Svartahafssvæðið (NEXT)

Lönd á svæðinu

Búlgaría, Georgía, Grikkland, Lýðveldið Moldóva, Rúmenía, Türkiye og Úkraína.

Stefnurammi

1.     Samstarfsáætlun milli landa

Samstarfsrammi Interreg NEXT-áætlunarinnar um Svartahafssvæðið (NEXT- Svartahafssvæðið, 2021-2027), sem var samþykktur 2023, á rætur að rekja til fyrri samstarfsramma sem komið var á á þessu svæði, þ.e. ENPI CBC Black Sea Basin áætlunin 2007-2013 og áætlun ENI CBC Black Sea Basin 2014-2020.

Innan ramma Samheldnistefnu Evrópusambandsins mun Interreg NEXT Black Sea Basin áætlunin styðja samvinnu milli svæða og landa á þessu sviði til loka ársins 2027. Áætlunin tilheyrir flokki B „millilandasamstarf“innan ytri víddar Interreg. Það hefur samtals fjárhagsáætlun 72,28 milljónir. Euro, sem reiðir sig á stuðning Byggðaþróunarsjóðs Evrópu (Byggðaþróunarsjóðs Evrópu), NDICI — Global Europe (Nvæðis-, þróunar- og alþjóðasamstarfsleiðarinnar) og IPA (Instrument for-Accession Assistance).

Heildarmarkmið áætlunarinnar er að dýpka enn frekar samstarf yfir landamæri í Svartahafssvæðinu með því að leggja áherslu á

• þróun á rannsóknar- og nýsköpunargetu svæðisins,

• aðlögun að loftslagsbreytingum og forvarnir gegn hamförum og
• verndun og varðveislu náttúru, líffræðilegrar fjölbreytni og grænna innviða.

Áherslan á baráttuna gegn loftslagsbreytingum er skýrð bæði hvað varðar mildunar- og aðlögunarmarkmið. Í áætluninni er gert ráð fyrir „grænari og lítilli kolefnisskiptingu í átt að hreinu kolefnishagkerfi með núlli og viðnámsþrótt Evrópu með því að stuðla að hreinni og sanngjarnri orkuskiptum, grænum og bláum fjárfestingum, hringrásarhagkerfi, mildun og aðlögun að loftslagsbreytingum, áhættuvörnum og stjórnun og sjálfbærum hreyfanleika í þéttbýli.

2.     Þjóðhagslegar áætlanir

Tvö önnur fjölþjóðleg svæði skarast að hluta við Svartahafssvæðið: Dónásvæðið ( þ.m.t. Búlgaría, Rúmenía, Úkraína og Lýðveldið Moldóva) og Úkraína og Lýðveldið Moldóvu) og Miðjarðarhafssvæðið, ( þ.m.t. Búlgaría). Bæði fjölþjóðleg samstarfsverkefni fela í sér aðgerðir á sviði aðlögunar að loftslagsbreytingum.

3.     Alþjóðasamningar og önnur samstarfsverkefni

Strand- og sjávarumhverfi Svartahafsins er verndað með Búkarestsamningnum um verndun Svartahafsins gegn mengun semRússland, Türkiye, Úkraína, Georgía, Búlgaría og Rúmeníaundirrituðu 1992. Þótt í samningnum sé ekki minnst á aðlögun loftslagsbreytinga meðal forgangssviða hans er stefnt að því að draga úr ýmsum umhverfisvandamálum sem búist er við að verði fyrir neikvæðum áhrifum af loftslagsbreytingum, s.s. líffræðilegri fjölbreytni og varðveislu vistkerfa sjávar.

Helsti efnahagssamstarfsramminn á svæðinu er Efnahagssamstarf Svartahafsins (BSEC). BSEC hefur í desember 2017 samþykkt sína eigin áætlun um aðlögun að loftslagsbreytingum sem felur í sér eftirfarandi forgangsverkefni:

• Að stuðla að svæðisbundnu samstarfi í baráttunni gegn loftslagsbreytingum á sviði kúariðu. Áherslan á þetta forgangsmál er fyrst og fremst að samræma og miðla þekkingu og upplýsingum sem skipta máli fyrir aðlögun aðildarríkja BSEC.

• Hvetja til viðbótarfjármögnunar þó að vinna að skilvirkum fjárvörslustöðlum og virkja samstarfsaðila til að móta loftslagsviðbragðsverkefni. 
• Greiða fyrir skoðanaskiptum og samstarfi og efla vitund almennings til að stuðla að því að auka viðnámsþrótt í loftslagsmálum í samfélaginu og styrkja græna hagkerfið.
• Að stuðla að uppbyggingu stofnana á sviði loftslagsbreytinga innan stofnana um allt svæðið.

Þar að auki fellur Svartahafssvæðið undir sameiginlegu siglingaáætlunina fyrir Svartahafið (CMA), sem samþykkt var í maí 2019. CMA fyrir Svartahaf styður vernd vistkerfa sjávar og sjálfbærni blás hagkerfis á svæðinu.

