Ustanowienie systemów wczesnego ostrzegania

Systemy wczesnego ostrzegania (EWS) są kluczowymi elementami przystosowania się do zmiany klimatu i zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i mają na celu unikanie lub ograniczanie szkód spowodowanych zagrożeniami. Aby systemy wczesnego ostrzegania były skuteczne, muszą aktywnie angażować osoby i społeczności zagrożone w związku z szeregiem zagrożeń, ułatwiać edukację publiczną i świadomość zagrożeń, skutecznie rozpowszechniać komunikaty i ostrzeżenia oraz zapewniać stały stan gotowości i możliwość wczesnego działania. Znaczenie skutecznego systemu wczesnego ostrzegania polega na uznaniu jego korzyści przez miejscową ludność.

Systemy wczesnego ostrzegania o zagrożeniach związanych z klimatem muszą opierać się na solidnych podstawach naukowych i technicznych oraz koncentrować się na osobach lub sektorach najbardziej narażonych na ryzyko. Oznacza to przyjęcie podejścia systemowego obejmującego wszystkie istotne czynniki ryzyka, niezależnie od tego, czy wynikają z zagrożeń klimatycznych lub podatności społecznych, oraz z procesów krótko- lub długoterminowych. Systemy wczesnego ostrzegania obejmują wykrywanie, analizę, prognozowanie, a następnie rozpowszechnianie ostrzeżenia, a następnie podejmowanie decyzji i wdrażanie odpowiedzi. Systemy takie istnieją, w wielu częściach świata, aby monitorować, prognozować i ostrzegać ludzi o np. cyklonach tropikalnych, powodziach, burzach, tsunami, lawinach, tornadach, silnych burzach, erupcjach wulkanicznych, ekstremalnych upałach i zimnach, pożarach lasów, suszy itp. Aby system wczesnego ostrzegania był skuteczny i kompletny, system wczesnego ostrzegania musi składać się z czterech elementów: i) wiedzy na temat ryzyka, (ii) usług monitorowania i ostrzegania, (iii) rozpowszechniania i komunikacji oraz (iv) zdolności reagowania.

W Europie istnieje duże doświadczenie w zakresie systemów wczesnego ostrzegania, zwłaszcza w odniesieniu do ryzyka powodzi i powodzi, burz, pożarów lasów, fal upałów i susz. Systemy wczesnego ostrzegania są bezpośrednio istotne dla różnych sektorów, które są przede wszystkim dotknięte zagrożeniami związanymi z klimatem, takimi jak zdrowie, zmniejszanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, rolnictwo, leśnictwo, budynki, obszary przybrzeżne i miejskie. Inne mogą pośrednio korzystać z systemów wczesnego ostrzegania, takich jak sektor transportu, jeśli drogi lub koleje zostaną z góry zamknięte, zanim ludzie ulegną negatywnemu wpływowi, lub turystyka, zapewniając, że grupy turystyczne są ostrzegane o dostępie do określonego obszaru lub unikaniu aktywności na świeżym powietrzu w ekstremalnych okresach pogodowych.

Niektóre EWS świadczą usługi i produkty w stopniu większym niż konkretne ryzyko związane z klimatem. Meteoalarm to wspólny wysiłek EUMETNET (Sieć Europejskich Usług Meteorologicznych), który zapewnia w Europie ostrzeżenia o ekstremalnych zdarzeniach pogodowych, w tym ulewnych deszczach z ryzykiem powodzi, silnych burz, wiatrów siłowych, fal upałów, pożarów lasów, mgły, śniegu lub ekstremalnego zimna z zamieciami, lawinami lub ciężkimi przypływami przybrzeżnymi. Usługa Copernicus w zakresie zmian klimatu (C3S) dostarcza wiarygodnych wysokiej jakości danych dotyczących klimatu i dostosowanych do potrzeb sektorów społeczno-gospodarczych na szczeblu europejskim, które z pewnością mają znaczenie dla przystosowania się do zmiany klimatu. Ponadto centrum danych o ryzyku w ramach Centrum Wiedzy o zarządzaniu ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi (DRMKC) zarządzanego przez DG JRC dostarcza wybranych ogólnounijnych danych dotyczących ryzyka za pośrednictwem zbiorów danych hostingowych i łączy z platformami krajowymi.

