Regiony najbardziej oddalone UE oraz kraje i terytoria zamorskie
Kraje regionu
UE obejmuje 34 terytoria zamorskie powiązane z sześcioma państwami członkowskimi (Zjednoczone Królestwo, Francja, Niderlandy, Dania, Hiszpania i Portugalia).
Dziewięć z nich jest sklasyfikowanych jako regiony najbardziej oddalone i stanowi integralną część UE. Obejmują one: 3 francuskie departamenty zamorskie (Martynika, Gwadelupa i Gujana Francuska) i 1 francuska społeczność zamorska na Karaibach (Saint-Martin); francuskie departamenty zamorskie Majotty i Reunion na Oceanie Indyjskim; dwa portugalskie regiony autonomiczne (Madeira i Azory) i jedna hiszpańska wspólnota autonomiczna (Wyspy Kanaryjskie) na Atlantyku. Portugalskie regiony autonomiczne Madery i Azorów oraz hiszpańska wspólnota autonomiczna Wysp Kanaryjskich, po przystąpieniu do programu transnarodowego Madery-Açores-Canarias (MAC) na lata 2007–2013, są obecnie objęte programem dotyczącym obszaru atlantyckiego.
Pozostałe 25 krajów i terytoriów zamorskich (KTZ) posiada specjalny status „stowarzyszeniowy” i jest powiązane z Danią, Francją, Niderlandami i Zjednoczonym Królestwem. Terytoria te są konstytucyjnie powiązane z macierzystym państwem członkowskim, ale nie są częścią jednolitego rynku i muszą spełniać zobowiązania w zakresie handlu nałożone na państwa trzecie. Decyzja Rady 2013/755/UE określa stosunki stowarzyszeniowe UE z KTZ.
Karaibska i Atlantycka | Ocean Indyjski | Amazonia
|
źródło mapy: ETC/CCA 2018
Ramy polityki
1. Program współpracy transnarodowej
Regiony najbardziej oddalone na Karaibach i na Oceanie Indyjskim są zaangażowane w trzy programy współpracy transnarodowej INTERREG.
Program współpracy w regionie Karaibówna lata 2014–2020 obejmuje Gwadelupę, Guję Francuską, Martynikę i Saint Martin oraz około 40 państw trzecich i KTZ w basenie Karaibów. Jest ona prowadzona we współpracy z trzema regionalnymi organizacjami gospodarczymi, tj. Wspólnotą Karaibów (CARICOM), Stowarzyszeniem Państw Karaibów (ACS) oraz Organizacją Państw Wschodnich Karaibów (OECS). W kontekście CARICOMustanowionoCentrum ds. Zmian Klimatu Wspólnoty Karaibskiej (CCCCC) jako punkt odniesienia dla badań nad wpływem zmiany klimatu i strategiami adaptacyjnymi w regionie. Program składa się z dwóch elementów: (1) współpraca transgraniczna między Gwadelupą, Martyniką i krajami OECS oraz (2) współpraca transnarodowa z udziałem Gwadelupy, Gujany Francuskiej, Martyniki i Saint Martin oraz innych uczestniczących krajów i terytoriów. Składa się z 6 obszarów priorytetowych mających na celu:
- Zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw z Karaibów;
- Zwiększenie zdolności reagowania na zagrożenia naturalne;
- Ochrona środowiska kulturowego i przyrodniczego;
- Reagowanie na wspólne problemy zdrowotne na poziomie Karaibów;
- Wspieranie rozwoju energii ze źródeł odnawialnych;
- Wzmacnianie kapitału ludzkiego.
Priorytet 2 ma na celu poprawę wiedzy na temat zagrożeń naturalnych i stworzenie systemów wspólnego zarządzania ryzykiem, w szczególności poprzez opracowanie wspólnych narzędzi obserwacji i systemu informacji geograficznej odpowiedniego do zarządzania kryzysowego.
