Kraje regionu

Cały obszar siedmiu państw członkowskich UE (Austria, Chorwacja, Republika Czeska, Węgry, Polska, Słowacja i Słowenia), środkowe i wschodnie regiony Niemiec oraz północne regiony Włoch

Ramy polityki

1.    Program współpracy transnarodowej

Program INTERREG V B Central Europe 2014-2020 ma na celu promowanie współpracy poza granicami, aby uczynić miasta i regiony Europy Środkowej lepszym miejscem do życia i pracy. Program koncentruje się na uczeniu się polityki i podejściach ukierunkowanych na wdrażanie na poziomie ponadnarodowym, przy jednoczesnym budowaniu zdolności regionalnych w oparciu o zintegrowane, oddolne podejścia, z udziałem odpowiednich podmiotów ze wszystkich szczebli sprawowania rządów. Na lata 2014–2020 program koncentruje się na czterech priorytetach:

1. Innowacje mające na celu zwiększenie konkurencyjności regionu;
2. Strategie niskoemisyjne;
3. Zasoby naturalne i kulturowe na rzecz zrównoważonego wzrostu w regionie;
4. Transport w celu poprawy łączności w regionie.

Oczekuje się, że w tym okresie program ulegnie poprawie:

• Trwałe powiązania między podmiotami systemów innowacji w celu wzmocnienia regionalnych zdolności innowacyjnych, umiejętności i kompetencji w zakresie przedsiębiorczości w kierunku rozwoju innowacji gospodarczych i społecznych;
• Zintegrowane zdolności zarządzania środowiskowego w zakresie ochrony i zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa naturalnego i zasobów;
• Zdolności w zakresie zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa kulturowego i zasobów;
• Planowanie i koordynacja regionalnych systemów transportu pasażerskiego w celu poprawy połączeń z krajowymi i europejskimi sieciami transportowymi.

Program podkreśla skutki zmiany klimatu, w szczególności coraz większą liczbę ekstremalnych zjawisk pogodowych, zagrożeń naturalnych i zmian rozkładu geograficznego opadów, jako główne wyzwania dla regionu. Przystosowanie się do zmiany klimatu jest jednym z kilku podtematów związanych ze środowiskiem w ramach priorytetu 3, a w szczególności w ramach celu mającego na celu poprawę zdolności zintegrowanego zarządzania środowiskowego w zakresie ochrony i zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa naturalnego i zasobów. Ponadto podatność obszarów miejskich na zmianę klimatu jest zidentyfikowana jako problem w ramach kolejnego celu, jakim jest „poprawa zarządzania środowiskiem funkcjonalnych obszarów miejskich, aby uczynić je bardziej miejscami nadającymi się do życia”. Wreszcie adaptacja jest częścią horyzontalnych zasad programu, w szczególności zrównoważonego rozwoju – łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej, odporności na klęski żywiołowe oraz zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem.

2.    Strategie makroregionów

Nie ma bezpośrednio odpowiadającej strategii makroregionalnej UE dla regionu Europy Środkowej, ale kilka strategii makroregionalnych ma udział w różnych częściach obszaru współpracy w Europie Środkowej. Są to: europejska strategia na rzecz regionu Dunaju (EUSDR), europejska strategia na rzecz przestrzeni kosmicznej alpejskiej (EUSALP) oraz europejska strategia na rzecz regionu adriatycko-jońskiego (EUSAIR), które w różny sposób zajmują się przystosowaniem się do zmiany klimatu w swoich programach współpracy transnarodowej (zob. strony Climate-ADAPT na temat Dunaju, alpejskiej przestrzeni kosmicznej i regionów adriatycko-jońskich). Program Europa Środkowa przyczynia się do wszystkich tych makroregionów, ale EUSDR ma największe geograficzne pokrywanie się z tym regionem i w związku z tym ma największe znaczenie.

3.    Konwencje międzynarodowe i inne inicjatywy dotyczące współpracy

Region Europy Środkowej częściowo pokrywa się z obwodami Konwencji Karpackiej i Konwencji o ochronie rzek Dunaju ( DRPC), które są prawie całkowicie uwzględnione w regionie ponadnarodowym Dunaju.