Inne systemy zarządzania środowiskowego koncentrują się na konkretnych zagrożeniach związanych z klimatem lub sektorach, w tym na ogólnoeuropejskich przykładach wymienionych w poniższym tekście. Oprócz tych inicjatyw na dużą skalę, EWS został zaprojektowany i wdrożony również na niższych szczeblach (krajowych, niższych niż krajowy i lokalny), np. w: (i) Austria, w której opracowano EWS dla transportu kolejowego (ii) Macedonia Północna skupiająca się na falach upałów i będąca częścią działań wdrażających krajowy plan działania na rzecz uzdrowienia ciepła; (III) Tatabanya (Węgry), w celu powiadomienia o miejskich falach upałów i pożarach lasów; (IV) Region Emilia Romagna (Włochy), w którym opracowano regionalny portal sieciowy ostrzegania o pogodzie równolegle z rozwojem i udoskonalaniem w czasie rzeczywistym technologii monitorowania hydrometeorologicznego oraz szeroko rozpowszechnionym programem komunikacji o ryzyku, oraz (v) Sogn og Fjordane (Norwegia) zajmująca się wieloma zagrożeniami (avalanche, osuwiska, burze i powodzie).

Fale upałów i ekstremalne ciepło

Od 2000 r. Europa doświadczyła kilku ekstremalnych letnich upałów (zob. wskaźnik EEA „Globalny i europejski wskaźnik temperatury”), które doprowadziły do wysokiej śmiertelności i skutków społeczno-gospodarczych. Przewiduje się, że fale upałów staną się częstsze i będą trwać dłużej w całej Europie w tym stuleciu i w ramach wszystkich scenariuszy RCP. W scenariuszu o wysokiej emisji (RCP8.5) przewiduje się, że fale bardzo ekstremalne (znacznie silniejsze niż fale upałów z 2003 r. lub 2010 r.) będą występowały tak często, jak co 2 lata w drugiej połowie^XXI wieku. Skutki będą szczególnie silne w południowej Europie. W odpowiedzi na takie ryzyko dla zdrowia ludzkiego, a także dla różnych sektorów istotnych dla gospodarki, wiele krajów wprowadziło systemy wczesnego ostrzegania związane z ciepłem jako wariant adaptacyjny. W skali europejskiej EuroHEAT pełni rolę narzędzia wspierającego podejmowanie decyzji w sprawie klimatu w odniesieniu do ciepła i towarzyszy mu wytyczne.

Susza

Wydaje się, że nasilenie i częstotliwość występowania susz zwiększyły się w niektórych częściach Europy (zob.wskaźnik EEA dotyczący susz meteorologicznych i hydrologicznych), w szczególności w regionach południowych i południowo-wschodnich. Przewiduje się, że susze zwiększą częstotliwość, czas trwania i nasilenie w większości kontynentów. Według AR5 IPCC największy wzrost prognozuje się w Europie Południowej, gdzie prawdopodobnie wzrośnie konkurencja między różnymi użytkownikami wody, takimi jak rolnictwo, przemysł, turystyka i gospodarstwa domowe. Europejskie Obserwatorium suszy (EDO) zawiera informacje dotyczące suszy pochodzące z różnych źródeł danych. Różne narzędzia umożliwiają wyświetlanie i analizowanie informacji związanych z suszą, natomiast usługa „Drought News” zapewnia przegląd sytuacji w przypadku zbliżających się susz.

