Start Kraje, regiony i miasta Regiony transnarodowe Peryferia Północne i Arktyka

Exclusion of liability

This translation is generated by eTranslation, a machine translation tool provided by the European Commission.

Website experience degraded
The European Climate and Health Observatory is undergoing reconstruction until June 2024 to improve its performance. We apologise for any possible disturbance to the content and functionality of the platform.

Peryferia Północna i Arktyka

Kraje regionu

Części Finlandii, Irlandii, Szwecji (Irlandia Północna i Szkocja) oraz Norwegii, całej Islandii, a także Grenlandii i Wysp Owczych (Dania).

 

Ramy polityki

1.    Program współpracy transnarodowej

Program INTERREG V B Północne Peryferie i Arktyka (NPA) na lata 2014–2020 obejmuje cztery państwa członkowskie UE i trzy państwa spoza UE obejmujące strefę euroarktyczną, części strefy atlantyckiej i części regionu Barents. W szczególnych okolicznościach może również zaangażować partnerów spoza obszaru objętego programem. Na lata 2014–2020 program NPA koncentruje się na czterech priorytetach:

  1. Wykorzystanie innowacji do utrzymania i rozwoju solidnych i konkurencyjnych społeczności;
  2. Promowanie przedsiębiorczości w celu wykorzystania potencjału przewagi konkurencyjnej obszaru objętego programem;
  3. Wspieranie społeczności bezpiecznych pod względem energetycznym poprzez promowanie energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej;
  4. Ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego.

Oczekuje się, że w tym okresie program przyczyni się do:

  • Zmiana podejścia do procesów innowacji, przedsiębiorczości i zachowań rynkowych wśród małych i średnich przedsiębiorstw na obszarach o niskiej gęstości zaludnienia poza ośrodkami regionalnymi;
  • Zwiększenie zdolności i gotowości społeczności lokalnych i regionalnych do radzenia sobie z zagrożeniami związanymi ze zmianą klimatu i eksploatacją zasobów naturalnych na dużą skalę.

Cztery osie priorytetowe zawierają 6 celów szczegółowych. Program NPA na lata 2014–2020 uwzględnia przystosowanie się do zmiany klimatu wyraźnie w swoich celach tematycznych, a także w jednej z trzech zasad horyzontalnych (zrównoważenie środowiskowe), podkreślając potrzebę wdrożenia środków dostosowawczych. Oczekuje się, że program NPA przyczyni się do generowania wiedzy na temat adaptacji, która jest niezbędna do rozwoju innych istotnych i bardzo potrzebnych umiejętności, a także do podnoszenia świadomości.

 

2.    Konwencje międzynarodowe i inne inicjatywy dotyczące współpracy

Wraz z obszarem atlantyckim i Morzem Północnym region ten stanowi część obszaru objętego Konwencją OSPAR o ochronie środowiska morskiego północno-wschodniego Atlantyku. Obszar północnych peryferii i Arktyki odpowiada podregionowi OSPAR „wody Arktyczne”. Zgodnie z tą konwencją zmiana klimatu (i zakwaszanie oceanów) jest rozwiązana jako kwestia przekrojowa w zakresie generowania wiedzy, monitorowania skutków i projektowania wariantów zarządzania mających na celu zwiększenie odporności ekosystemów.

Rada Arktyczna jest wiodącym forum międzyrządowym w regionie Arktyki. Ma zasięg okołobiegunowy, co czyni go większym niż Północne Peryferie i region transnarodowy Arktyki. Jej członkami są rządy krajowe (Kanada, Dania, w tym Grenlandia i Wyspy Owcze, Finlandia, Islandia, Norwegia, Rosja, Szwecja i Stany Zjednoczone) oraz przedstawiciele rdzennych społeczności arktycznych i innych mieszkańców Arktyki. Zmiany klimatu zostały uwzględnione w szczególności w programie monitorowania i oceny Arktyki (AMAP), a także przez inne grupy robocze Rady Arktycznej.

Nordycka Rada Ministrów jest międzyrządowym forum współpracy europejskich państw nordyckich. Rada określiła przystosowanie się do zmiany klimatu jako jedno z dwunastu strategicznych zaleceń dotyczących współpracy międzyrządowej. Podczas poprzedniego programu współpracy (2015–2017) Rada zajęła się zmianą klimatu jako jednym ze swoich głównych obszarów i zainicjowała projekt „Działania adaptacyjne na rzecz zmiany Arktyki” (AACA) prowadzony przez AMAP. Barents jest jednym z trzech regionów pilotażowych objętych projektem AACA; powiązane wyniki podsumowano w sprawozdaniu pt. „Działania adaptacyjne na rzecz zmieniającej się Arktyki: perspektywy z obszaru Barentsa, programu monitorowania i oceny Arktyki”. W sprawozdaniu określono kluczowe zmiany środowiskowe i społeczno-gospodarcze, oceniono zdolności adaptacyjne w regionie oraz omówiono warianty adaptacyjne i działania adaptacyjne. Raport zawiera również kluczowe strategie i narzędzia mające na celu informowanie decydentów o możliwościach pomocy społecznościom w dostosowaniu się do przyszłych zmian.

