Zwarte Zeebekken (VOLGENDE)

Landen van de regio

Bulgarije, Georgië, Griekenland, de Republiek Moldavië, Roemenië, Turkije en Oekraïne.

Beleidskader

1.     Programma voor transnationale samenwerking

Het samenwerkingskader van het Interreg NEXT-programma voor het Zwarte Zeebekken (NEXT-Zwarte Zeebekken, 2021-2027), dat in 2023 is goedgekeurd, vloeit voort uit de eerdere samenwerkingskaders die in deze regio zijn uitgevoerd, namelijk het ENPI-programma voor grensoverschrijdende samenwerking in het Zwarte Zeebekken 2007-2013 en het ENI-programma voor grensoverschrijdende samenwerking in het Zwarte Zeebekken 2014-2020.

In het kader van het cohesiebeleid van de Europese Unie zal het Interreg NEXT-programma voor het Zwarte Zeebekken tot eind 2027 de samenwerking tussen regio’s en landen op dit gebied ondersteunen. Het programma maakt deel uit van onderdeel B “Transnationale samenwerking” binnen de externe dimensie van Interreg. Het heeft een totaal budget van 72,28 miljoen. Euro, die steunt op de steun van het EFRO (Europees Fonds voor regionale ontwikkeling), het NDICI – Europa in de wereld (instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking) en het IPA (instrument voor pretoetredingssteun).

Het algemene doel van het programma is de grensoverschrijdende samenwerking in het Zwarte Zeebekken verder te verdiepen door de nadruk te leggen op:

• de ontwikkeling van de onderzoeks- en innovatiecapaciteit van het gebied;

• aanpassing aan de klimaatverandering en rampenpreventie, en
• de bescherming en het behoud van natuur, biodiversiteit en groene infrastructuur.

De nadruk op de bestrijding van de klimaatverandering wordt zowel in termen van mitigatie- als adaptatiedoelstellingen gelegd. Het programma voorziet in “een groenere, koolstofarme transitie naar een koolstofneutrale economie en een veerkrachtig Europa door de bevordering van een schone en eerlijke energietransitie, groene en blauwe investeringen, een circulaire economie, matiging van en aanpassing aan de klimaatverandering, risicopreventie en -beheer, en duurzame stedelijke mobiliteit”. Het programma heeft met name tot doel “aanpassing aan de klimaatverandering en rampenrisicopreventie en -veerkracht te bevorderen, rekening houdend met ecosysteemgerichte benaderingen en door de bescherming en het behoud van de natuur, biodiversiteit en groene infrastructuur, ook in stedelijke gebieden, te verbeteren en alle vormen van verontreiniging te verminderen”.

2.     Macroregionale strategieën

Twee andere transnationale regio's overlappen gedeeltelijk met het Zwarte Zeebekken: het Donaugebied (met inbegrip van Bulgarije, Roemenië, Oekraïne en de Republiek Moldavië), en Oekraïne en de Republiek Moldavië), en het Middellandse Zeegebied (met inbegrip van Bulgarije). Beide transnationale samenwerkingsinitiatieven omvatten acties op het gebied van aanpassing aan de klimaatverandering.

3.     Internationale verdragen en andere samenwerkingsinitiatieven

Het kust- en mariene milieu van de Zwarte Zee wordt beschermd door het Verdrag van Boekarest inzake de bescherming van de Zwarte Zee tegen verontreiniging, dat in 1992 is ondertekend door Rusland, Turkije, Oekraïne, Georgië, Bulgarije en Roemenië. Hoewel het verdrag de aanpassing aan de klimaatverandering niet als een van zijn prioriteiten noemt, heeft het tot doel verschillende milieuproblemen te verzachten die naar verwachting negatief zullen worden beïnvloed door de klimaatverandering, zoals het behoud van biodiversiteit en mariene ecosystemen.

Het belangrijkste kader voor economische samenwerking in het gebied is de economische samenwerking in het Zwarte Zeegebied (BSEC). De BSEC heeft in december 2017 haar eigen strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering vastgesteld, die de volgende prioriteiten omvat:

• Bevordering van regionale samenwerking bij de bestrijding van klimaatverandering in het gehele BSEC-gebied. De nadruk van deze prioriteit ligt vooral op het coördineren en delen van kennis en informatie die relevant is voor aanpassing tussen de BSEC-lidstaten.

• Het katalyseren van aanvullende financiering door te werken aan effectieve fiduciaire normen en partners te mobiliseren om klimaatresponsprojecten te formuleren. 
• De dialoog en het partnerschap vergemakkelijken en het publiek bewuster maken om klimaatveerkracht in de samenleving op te bouwen en de groene economie te versterken.
• Bevorderen van de ontwikkeling van institutionele capaciteitsopbouw op het gebied van klimaatverandering binnen instellingen in de hele regio.

