Kraje regionu

Obszary przybrzeżne wokół regionu Morza Północnego, obejmujące całe terytorium Danii, wschodnie części Zjednoczonego Królestwa, trzy prowincje flamandzkiego regionu Belgii, północno-zachodnie regiony Niemiec, północną i zachodnią część Holandii oraz południowo-zachodnią część Szwecji, dalej do całego terytorium Norwegii jako partnera spoza UE.

Ramy polityki

1.    Program współpracy transnarodowej

Program INTERREG V B Region Morza Północnego (NSR) ma na celu wspieranie rozwoju i wspieranie trwałego wzrostu gospodarczego w regionie Morza Północnego. Ponadto pomaga przedsiębiorstwom, instytucjom, administracji publicznej, organizacjom pozarządowym i innym osobom w gromadzeniu wiedzy fachowej, wymianie doświadczeń i współpracy w celu opracowania realistycznych rozwiązań problemów dzielonych przez organizacje w całym regionie. Na lata 2014–2020 program NSR koncentruje się na czterech priorytetach:

1. Myślenie wzrostowe;
2. Ekoinnowacje;
3. Zrównoważony region Morza Północnego;
4. Ekologiczny transport i mobilność.

Oczekuje się, że w tym okresie program będzie:

• Rozwijanie nowych lub ulepszanie istniejących partnerstw wiedzy między przedsiębiorstwami, instytucjami wiedzy, administracjami publicznymi i użytkownikami końcowymi w celu długoterminowej współpracy w zakresie opracowywania produktów i usług. Wzmocnienie innowacji regionalnych wspiera zdolność do zwiększania długoterminowych poziomów innowacji i wspiera strategie inteligentnej specjalizacji. Stymulowanie sektora publicznego do generowania popytu na innowacje i innowacyjnych rozwiązań w celu poprawy świadczenia usług publicznych;
• Promowanie rozwoju i przyjmowania produktów, usług i procesów w celu przyspieszenia ekologizacji gospodarki NSR i zmniejszenia śladu środowiskowego otaczających ją regionów;
• Wykazać nowe lub ulepszone metody zwiększania odporności obszarów docelowych na zmianę klimatu oraz opracować nowe metody długoterminowego zrównoważonego zarządzania ekosystemami NSR;
• Zademonstrowanie innowacyjnych i/lub ulepszonych rozwiązań transportowych i logistycznych, które mogą przenosić duże ilości ładunków z dala od dalekobieżnego transportu drogowego. Stymulowanie upowszechniania i stosowania ekologicznych rozwiązań transportowych dla regionalnego transportu towarowego i osobistego.

W programie NSR na lata 2014–2020 uznano, że najpoważniejszym zagrożeniem dla ekosystemów NSR są zmiany klimatu i podkreśla się, że inicjatywy w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej są potrzebne w celu ochrony krajów KSR. Przystosowanie się do zmiany klimatu jest wyraźnie wymienione w kluczowych tematach programu (grupa ds. środowiska – KT 2) oraz w celach tematycznych (TO05), priorytetach inwestycyjnych (IP5a) i obszarach interwencji (087) w ramach priorytetu 3. Oprócz orientacji tematycznej program NSR dotyczy trzech horyzontalnych aspektów tematycznych podkreślonych w rozporządzeniach UE, w tym zrównoważonego rozwoju. Ponadto w programie podkreślono, że ostatecznym celem niektórych finansowanych projektów będzie stymulowanie szerszych inwestycji w przystosowanie się do zmiany klimatu, podczas gdy inne skupią się na rozwijaniu innowacji w sektorze publicznym w celu sprostania nowym wyzwaniom wynikającym z przystosowania się do zmiany klimatu oraz ograniczenia emisji dwutlenku węgla i wykorzystania zasobów.

2.    Konwencje międzynarodowe i inne inicjatywy dotyczące współpracy

Konwencja OSPAR „Konwencja o ochronie środowiska morskiego północno-wschodniego Atlantyku” obejmuje również Wielkie Morze Północne (region II zgodnie z definicją OSPAR), które stanowi część ogólnego północno-wschodniego Atlantyku zdefiniowanego w niniejszej konwencji. Zgodnie z konwencją OSPAR zmiana klimatu (i zakwaszanie oceanów) jest rozwiązana jako kwestia przekrojowa pod względem generowania wiedzy, monitorowania skutków i projektowania wariantów zarządzania mających na celu zwiększenie odporności ekosystemów.

Opracowano inicjatywę współpracy między Niderlandami, Niemcami i Danią w celu ochrony Morza Wadden, obszaru rozszerzonych pływów wzdłuż wybrzeży Morza Północnego w trzech zaangażowanych krajach. Współpraca opiera się na deklaracji intencyjnej, wspólnej deklaracji w sprawie ochrony Morza Wadden, która została po raz pierwszy podpisana w 1982 r. i zaktualizowana w 2010 r. Deklaracja określa cele i obszary współpracy oraz ustalenia instytucjonalne i finansowe. Trójstronna współpraca na Morzu Wadden zaproponowała szereg działań koncentrujących się na przystosowaniu się do zmiany klimatu. 

3.    Strategie i plany adaptacyjne

Komisja ds. Morza Północnego w ramach Konferencji Peryferyjnych Regionów Morskich (CPMR) opracowała strategię na rzecz regionu Morza Północnego 2020, w której określono przystosowanie się do zmiany klimatu jako jeden z kluczowych obszarów działań strategicznych. W strategii uwzględniono zagrożenia związane ze zmianą klimatu dla regionów, takie jak: wzrost poziomu mórz, zwiększone powodzie przybrzeżne, a także zwiększenie obciążenia ekosystemu morskiego poprzez ocieplenie wody, zakwaszenie i napływ nowych gatunków. W ramach integracji trwającego procesu opracowywania krajowych strategii i planów dostosowawczych strategia wzywa do „współpracowego podejścia do kwestii zmiany klimatu we wspólnym zasobie, jakim jest Morze Północne”. Rozwijanie bazy wiedzy poprzez wspólne badania, wymianę danych, badania transgraniczne itp. będzie miało zasadnicze znaczenie dla opracowania wspólnego i innowacyjnego podejścia do przystosowania się do zmiany klimatu i łagodzenia jej skutków.

W 2014 r. trójstronna współpraca na rzecz Morza Wadden przyjęła trójstronną strategię na rzecz zwiększenia odporności Morza Wadden na skutki zmiany klimatu.

Przykłady projektów finansowanych w latach 2014–2020

Poniżej przedstawiono przykłady projektów finansowanych z programu NSR 2014-2020.

Projekt BwN (Building with Nature) (2015–2020) ma na celu uczynienie wybrzeży, ujściów i zlewni Morza Północnego bardziej elastycznymi i odpornymi na skutki zmiany klimatu dzięki zastosowaniu rozwiązań opartych na przyrodzie (NBS). NBS są wdrażane zarówno w siedmiu miejscach przybrzeżnych (na przykład żywieniu piasku na wybrzeżach Morza Północnego i na wyspach barierowych w Morzu Waddenowym), jak i w sześciu zlewniach (obejmujących np. odbudowę rzek). Projekt BwN wykorzystuje te żywe laboratoria jako przykłady do tworzenia bazy dowodowej do wyboru miejsc, opracowywania środków i obliczania kosztów, korzyści i skuteczności środków opartych na przyrodzie w celu ostatecznego wygenerowania przypadków biznesowych.

Projekt FAIR (Zarządzanie aktywami infrastruktury powodziowej i inwestycje w renowację, adaptację i konserwację) (2015–2020) ma na celu zmniejszenie ryzyka powodziowego w regionie Morza Północnego poprzez zaprezentowanie rozwiązań w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w celu poprawy wydajności infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej. Celem targów jest zapewnienie lepszych podejść do racjonalnej pod względem kosztów modernizacji i konserwacji, optymalizacja inwestycji na poziomach krajowych aktywów systemu, a także stosowanie adaptacyjnych i innowacyjnych projektów technicznych. Projekt opracowuje rozwiązania adaptacyjne dla węzłów, śluz, zapór i bram przeciwpowodziowych w zakładach docelowych w Belgii, Niemczech, Danii, Szwecji, Norwegii i Holandii.

Projekt FRAMES (obszary odporne na powodzie przez wielowarstwowe bezpieczeństwo) (2016–2020) ma na celu zwiększenie odporności obszarów i społeczności poprzez współpracę z koncepcją bezpieczeństwa wielowarstwowego (MLS). Różne „warstwy” odporności (zapobieganie, adaptacja przestrzenna, reagowanie w sytuacjach nadzwyczajnych i odbudowa) są zintegrowane, aby doprowadzić do: (1) obszary odporne na powodzie (poprawa infrastruktury i środków planowania przestrzennego), (2) społeczności odporne na powodzie (lepiej przygotowani mieszkańcy i zainteresowane strony społeczne) oraz 3) władze odporne na powodzie (opóźnione czasy odbudowy i zwiększona zdolność reagowania). Projekt obejmuje 13 projektów pilotażowych w obszarach porównywalnych z punktu widzenia geograficznego i demograficznego, co pozwala na monitorowanie w celu wygenerowania nowych spostrzeżeń i rozwiązań.

CATCH (miasta wrażliwe na wodę: projekt „Odpowiedź na wyzwania ekstremalnych zjawisk pogodowych” (2016–2020) ma na celu zademonstrowanie i przyspieszenie przeprojektowania miejskiej gospodarki wodnej w miastach średniej wielkości w regionie Morza Północnego, aby stać się odporne na zmianę klimatu. Zostanie to osiągnięte dzięki opracowaniu narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji, które będą wspierać formułowanie długoterminowych strategii przystosowania się do zmiany klimatu. Narzędzia zostaną przetestowane w sformułowaniu, wykonaniu i ocenie 7 pilotów. Należą do nich NBS w celu poprawy zdolności magazynowania wody podczas ulewnych opadów deszczu oraz systemu zarządzania ruchem w celu zmiany trasy ruchu w czasie powodzi.

Projekt TOPSOIL (Top soil and water – The Climate Challenge in the near subsurface) (2015-2020) bada możliwości wykorzystania warstw wierzchniej gleby do rozwiązywania obecnych i przyszłych wyzwań związanych z wodą w regionie Morza Północnego. Projekt patrzy pod powierzchnię gruntu w warunkach gruntowych i glebowych, przewiduje i znajduje rozwiązania dla zagrożeń związanych z klimatem, takich jak powodzie w okresach mokrych i susza w cieplejszych porach roku. Ogólnym celem jest wspólne opracowanie metod opisywania i zarządzania najwyższymi 30 m powierzchni podpowierzchniowej jako sposobu na poprawę odporności na zmianę klimatu. Projekt zademonstruje praktyczne wdrożenie rozwiązań w 16 studiach przypadków.