Program współpracy na rzecz Oceanu Indyjskiegona lata 2014–2020 wspiera współpracę między Reunionem i Majottą (Francja) a 12 państwami trzecimi na południowym Oceanie Indyjskim (Unia Komorów, Madagaskaru, Mauritiusu, Seszeli, Republiki Południowej Afryki, Tanzanii, Mozambiku, Kenii, Indii, Sri Lanki, Malediwów i Australii), a także francuskich krajów południowych i Antarktycznych. Program opiera się na:
- Współpracę transgraniczną między Reunion a Komorami, Madagaskarem, Mauritiusem i Seszelami jako członkami Komisji Oceanu Indyjskiego, oraz
- Szersza współpraca transnarodowa między Reunionem, Majottą i innymi uczestniczącymi krajami. Program ma pięć priorytetów strategicznych, z których dwa są związane ze zmianą klimatu.
Priorytet 1 ma na celu utworzenie centrum badań naukowych i innowacji, koncentrującego się na farmakopei, biotechnologii, energii i zmianie klimatu. Priorytet 3 ma na celu rozwijanie zdolności w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu oraz zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem poprzez wzmocnienie regionalnych środków ochrony ludności; współpraca w zakresie zagrożeń epidemiologicznych i zakaźnych; oraz zapobieganie zagrożeniom związanym z działalnością morską.
Program współpracy AMAZONIAna lata 2014–2020 promuje transgraniczną i transnarodową współpracę między Gujaną Francuską, Surinamem oraz państwami Amapá i Amazonas w Brazylii. Program nie odnosi się do przystosowania się do zmiany klimatu i zarządzania ryzykiem w obszarach priorytetowych. Priorytet 2 dotyczy zasadniczo ochrony środowiska i zarządzania zasobami naturalnymi. Szczególny nacisk kładzie się na ochronę i wzmacnianie lokalnej różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego poprzez wspólne działania konserwatorskie.
2. Konwencje międzynarodowe i inne inicjatywy dotyczące współpracy
Centrum ds. zmian klimatu Wspólnoty Karaibskiej stanowi punkt odniesienia dla badań nad wpływem zmiany klimatu i strategiami adaptacyjnymi w regionie. Centrum zostało otwarte w 2005 r. w celu skoordynowania reakcji regionu na zarządzanie zmianami klimatu i przystosowanie się do nich. Jest oficjalnym repozytorium i izbą rozliczeniową dla regionalnych danych dotyczących zmian klimatu. Izba rozliczeniowa to internetowy system archiwizacji i wymiany informacji, pomagający użytkownikom w wyszukiwaniu, uzyskiwaniu dostępu do dokumentów cyfrowych, raportach z projektów i artykułach naukowych związanych ze zmianami klimatu na Karaibach, uzyskiwaniu dostępu do nich, uzyskiwaniu ich wniosków i ich wkładzie, a także wyświetlaniu prognoz klimatycznych w podziale na kraje. Centrum zapewnia doradztwo polityczne związane ze zmianą klimatu państwom członkowskim CARICOM i brytyjskim obszarom zamorskim Karaibów. Jest on uznawany przez Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) i inne agencje międzynarodowe za punkt kontaktowy ds. zmian klimatu na Karaibach.
Przykłady projektów
Karaibskibiegun konkurencji w zakresie zagrożeń naturalnych i związanych z morzem, finansowany w ramach okresu programowania 2007–2013, mający na celu wzmocnienie zapobiegania klęskom żywiołowym i wzmocnienie systemów wczesnego ostrzegania na małych terytoriach wyspiarskich i obszarach tropikalnych poprzez stworzenie bieguna na Martynice w celu zgromadzenia karaibskich ekspertów zajmujących się powiązanymi kwestiami. Inne projekty finansowane w tym samym okresie nadal na obszarze Karaibów miały charakter operacyjny i koncentrowały się na opracowaniu strukturalnych i niestrukturalnych środków zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi.
Jeśli chodzi o obszar Oceanu Indyjskiego, program operacyjny na lata 2007–2013 zapewnił finansowanie regionalnego mechanizmu ochrony ludności w ramach priorytetowej osi 1 „Zrównoważony rozwój”. W szczególności poparła francuski Czerwony Krzyż w Reunion w celu opracowania programu współpracy regionalnej w celu zarządzania ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi na południowo-zachodnim Oceanie Indyjskim, a także późniejszego planu działania.