Bovendien valt het Zwarte Zeebekken onder de gemeenschappelijke maritieme agenda voor de Zwarte Zee (CMA), die in mei 2019 is goedgekeurd. De CMA voor de Zwarte Zee ondersteunt de bescherming van mariene ecosystemen en de duurzaamheid van de blauwe economie in het gebied.

De strategische onderzoeks- en innovatieagenda voor het Zwarte Zeegebied (SRIA) is een van de specifieke doelstellingen van haar wetenschappelijke pijlers en bevordert onderzoek dat nieuwe kennis oplevert om de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering en antropogene stressoren te verzachten.

4.      Aanpassingsstrategieën en -plannen

Er zijn geen aanpassingsstrategieën en -plannen op het niveau van de Zwarte Zee uitgebracht. In het INTERREG-programmadocument wordt echter een aantal strategische prioriteiten voor te financieren projecten op het gebied van de aanpassing aan de klimaatverandering voorgesteld, namelijk:

1. Bevordering van innovatie voor betere instrumenten voor slimme observatie, monitoring en nauwkeurige milieuprognoses.
2. Maatregelen om de gevolgen van de klimaatverandering voor het Zwarte Zeegebied te voorkomen en te beperken, onder meer voor de waterkwaliteit en -kwantiteit
3. Aanpak van milieugevaren: kusterosie, aardverschuivingen, zeespiegelstijging, extreme gebeurtenissen, niet-inheemse soorten (NOS), invasieve uitheemse soorten (IAS), overstromingen en droogte in verband met klimaatverandering
4. Ontwikkeling en verbetering van mechanismen voor toezicht op en vroegtijdige waarschuwing voor natuurrampen en/of door de mens veroorzaakte rampen
5. Ontwikkeling en uitvoering van acties voor groen herstel die bijdragen tot de aanpassing aan de klimaatverandering in het Zwarte Zeebekken, voortbouwend op de geleerde lessen en beste praktijken

Voorbeelden van projecten van het ENI-CBC-programma die in de periode 2014-2020 zijn gefinancierd

Nieuwe projecten in het kader van Interreg Next-Black Sea Basin zijn nog in ontwikkeling. De relevante projecten die in het kader van het vorige programma zijn gefinancierd, namelijk het ENI-programma voor grensoverschrijdende samenwerking in het Zwarte Zeebekken 2014-2020, worden hieronder beschreven.

AGREEN (Cross-Border Alliance for Climate-Smart and Green Agriculture in the Black Sea Basin, 2020-2023) bouwt voort op het concept van klimaatslimme landbouw, een aanpak die als basis dient voor geïntegreerde acties voor de transformatie van landbouwsystemen, de ondersteuning van innovatie en het waarborgen van voedselzekerheid in een veranderend klimaat. De missie van het project is om “samenhang te brengen in de maatregelen tegen klimaatverandering en de stabiliteit van het milieu, de economie en de voedselzekerheid voor de komende generaties te herstellen”. De projectpartners zijn gevestigd in Bulgarije, Roemenië, Turkije, Georgië, Armenië en Griekenland.

COPREVENT (samenwerking voor rampenpreventie en milieumonitoring in BSB, 2021-2023) houdt zich bezig met de preventie van overstromingen en bosbranden en de beperking van schade, en betrekt partners in Bulgari, Griekenland, de Republiek Moldavië en Turkije.

IASON (Invasive Alien Species Observatory and Network Development for the Assessment of Climate Change Impacts in Black Sea Deltaic Protected Areas, 2020-2023) houdt zich bezig met de beoordeling van klimaatgeïnduceerde risico’s voor biodiversiteit en ecosystemen in rivierdelta’s in de regio. De projectpartners zijn gevestigd in Oekraïne, Roemenië, Turkije, Georgië en Griekenland.

HYDROECONEX (Creating a system of innovative crossboundary monitoring of the transformations of the Black Sea river ecosystems under the impact of hydropower development and climate change, 2018-2021) hield zich bezig met de ontwikkeling van een gezamenlijke aanpak van een monitoringsysteem voor rivierecosystemen in aanwezigheid van waterkrachtinfrastructuren in een veranderend klimaat, en met de ontwikkeling van een strategie voor bilaterale samenwerking op het gebied van water voor gezamenlijke monitoring van grensoverschrijdende rivieren in aanwezigheid van waterkracht. De projectpartners waren gevestigd in Roemenië, de Republiek Moldavië en Oekraïne.