Exclusion of liability

This translation is generated by eTranslation, a machine translation tool provided by the European Commission.

Website experience degraded
The European Climate and Health Observatory is undergoing reconstruction until June 2024 to improve its performance. We apologise for any possible disturbance to the content and functionality of the platform.

Obszar Morza Śródziemnego

Kraje regionu

Południowa część Portugalii, śródziemnomorskie obszary Hiszpanii i Francji, prawie całe Włochy oraz całe rozszerzenie Słowenii, Chorwacji, Grecji, Malty i Cypru, a także terytorium Zjednoczonego Królestwa Gibraltaru i Albanii, Bośni i Hercegowiny i Czarnogóry.

 

Ramy polityki

1.    Program współpracy transnarodowej

Program INTERREG V B MED 2014-2020 ma na celu promowanie zrównoważonego wzrostu w regionie Morza Śródziemnego poprzez wspieranie innowacyjnych koncepcji i praktyk (technologie, zarządzanie, innowacyjne usługi). Będzie również zachęcać do zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych i kulturowych oraz wspierać integrację społeczną poprzez zintegrowane i terytorialne podejście oparte na współpracy. Na lata 2014–2020 program MED koncentruje się na czterech priorytetach:

  1. Promowanie zdolności innowacyjnych w celu rozwoju inteligentnego i zrównoważonego wzrostu;
  2. Wspieranie strategii niskoemisyjnych i efektywności energetycznej;
  3. Ochrona i promowanie śródziemnomorskich zasobów naturalnych i kulturowych;
  4. Wzmocnienie zarządzania ponadnarodowego w regionie Morza Śródziemnego.

Oczekuje się, że w tym okresie program:

  • Wspieranie innowacji podmiotów publicznych i prywatnych zaangażowanych w sektory zielonego i niebieskiego wzrostu, przemysł kreatywny i gospodarkę społeczną;
  • Zwiększenie zdolności do lepszego zarządzania energią w budynkach publicznych;
  • Zwiększenie dostępu i wykorzystania zrównoważonych systemów transportowych;
  • Poprawa poziomu zrównoważonego rozwoju turystyki w śródziemnomorskich regionach przybrzeżnych poprzez lepszą współpracę i wspólne i zintegrowane planowanie.

Program MED 2014-2020 zawiera wyraźne odniesienia do przystosowania się do zmiany klimatu w ramach priorytetu 2. Adaptacja jest również uwzględniona w możliwych ogniskach finansowanych projektów, a także w obszarach, do których projekty będą się przyczyniać. Oprócz orientacji tematycznej program MED dotyczy trzech horyzontalnych aspektów tematycznych podkreślonych w rozporządzeniach UE, w tym aspektów zrównoważonego rozwoju.

 

2.    Strategie makroregionów

Części regionu Morza Śródziemnego pokrywają się z zasięgiem geograficznym niektórych strategii makroregionalnych UE; najważniejszym obszarem dla regionu Morza Śródziemnego jest EUSAIR w regionie adriatycko-jońskim; oraz w mniejszym stopniu EUSALP, która obejmuje francuskie Alpy Morskie, północne regiony Włoch i Słowenii.

 

3.    Konwencje międzynarodowe i inne inicjatywy dotyczące współpracy

Region INTERREG MED obejmuje europejskie części terytorium zainteresowane konwencją barcelońską i śródziemnomorskim planem działania UNEP (UNEP-MAP). Konwencja barcelońska wraz z kilkoma protokołami obejmuje obszar całego regionu Morza Śródziemnego. Za pośrednictwem UNEP-MAP umawiające się strony konwencji barcelońskiej mają na celu sprostanie wyzwaniom związanym z ochroną środowiska morskiego i przybrzeżnego przy jednoczesnym pobudzeniu regionalnych i krajowych planów osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.

W 2005 r. na lata 2005-2015 przyjęto śródziemnomorską strategię UNEP-MAP na rzecz zrównoważonego rozwoju (MSSD); jej przegląd (MSSD 2016–2025) został przyjęty w 2016 r. Strategia ta zapewnia strategiczne ramy polityki zapewniającej zrównoważoną przyszłość regionu śródziemnomorskiego zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju. Strategia koncentruje się na celach przekrojowych, które leżą w styku środowiska i rozwoju. „Rozwiązanie kwestii zmiany klimatu jako priorytetu dla regionu Morza Śródziemnego” jest jednym z celów MSSD na lata 2016–2025; przystosowanie się do zmiany klimatu jest włączone do wielu działań w ramach czterech kierunków strategicznych związanych z tym celem.

W 2008 r. opracowano protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną (protokół IZM) do konwencji barcelońskiej, aby zapewnić umawiającym się stronom wspólne ramy promowania i wdrażania ZZM. Protokół ICZM wszedł w życie w marcu 2011 r. Obejmuje on działania, które są również korzystne dla przystosowania się do zmiany klimatu w całym systemie przybrzeżnym. Regionalne Centrum Działalności UNEP/MAP w ramach programu działań priorytetowych (PAP/RAC) zapewnia wsparcie we wdrażaniu protokołu ICZM dla regionu Morza Śródziemnego i MSSD, z uwzględnieniem również przystosowania się do zmiany klimatu.