Meðal sértækra markmiða vísindalegra stoða þess stuðlar stefnumótandi rannsóknar- og nýsköpunaráætlun Svartahafs ( SRIA) að rannsóknum sem veita nýja þekkingu til að draga úr áhrifum hnattrænna loftslagsbreytinga og streituvalda af mannavöldum.

4.      Aðlögunaráætlanir og -áætlanir

Engar aðlögunaráætlanir og áætlanir hafa verið gefnar út á Svartahafssvæðinu. Í INTERREG -áætluninni eru þó sett fram nokkur stefnumótandi forgangsverkefni fyrir verkefni sem á að fjármagna á sviði aðlögunar að loftslagsbreytingum, nánar tiltekið:

1. Eflingu nýsköpunar til að bæta tæki til snjalleftirlits, vöktunar og nákvæmrar umhverfisspár.
2. Ráðstafanir til að koma í veg fyrir og draga úr áhrifum loftslagsbreytinga á Svartahafssvæðið, þ.m.t. á gæði og magn vatns
3. Að takast á við umhverfishættur: strandrof, skriðuföll, hækkun sjávarborðs, afdrifaríkir atburðir, tegundir sem ekki eru frumbyggjar (NIS), ágengar framandi tegundir (IAS), flóð og þurrkar í tengslum við loftslagsbreytingar
4. Þróun og endurbætur á fyrirkomulagi vöktunar og viðvörunar vegna náttúruhamfara eða hamfara af mannavöldum
5. Þróun og framkvæmd grænna endurreisnaraðgerða, sem stuðla að aðlögun að loftslagsbreytingum á svæði Svartahafssvæðisins með því að byggja á fenginni reynslu og bestu starfsvenjum

Dæmi um verkefni ENI CBC-áætlunarinnar sem fjármögnuð voru á tímabilinu 2014–2020

Ný verkefni innan ramma Interreg Next-Black Sea Basin eru enn í þróun. Viðeigandi verkefnum sem eru fjármögnuð innan fyrri áætlunar, þ.e. ENI CBC-áætluninni 2014-2020 er lýst hér á eftir.

Samþykkt (Cross-Border Alliance for Climate-Smart and Green Agriculture in the Black Sea Basin, 2020-2023) byggir á hugmyndinni um loftslagsvænan landbúnað, nálgun sem miðlar samþættum aðgerðum í átt að umbreytingu landbúnaðarkerfa, styðja nýsköpun og tryggja matvælaöryggi í breytilegu loftslagi. Markmið verkefnisins er að "gera samræmi í aðgerðum sem gripið er til gegn loftslagsbreytingum og koma aftur á stöðugleika í umhverfismálum, efnahagslegu og fæðuöryggi fyrir komandi kynslóðir". Samstarfsaðilar eru staðsettir í Búlgaríu, Rúmeníu, Türkiye, Georgíu, Armeníu og Grikklandi.

COPREVENT (Samstarf um forvarnir gegn hamförum og umhverfisvöktun í BSB, 2021-2023) fjallar um flóð og skógareldavarnir og minnkun tjóns, og felur í sér samstarfsaðila í Bulgari, Grikklandi, Lýðveldinu Moldóvu og Türkiye.

Í IASON (Invasive Alien Species Observatory and Network Development for the Assessment of Climate Change Impacts in Black Sea Deltaic Protected Areas, 2020-2023) er fjallað um mat á áhættu vegna loftslagsbreytinga fyrir líffræðilega fjölbreytni og vistkerfi í flóðum á svæðinu. Samstarfsaðilar verkefnisins eru staðsettir í Úkraínu, Rúmeníu, Türkiye, Georgíu og Grikklandi

HYDROECONEX (Stofnun nýstárlegs eftirlits með umbreytingum vistkerfa Svartahafs ám undir áhrifum vatnsaflsþróunar og loftslagsbreytinga, 2018-2021) fjallaði um þróun sameiginlegrar nálgunar á vöktunarkerfi fyrir vistkerfi ám í viðurvistum vatnsaflsvirkja í breytilegu loftslagi og með því að þróa áætlun um tvíhliða samvinnu um vatn um sameiginlega vöktun á ám sem liggja yfir landamæri í viðurvist vatnsafls. Samstarfsaðilar voru staðsettir í Rúmeníu, Lýðveldinu Moldavíu og Úkraínu.

Kynntu þér
hvernig þekkingin sembirtist á þessari síðu hefur hvatt leikara sem vinna á mismunandi stjórnunarstigum til að þróa sérsniðnar lausnir í mismunandi samhengi við stefnu og venjur.

• Stjórnarsvið rannsókna og nýsköpunar ESB: Notkun Climate-ADAPT til að finna nýjustu vísindalega þekkingu á aðlögun að dagskrá-setja fyrir ESB rannsóknir og nýsköpun
• Karpatamenn: Notkun landsupplýsinga frá Climate-ADAPT til að þróa fjölþjóðlega síðu Carpathian og til að fæða inn í alþjóðlegar aðlögunarstefnur
• Pyrenean Observatory for Climate Change: Notkun á síðum milli landa frá Climate-ADAPT til að þróa aðlögunarstefnu yfir landamæri í Pýreneafjöllum