Powódź

Liczba bardzo poważnych powodzi w Europie wzrosła w latach 1980-2010, ale z dużą zmiennością międzyroczną wynikającą z różnych przyczyn: lepsze sprawozdawczość, zmiany użytkowania gruntów i zwiększone opady w niektórych częściach Europy. Przewiduje się, że zmiany klimatyczne zintensyfikują cykl hydrologiczny oraz zwiększą występowanie i częstotliwość występowania powodzi w dużych częściach Europy. Powodzie pluwialne i gwałtowne powodzie, które są spowodowane intensywnymi lokalnymi zdarzeniami opadowymi, prawdopodobnie staną się częstsze w całej Europie (zob. wskaźnik EOG„powodzie rzeczne”). Nadbrzeżne burze i powodzie są najczęstszymi i najbardziej kosztownymi ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi występującymi w Europie, co stanowi 69 % ogólnych strat naturalnych. Na przykład w 2010 r. Francja nie ucierpiała z powodu zimowej burzy Xynthia, z 51 ofiarami i szkodami w wysokości ponad 1,5 mld EUR (EOG, 2013 r.). Zwiększona zdolność do prognozowania szczytowych zrzutów pozostaje najważniejszym środkiem niestrukturalnym dla ochrony przeciwpowodziowej. Okres ostrzegania przed powodzią wynoszący 3–10 dni daje możliwość ustanowienia niezbędnych środków ochrony ludności i środków nadzwyczajnych, minimalizując skutki w odniesieniu do życia ludzkiego i strat gospodarczych. Europejski system informowania o powodziach (EFAS) wspiera środki przygotowawcze przed poważnymi wydarzeniami powodziowymi, zwłaszcza w dużych dorzeczach ponadnarodowych i ogólnie w całej Europie. Obszary proekologiczne zostały opracowane i przetestowane we Wspólnym Centrum Badawczym w ścisłej współpracy z krajowymi służbami hydrologicznymi i meteorologicznymi, europejskimi instytutami ochrony ludności i innymi instytutami badawczymi.

Ogień

Ryzyko pożaru zależy od wielu czynników: zmiany klimatu, roślinność, praktyki gospodarki leśnej i inne czynniki społeczno-gospodarcze. W cieplejszym klimacie, bardziej dotkliwej pogodzie pożarowej, a w konsekwencji w całej Europie przewiduje się rozszerzenie obszaru podatnego na ogień i dłuższe okresy pożarowe. Wpływ zdarzeń pożarowych jest szczególnie silny w południowej Europie (zob. wskaźnik EEA „Ogienia lasów”). Europejski System Informacji o Pożarach Leśnych (EFFIS) wspiera służby odpowiedzialne za ochronę lasów przed pożarami w krajach UE i dostarcza służbom Komisji Europejskiej i Parlamentowi Europejskiemu aktualnych i wiarygodnych informacji na temat pożarów lasów. EFFIS uruchamia moduł, który generuje dzienne mapy od 1 do 9 dni prognozowanego poziomu zagrożenia pożarowego przy użyciu numerycznych prognoz pogody. Moduł działa przez cały rok, chociaż rdzeń sezonu pożarowego to, w większości krajów, od 1^marca do 31^{października}.

Zagrożenia dla zdrowia: choroby przenoszone przez wektory i aeroalergia

Globalizacja i zmiany środowiskowe, uwarunkowania społeczne i demograficzne oraz zdolność systemu opieki zdrowotnej są istotnymi czynnikami wywołującymi choroby zakaźne, które mogą również pełnić rolę prekursorów epidemii. W ten sposób monitorowanie zmian w tych czynnikach może pomóc w przewidywaniu, a nawet prognozowaniu, wzrostu liczby chorób zakaźnych. Zmiana klimatu może zmienić zasięg geograficzny chorób przenoszonych przez wektory w Europie, tym samym wczesne ostrzeganie staje się jeszcze ważniejsze (zob. wskaźnik EOG „Choroby przenoszone przez wektory”). Dla Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) proponuje się prototypowe systemy wczesnego ostrzegania w odniesieniu do chorób wektorowych w Europie: środowiskowe/klimatyczne i społeczno-ekonomiczne czynniki chorobotwórcze wyższego szczebla mogą zapewnić czas na szybkie reagowanie na zdrowie publiczne w celu ograniczenia kosztów ludzkich i finansowych związanych z pojawieniem się i rozprzestrzenianiem się w UE chorób przenoszonych przez wektory.

