W niniejszej sekcji pokrótce przedstawiono obserwacje i scenariusze zmiany klimatu w regionie Morza Bałtyckiego (zob. również powiązane informacje na temat obserwacji i scenariuszy w całej Europie).

Zmiany temperatury i zasolenia:

Badania przewidują wzrost temperatury dla wszystkich pór roku dla wszystkich części BSR, ale z różnicami między sezonami i regionami. Oczekuje się, że wzrost będzie wyższy w zimie (do 4-6 °C w²¹ wieku w północnych częściach) niż w lecie. Dla niektórych części północnego Morza Bałtyckiego może być nawet wyższa niż 6 °C. Średnia roczna temperatura dla całego basenu Morza Bałtyckiego ma wzrosnąć o 3-5 °C w tym stuleciu. Jedną z poważnych konsekwencji wzrostu temperatury jest jej wpływ na zasolenie Morza Bałtyckiego. W rezultacie oczekuje się, że odpływy rzek wzrosną, co może spowodować przyszły spadek zarówno zasolenia powierzchniowego, jak i dolnego.

Zmiany w opadach atmosferycznych:

Oczekuje się, że ogólne opady w basenie Morza Bałtyckiego również wzrosną. Wzrost opadów będzie największy w północnej części regionu i nastąpi głównie zimą. W XX wieku^w niektórych regionach zaobserwowano całkowity wzrost o 10-50 mm rocznie, podczas gdy inne regiony stały się nieco bardziej suche. Przewiduje się, że tendencja ta będzie kontynuowana z nierównomiernymi rozkładami sezonowymi i przestrzennymi. Podczas gdy w północnej części basenu Morza Bałtyckiego opady zimowe mogą wzrosnąć o około 25-75 % do końca XXI wieku^, letnie opady będą się zmieniać od -5 do 35 %. W częściach południowych przewiduje się, że w okresie zimowym opady wzrosną z 20 do 70 %, a latem spadną do 45 %. Powodzie stają się bardziej prawdopodobne, zwłaszcza w południowej części Morza Bałtyckiego w okresie zimowym.

Zmiany w warunkach lodu morskiego:

Wszystkie zastosowane modele i scenariusze pokazują drastyczny spadek pokrywy lodowej na Morzu Bałtyckim w następnym stuleciu, co oznacza krótsze pory lodowe o zmniejszonym zasięgu lodu. W ciągu ostatniego stulecia długość sezonu lodowego zmniejszyła się już o 14-44 dni. Przewiduje się, że w ciągu 21. wieku w^centralnej części Morza Bałtyckiego zmniejszy się ona jeszcze bardziej o 2-3 miesiące.

Wzrost poziomu morza:

Biorąc pod uwagę wzrost globalnego poziomu mórz i ekspansję wody morskiej ze względu na wyższe temperatury, rośnie prawdopodobieństwo i możliwy czas trwania pływów burzowych.

Skutki sektorowe i podatności na zagrożenia

Te zmieniające się warunki klimatyczne będą miały wpływ na cały szereg sektorów. W odniesieniu do czterech kluczowych obszarów: różnorodność biologiczna, turystyka, produkcja żywności i infrastruktura, wpływ zmiany klimatu przedstawiono poniżej (więcej informacji i polityk dotyczących poszczególnych sektorów znajduje się w polityce sektorowej UE).

Bioróżnorodność:

Rosnące temperatury, większa ilość dopływu słodkiej wody do Morza Bałtyckiego spowodowana rosnącymi opadami oraz zmniejszone zasolenie będą miały bezpośredni wpływ na cykle żywieniowe w Morzu Bałtyckim. Gatunki kochające sól mogą zostać wypędzone z ich siedliska, ponieważ wiele z nich, takich jak śledź i szprot, nie jest pierwotnie przystosowanych do słonawej wody w środowisku Morza Bałtyckiego i żyje na skraju fizjologicznego zakresu tolerancji pod względem zasolenia. Jednocześnie ciepłe gatunki egzotyczne przystosowane do wody z południowych obszarów morskich mogą dotrzeć do Morza Bałtyckiego i osiedlić się w dłuższej perspektywie. Ogólnie rzecz biorąc, zmieniający się skład i rozmieszczenie gatunków na Morzu Bałtyckim może zagrozić przemysłowi rybołówstwa i różnorodności biologicznej.

W przypadku wód wysokich składniki odżywcze mogą być transportowane przez wodę z gruntów uprawnych lub obszarów wrzosowiskowych do Morza Bałtyckiego, wzmacniając jej nadmierne nawożenie. Ponadto wraz ze wzrostem temperatury zmniejszy się również zdolność oceanu do zatrzymywania tlenu. Wynikająca z tego nadwyżka składników odżywczych pogorszy jakość wody i zakłóci ekosystem morski. W tych warunkach wodorosty morskie są bardziej narażone na przetrwanie podczas wypędzania innych gatunków, dostrzegalne przy ogromnym wzroście kwitnących glonów w Morzu Bałtyckim. Zwłaszcza na obszarach o ograniczonej odnowy wody może to prowadzić na przykład do pustyń bentosowych.