 

3.    Strategie i plany adaptacyjne

Euro-Arktyczna Rada Barentsa (BEAC) jest forum współpracy międzyrządowej specjalnie dla regionu Barents i ma Dania, Finlandię, Islandię, Norwegię, Rosję, Szwecję i Komisję Europejską. BEAC przyjęła w 2013 r. „Plan działania w sprawie zmian klimatu na rzecz współpracy barentów”. Pierwotnie zatwierdzony na posiedzeniu fińskich, norweskich, rosyjskich i szwedzkich ministrów spraw zagranicznych, został przyjęty przez ministrów środowiska krajów BEAC. Plan zawiera konkretne działania, które mają zostać zrealizowane przez grupy robocze w ramach BEAC, w tym propozycję opracowania regionalnych strategii klimatycznych w całym regionie Barents. Plan działania został nieznacznie zmieniony i opublikowany w drugimwydaniu w 2017 r.

 

Przykłady projektów finansowanych w latach 2014–2020

Poniżej przedstawiono przykłady projektów finansowanych z programu NPA 2014-2020.

Projekt CLIMATE (Collaborative Learning Initiative Management and Adapting to the Environment) (2017–2020) ma na celu promowanie i poprawę świadomości na temat zmiany klimatu w europejskich peryferyjnych społecznościach wiejskich poprzez podejście oparte na wiedzy i zrównoważone planowanie zasobów kierowanych przez społeczność. Skupia ona władze lokalne na odległych, słabo zaludnionych obszarach ze Szwecji, Irlandii Północnej, Republiki Irlandii i Wysp Owczych w celu opracowania planów adaptacyjnych. Projekt przewiduje opracowanie skali oceny ryzyka i gotowości, a także portalu i centrum wiedzy, które zapewnią możliwość przenoszenia wyników projektu do innych władz lokalnych w regionie.

Projekt ANH (Adapt Northern Heritage) (2017–2020) wspiera społeczności i władze lokalne w dostosowywaniu północnego dziedzictwa kulturowego do wpływu zmiany klimatu na środowisko i związanych z tym zagrożeń naturalnych poprzez zaangażowanie społeczności i świadome planowanie ochrony. Projekt opracuje narzędzie on-line do oceny zagrożeń i podatności na zagrożenia w miejscach historycznych, np. z powodu powodzi, erozji wybrzeża i brzegów rzek, podnoszenia się poziomu mórz, silnych burz i rozmrażania wiecznej zmarzliny. Zapewni wytyczne dotyczące planowania strategicznych środków przystosowawczych uwzględniających zrównoważony rozwój kulturowy, gospodarczy, środowiskowy i społeczny. Narzędzie zostanie opracowane, przetestowane i zademonstrowane w dziewięciu studiach przypadków w Islandii, Irlandii, Norwegii, Rosji, Szwecji i Szkocji, dla których opracowane zostaną plany działań adaptacyjnych.

Projekt Water-Pro (Northern Runoffs into Profits) (2016-2019) ma na celu opracowanie i transfer ekoefektywnych narzędzi i modeli zarządzania odpływem w dziedzinie rolnictwa i wydobycia minerałów na obszarach północnych i arktycznych. Spływy z obu tych sektorów mają duże ilości, ale niskie stężenie składników odżywczych i innych związków; w związku z tym w obu sektorach można by zastosować podobne środki i praktyki. Częstsze i intensywniejsze opady, zgodnie ze zmianami klimatycznymi, przyniosą w niedalekiej przyszłości dalsze wyzwania w zakresie kontroli spływów i bezpieczeństwa wody. Projekt opracuje zestaw dobrych praktyk zarządzania oraz platformę komunikacyjną dla przemysłu rolniczego i wydobywczego. Ponadto w rzeczywistych zakładach pilotażowych zostanie wdrożonych kilka innowacyjnych i tanich praktyk, a ich leczenie i efektywność kosztowa zostaną ocenione. Water-Pro zwiększy również gotowość odpowiedzialnych organów i lokalnych użytkowników zasobów do ochrony jakości wody, zdrowia ludzkiego, ekosystemów oraz stymulowania wzrostu gospodarczego i rozwoju.

Projekt RECENT (Renewable Community Empowerment in Northern Territories) (2015–2018) ma na celu zwiększenie wiedzy na temat energii w społecznościach wiejskich i pomoc im w tworzeniu bardziej odpornej i energooszczędnej infrastruktury publicznej zdolnej do radzenia sobie ze zmianami klimatu. Projekt ma na celu opracowanie 24 projektów pilotażowych w zakresie energii i efektywności energetycznej w 5 krajach NPA, ze szczególnym uwzględnieniem innowacyjnego wykorzystania zasobów wodnych należących do społeczności.