir ána“í Hollandi. Áætlunin fól í sér ýmsar aðgerðir sem leiddu til endurhæfingar og endurreisnar á ám og flóðpöllum, til að skapa meira pláss fyrir árnar og draga úr vatnsmagni, t.d.: lækkun flóðplatnanna, flytja dikes lengra inn í land, lækka lyftistangir meðfram ám og dýpka sumarrúmin. Önnur dæmi eru Anglian River Basin Management Plan í Bretlandi, sem felur í sér ýmis verkefni til endurreisnar á ám sem miða að því að draga úr áhrifum vatnsformfræðilegra breytinga. Önnur inngrip til endurreisnar flóða eru knúin áfram af rammatilskipuninni um vatn (WFD), t.d. þær sem eiga sér stað í Rheinvorland-Süd á Efri Rín, Bourret á Garonne og Long Eau á Englandi. Mörg verkefni til endurreisnar á ánni eru fjármögnuð með LIFE áætlun ESB. Þessi verkefni eru oft sett upp og framkvæmd með því að hvetja til samstarfs milli vatnsverkfræði, flóðaverndar, landstjórnunar og náttúruverndar.