Ponadto zmiany klimatyczne mogą prowadzić do zmniejszenia zatopionej roślinności, większej produkcji planktonu pelagicznego oraz zmian parametrów wzrostu i reprodukcji dla fauny i flory. Więcej informacji na temat wpływu na różnorodność biologiczną i siedliska znajduje się w sprawozdaniu Baltadapt nr 3 i politykach sektorowych UE: Bioróżnorodności.

Turystyka:

Zmiany temperatury, jakości wody, opadów i ekstremalnych zjawisk pogodowych, a także wzrost poziomu mórz powodują szereg zagrożeń dla ofert turystycznych i infrastruktury. Zwiększone zapotrzebowanie na chłodzenie, niedobór wody, szkody powodziowe w infrastrukturze i przerwane operacje biznesowe pociągają za sobą dodatkowe koszty dla branży turystycznej. Erozja wybrzeża i plaży oraz utrata rodzimych gatunków i siedlisk przybrzeżnych mogą zmniejszyć atrakcyjność niektórych regionów i atrakcji turystycznych. Kwitnienie cyjanobakterii (niebiesko-zielone glony) spowodowane wyższymi temperaturami i nadmiernym nawożeniem w Morzu Bałtyckim może mieć wpływ na turystykę plażową.

Jednocześnie sektor turystyczny w BSR może czerpać korzyści z dłuższych sezonów i mniejszych opadów w lecie. Więcej informacji na temat wpływu zmian klimatu na turystykę można znaleźć na przykład w wynikach projektu BaltCICA i Baltadapt Repor t nr 6.

Produkcja żywności:

Na rolnictwo wpływają zmiany klimatu pod względem bardziej ekstremalnych zjawisk pogodowych, cieplejszej średniej temperatury, zwiększonego wypłukiwania składników odżywczych i zwiększonego opadów. Jeśli chodzi o sektor rolny w BSR, zmiana klimatu determinuje ryzyko deprywacji upraw i zwierząt gospodarskich, występowania chorób i szkodników oraz spadku plonów (np. na Litwie i w Polsce). Powodzie mogą zaszkodzić budynkom i infrastrukturom, a także jakości wody gruntowej, jeśli dotrą do lądu, co będzie miało również poważny wpływ na rolnictwo.

Oczekuje się jednak, że zmiany klimatyczne ujawnią nowe możliwości dla rolnictwa w BSR. Plon upraw i warzyw (np. w Estonii i na Łotwie) może wzrosnąć, okres wegetacyjny może się wydłużyć, a odpowiednie odmiany upraw i obszary upraw mogą się poszerzyć. Więcej informacji można znaleźć w polityce sektorowej UE: Rolnictwo.

Łowiska są szczególnie zagrożone przez znaczny wzrost temperatury wody morskiej, zmiany zasolenia, zmiany stężenia tlenu i zakwaszenie oceanów. Sektor ten najprawdopodobniej będzie musiał zmierzyć się ze zmianami w rozmieszczeniu gatunków i wydajnością zasobów rybnych. Więcej informacji na temat wpływu na zasoby rybne i rybołówstwo można znaleźć w sprawozdaniu Baltadapt nr 4.

Infrastruktura:

Zmiana klimatu wpłynie na infrastrukturę BSR pod względem wzrostu temperatury, zmniejszenia pokrywy lodowej morskiej, wzrostu poziomu mórz, zmiany opadów, zmian w wzorcach burz, zmienności pogody, ekstremów pogodowych i fal wiatrowych. Zmiany te mogą spowodować uszkodzenie konstrukcji infrastruktury, ochronę wybrzeża i utrudnić manewrowanie statkami. Jednak te przewidywane zmiany mają również nowe szanse dla regionu. Głównie ze względu na spadek pokrywy lodowej morskiej, wysyłka może być łatwiejsza, a sezony wysyłki mogą być wydłużone. Aby uzyskać więcej informacji na temat wpływu na infrastrukturę, zapoznaj się ze sprawozdaniem Baltadapt nr 5 lub odwiedź politykę sektorową UE: Infrastruktura.

Niepewność

Względna niepewność wyników symulacji modeli dotyczących ocieplenia BSR jest wyższa niż w przypadku globalnego ocieplenia ze względu na zakres prognoz. Na przykład prognozy ocieplenia z końca XX^wieku do końca XXI^wieku dla północnej części Morza Bałtyckiego wahają się od 1 °C latem do ponad 6 °C zimą; niepewność dotycząca zmian opadów jest jeszcze większa.

Modele nie rozwiązują drobnych zmian i warunków mikroklimatycznych spowodowanych regionalną topografią i pokryciem terenu. Wymagana jest bardziej szczegółowa geograficznie ocena oraz stosowanie statystycznych lub dynamicznych metod zmniejszania skali. Ponadto zdobycie wiedzy, ciągły proces naukowy i ulepszenia modeli zapewnią zaktualizowane i nowe prognozy.

Jednak decydenci w zakresie planowania adaptacyjnego muszą radzić sobie z niepewnością. Wytyczne dotyczące niepewności pomagają im uwzględnić niepewność w procesie podejmowania decyzji w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i informować o tym.