Rosnące temperatury spowodowane zmianami klimatu oznaczają, że rośliny i drzewa kwitną wcześniej i dłużej, przedłużając cierpienie wielu osób z alergiami na pyłki. Europejska Sieć Aeroallergenów (EAN) jest pulą danych dotyczących zarodników pyłków i grzybów pochodzących z europejskich usług informacyjnych dotyczących pyłków, pojedynczych miejsc pomiarowych i dostawców danych poza Europą. Sieć obejmuje 38 krajów i ponad 600 miejsc pomiarowych. Baza danych EAN jest podstawowym narzędziem prognozowania pyłków, a tym samym niezbędnym do obsługi informacji o pyłkach w całej Europie. Rozwój działalności usługowej w ostatnich latach (w tym europejskie mapy ładunku, pamiętnik pyłków dla osób cierpiących na alergię na pyłki oraz spersonalizowane informacje na temat pyłków) nie byłby możliwy bez europejskiej bazy danych pyłków. Usługa monitorowania atmosfery Copernicus (CAMS) utworzyła partnerstwo z Europejską Siecią Aeroallergenów (EAN) i bada technologie umożliwiające automatyczne obserwacje pyłków w czasie zbliżonym do rzeczywistego w całej Europie.

Kategorie IPCC

Społeczne: Informacyjne, Strukturalne i fizyczne: opcje technologiczne

Udział zainteresowanych stron

Aby utrzymać system wczesnego ostrzegania, konieczne jest silne zaangażowanie polityczne i trwałe zdolności instytucjonalne, które z kolei zależą od świadomości społecznej. Świadomość społeczna i wsparcie społeczne są często wysokie bezpośrednio po wystąpieniu poważnego zdarzenia związanego z klęską żywiołową; takie momenty można wykorzystać w celu wzmocnienia i zabezpieczenia trwałości systemów wczesnego ostrzegania. Niewłaściwe stosowanie systemu wczesnego ostrzegania może doprowadzić do znacznego zwiększenia wpływu na poszkodowaną ludność. Prawidłowa komunikacja i wiarygodność instytucji jest podstawowym warunkiem wstępnym skutecznego systemu wczesnego ostrzegania. Należy również ocenić wczesne ostrzeganie wspólnie z użytkownikami, aby zapewnić, że dostarczone informacje są ukierunkowane na potrzeby użytkowników, a oczekiwane środki są podejmowane na podstawie dostarczonych informacji. W związku z tym istotny jest pewien stopień współrozwoju i współprojektowania z użytkownikami.

Czynniki sukcesu i czynniki ograniczające

Analiza i przygotowanie informacji są szczególnie krytycznymi punktami łańcucha wczesnego ostrzegania. Odpowiedzialni decydenci zazwyczaj spotykają się z ogromnymi ilościami ustrukturyzowanych i nieustrukturyzowanych danych. Aby umożliwić wiarygodne wczesne ostrzeganie, dostępne dane muszą być wstępnie wybrane, przeanalizowane i przygotowane. Decydentom należy zapewnić wiarygodną i możliwą do opanowania ilość informacji na potrzeby podejmowania środków zapobiegawczych. Ograniczenia obejmują również nieuwzględnienie nieklimatycznych czynników zakłócających, ograniczoną rozdzielczość geograficzną lub czasową lub brak oceny ważności predykcyjnej.

Jednym z głównych wyzwań SWO jest ustanowienie jasnych rozwiązań instytucjonalnych i zdolności na szczeblu krajowym i lokalnym, które wspierają trwały rozwój publicznych i instytucjonalnych zdolności reagowania. Publiczne zrozumienie systemu i zaufanie do niego wiąże się z wiedzą i świadomością użytkowników końcowych systemu oraz przekonującymi wynikami ze strony usługodawcy publicznego.