Współpraca transnarodowa w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w regionie jest również promowana poprzez następujące inicjatywy:

  • Unia dla Śródziemnomorza (UfM) jest wielostronnym partnerstwem utworzonym w 2008 r. i składającym się z 28 państw członkowskich UE i 15 innych śródziemnomorskich krajów partnerskich. Unia dla Śródziemnomorza ma działać jako wyjątkowa platforma ułatwiająca i propagująca dialog i współpracę regionalną, a także konkretne projekty i inicjatywy w dziedzinie energii i działań w dziedzinie klimatu. W 2014 r. Unia dla Śródziemnomorza powołała grupę ekspertów ds. zmian klimatu, aby wspierać wymianę informacji i najlepszych praktyk w całym regionie Morza Śródziemnego, a także promować rozwój konkretnych projektów i inicjatyw.
  • Inicjatywa morska WESTMED obejmuje 10 państw (Algieria, Francja, Włochy, Libia, Malta, Mauretania, Maroko, Portugalia, Hiszpania i Tunezja). Inicjatywa określa trzy główne cele: 1) bezpieczniejszej i bezpieczniejszej przestrzeni morskiej; 2) inteligentną i odporną niebieską gospodarkę; 3) lepsze zarządzanie morzem. Przystosowanie się do zmiany klimatu jest wymienione w drugim celu i odnosi się do opracowania dostosowanych do potrzeb rozwiązań i nowych technologii w celu wykorzystania morskich odnawialnych źródeł energii, łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej, a także promowania efektywności energetycznej i przystosowania się do zmiany klimatu w miastach nadbrzeżnych.
  • Karta bolońska jest inicjatywą polityczną mającą na celu wzmocnienie roli regionalnych administracji przybrzeżnych w kontekście europejskich polityk i inicjatyw na skalę śródziemnomorską związanych z: ochrona wybrzeża, zintegrowane zarządzanie i przystosowanie się do zmiany klimatu. Karta promuje również inicjatywę makroprojektu, która jest wyszczególniona we wspólnym planie działania.

4.    Strategie i plany adaptacyjne

Strategie i plany przystosowania się do zmiany klimatu nie zostały opracowane dla obszaru śródziemnomorskiego w ramach współpracy transnarodowej INTERREG lub innych form współpracy. Jednak na 19. posiedzeniuumawiających się stron konwencji barcelońskiej (COP19) w 2016 r. zatwierdzono „Regionalne ramy przystosowania się do zmiany klimatu dla śródziemnomorskich obszarów morskich i przybrzeżnych”. Celem dokumentu jest zbudowanie wspólnego regionalnego strategicznego podejścia do zwiększania odporności na zmianę klimatu i zdolności dostosowawczych.

Przykłady projektów finansowanych w latach 2014–2020

Poniżej przedstawiono przykłady projektów finansowanych w ramach programu MED 2014-2020.

Zintegrowane zarządzanie obszarami przybrzeżnymi jest jednym z tematów projektu CO-EVOLVE (Promowanie koewolucji działalności człowieka i naturalnych systemów rozwoju zrównoważonej turystyki przybrzeżnej i morskiej) (2016–2019). Celem Co-EVOLVE jest analiza i promowanie koewolucji działalności człowieka i systemów naturalnych w turystycznych obszarach przybrzeżnych, w obliczu skutków wynikających ze zmiany klimatu i umożliwienie zrównoważonego rozwoju działalności turystycznej, współistnienia i synergii z innymi zastosowaniami przestrzeni i zasobów przybrzeżnych i morskich, w oparciu o zasady zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną i planowania przestrzennego obszarów morskich.

Biorąc pod uwagę, że MPA (obszary chronione na morzu) mogą odegrać ważną rolę w łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowywaniu się do niej, MPA-ADAPT (kierowanie śródziemnomorskich obszarów chronionych przez erę zmiany klimatu: dostosowanie do odporności budynków (2016–2019) ma na celu: 1) podnoszenie świadomości na temat roli skutecznych obszarów morskich w zwiększaniu odporności na zmianę klimatu i ochronie usług ekosystemowych, a także przyczynianie się do działań adaptacyjnych; (2) wzmocnienie zdolności chronionych obszarów morskich do planowania skutków zmiany klimatu i reagowania na nie w oparciu o lepsze zrozumienie ryzyka klimatycznego i podatności na nie; (3) zaprezentowanie, w jaki sposób zmiana klimatu może być zintegrowana z planowaniem śródziemnomorskich obszarów morskich i zarządzaniem nimi. Pięć chronionych obszarów morskich z trzech krajów basenu Morza Śródziemnego działa jako obiekty pilotażowe służące opracowaniu planów działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu i ich integracji z istniejącymi ramami zarządzania.

Istotną rolę w dzieleniu się wiedzą i praktykami związanymi również z oceną skutków zmiany klimatu i przystosowaniem się do niej w regionie Morza Śródziemnego (a w szczególności w odniesieniu do państw spoza UE) odgrywa również UNEP-MAP. Dobrym przykładem działań UNEP-MAP w zakresie tworzenia i wymiany wiedzy jest projekt ClimVar & ICZM (Integracja zmienności klimatycznej i zmiana w krajowe strategie wdrażania protokołu ICZM w Morzu Śródziemnym) (2012–2015). ClimVar &ICZM ma na celu: 1) pogłębianie wiedzy na temat regionalnej zmienności i zmian klimatu oraz ich skutków, określając ich specyfikę w regionie Morza Śródziemnego; (2) poprawa budowania zdolności oraz ustanowienie mechanizmów wymiany danych i informacji w celu uwzględnienia zmienności klimatycznej i zmiany w konkretnych politykach, planach i programach ZZZM.