Szczegółowe informacje, w tym linki do najistotniejszych dokumentów dotyczących przystosowania się do zmiany klimatu w Karpatach, są przekazywane przez Sekretariat Konwencji Karpackiej na podstawie informacji przedstawionych przez grupę roboczą ds. przystosowania się do zmiany klimatu.

4.    Strategie i plany adaptacyjne

Istniejące ponadnarodowe i transgraniczne strategie i plany dotyczące kwestii przystosowania się do zmiany klimatu istotne dla części regionu Europy Środkowej koncentrują się przede wszystkim na zarządzaniu zasobami wodnymi i ryzykiem powodziowym w dorzeczu Dunaju. Strategia na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu Międzynarodowej Komisji Ochrony Dunaju (ICPDR), a także znaczenie planu gospodarowania wodami w dorzeczu Dunaju (planu DRBM) i planu zarządzania ryzykiem powodziowym Dunaju dla przystosowania się do zmiany klimatu są zatem opisane w transnarodowym odcinku regionu Dunaju w zakresie klimatu-ADAPT.

Przykłady projektów finansowanych w latach 2014–2020

Poniżej przedstawiono przykłady projektów finansowanych w ramach programu Europa Środkowa 2014-2020.

W odpowiedzi na rosnącą presję na problemy związane z rosnącą częstotliwością i intensywnością lokalnych ekstremalnych zdarzeń opadowych, projekt RAINMAN (Integrated Heavy Rain Risk Management) (2017-2020) ma na celu opracowanie rozwiązań przeciwko skutkom obfitych opadów deszczu w kontekście zarządzania ryzykiem. 10 partnerów z 6 krajów prowadzi następujące główne działania: 1) opracowanie metod oceny ryzyka ulewnego deszczu i wspierania identyfikacji obszarów wysokiego ryzyka w warunkach użytkowania gruntów miejskich i wiejskich; (2) opracowanie wspólnej strategii na rzecz zmniejszenia ryzyka wystąpienia ulewnych opadów deszczu, katalogu środków zmniejszających ryzyko, wytycznych dotyczących wyboru najlepszych opcji oraz wytycznych dotyczących wdrażania środków; (3) działania pilotażowe w 7 regionach w celu sprawdzenia wykonalności opracowanych podejść oraz optymalizacji ich wydajności i możliwości przenoszenia. W celu poprawy zdolności administracji regionalnej i lokalnej w zakresie zintegrowanego zarządzania ryzykiem wyniki zestawia się w kompleksowym zestawie narzędzi.

Projekt PROLINE-CE (Efficient Practices of Land Use Management Integrating Water Resources Protection and Non-structural Flood Mitigation Experiences) (2016–2019) ma na celu poprawę ochrony zasobów wody pitnej, a także ochronę regionów przed powodziami i suszami w ramach zintegrowanego podejścia do zarządzania użytkowaniem gruntów, z uwzględnieniem przystosowania się do presji spowodowanych zmianą klimatu pomimo niepewnych prognoz klimatycznych. Istniejące strategie, plany zarządzania i dobre praktyki będą wdrażane w 8 obszarach pilotażowych. Prowadzone są następujące główne kierunki działalności: (1) wzajemnej oceny obecnych najlepszych praktyk gospodarowania gruntami w odniesieniu do zasobów wody pitnej w każdym kraju; 2) ocena istniejących praktyk użytkowania gruntów pod względem ochrony wody pitnej oraz możliwości poprawy; 3) opracowanie zbywalnych wytycznych dotyczących wdrażania najlepszych praktyk zarządzania w zakresie ochrony wody pitnej; (4) przygotowanie wspólnej deklaracji politycznej zawierającej cele dotyczące skutecznych i efektywnych praktyk gospodarowania gruntami („DriFLU – Woda pitna/pożywienie/ziemno-użytkowanie Charta”), która ma zostać podpisana przez przedstawicieli politycznych każdego państwa uczestniczącego.