Koszty i korzyści

Systemy wczesnego ostrzegania są zazwyczaj opłacalnymi środkami niestrukturalnymi. Ich koszt, nieistotny w wartościach bezwzględnych, jest niezwykle niski w porównaniu z potencjalną ilością strat, które systemy te pozwalają zmniejszyć. Potrzebne są zasoby do utrzymania systemu i jego dalszej poprawy. Ponadto system wczesnego ostrzegania działa dobrze, jeśli sieć stacji meteorologicznych i hydrologicznych jest dobrze ugruntowana i odpowiednio utrzymana. Dostępność innych zaktualizowanych informacji jest równie ważna dla ukierunkowanych systemów wczesnego ostrzegania, jak na przykład w przypadku chorób przenoszonych przez wektory, aeroalergenów, stanu roślinności itp.

Systemy wczesnego ostrzegania są ważnym środkiem przystosowawczym do zmiany klimatu, wykorzystującym zintegrowane systemy komunikacji w celu wspierania różnych sektorów i społeczności w przygotowaniu się na wydarzenia związane z klimatem. Udany EWS ratuje życie, infrastrukturę, grunty i miejsca pracy oraz wspiera długoterminową zrównoważoność. Systemy wczesnego ostrzegania mają na celu pomoc urzędnikom i administratorom publicznym, a także podmiotom z sektora prywatnego, społecznościom i osobom fizycznym w ich planowaniu, oszczędzając pieniądze w dłuższej perspektywie i chroniąc gospodarkę.

Europejskie i ogólnoeuropejskie systemy wczesnego ostrzegania i wykrywania klęsk żywiołowych spowodowanych pogodą (takie jak EFAS, EFFIS i europejskie obserwatorium suszy) zapewniają wartość dodaną wykraczającą poza krajowe wysiłki na rzecz współpracy transgranicznej.

Aspekty Prawne

Z finansowego punktu widzenia UE zapewniła spójne inwestycje w strategie związane z systemem wczesnego ostrzegania. Na przykład COPERNICUS jest europejskim programem na rzecz ustanowienia europejskiej zdolności do obserwacji Ziemi. Usługi Copernicus, np. usługi COPERNICUS w zakresie zmiany klimatu, są poświęcone monitorowaniu i prognozowaniu podsystemów Ziemi i bezpośrednio przyczyniają się do monitorowania zmian klimatu. Usługi programu Copernicus dotyczą również usług zarządzania kryzysowego (np. w przypadku klęsk żywiołowych, pożarów lasów, wypadków technologicznych lub kryzysów humanitarnych) oraz kwestii związanych z bezpieczeństwem (np. nadzór morski, kontrola graniczna).

Polityka skoncentrowana na konkretnym ryzyku związanym z klimatem może odegrać rolę w stymulowaniu rozwoju SWS. Na przykład w unijnych ramowej dyrektywie powodziowej i wodnej przewidziano, że prognozy powodziowe i systemy wczesnego ostrzegania są uwzględniane w planach zarządzania ryzykiem powodziowym. W rzeczywistości lepsze prognozy powodziowe znajdują się w krajowym programie adaptacyjnym wielu krajów europejskich. Innym przykładem jest EFAS, który jest w pełni zgodny z komunikatem KE „W kierunku silniejszej reakcji na klęski żywiołowe w Unii Europejskiej”, przyjętym i zatwierdzonym przez Radę w 2010 r., w którym podkreślono znaczenie wzmocnienia skoordynowanych działań w przypadku klęsk żywiołowych, w tym powodzi, które należą do najbardziej kosztownych klęsk żywiołowych w UE.

Czas wdrożenia

Zaprojektowanie i wdrożenie systemu wczesnego ostrzegania wymaga zazwyczaj od 1 do 5 lat, w zależności od konkretnego celu i cech systemu.

Okres użytkowania

Żywotność EWS jest zazwyczaj długa; zależy to jednak od finansowania dostępnego na utrzymanie i aktualizację EWS, a także na utrzymanie sieci pomiarowej wspierającej system wczesnego ostrzegania.

Strony internetowe:

Bibliografia: