5.3 Włączanie w główny nurt: Włączenie kwestii przystosowania się do zmiany klimatu do instrumentów i polityk sektorowych

Przyjęcie i wdrożenie celów i środków w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w politykach sektorowych i ich instrumentach ma zasadnicze znaczenie, ponieważ zmiana klimatu dotyczy praktycznie wszystkich sektorów administracji i działalności społeczno-gospodarczej, a krajowe lub regionalne plany działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu są zatem w większości wielosektorowymi, przekrojowymi dokumentami politycznymi. W związku z tym adaptacji nie można przeprowadzić w oderwaniu od istniejących polityk (np. prawodawstwa, systemów finansowania), instrumentów (np. prawodawstwa, strategii, planów, programów, projektów, finansów, edukacji), struktur zarządzania (np. sieci) i procesów (np. podejmowania decyzji) w innych sektorach, ale musi być ona w dużej mierze wdrażana za pośrednictwem sektorowych linii działania. Wdrażanie przystosowania się do zmiany klimatu wymaga zatem włączenia polityki przystosowania się do zmiany klimatu do poszczególnych sektorów. Ważnym elementem tego włączania adaptacji do głównego nurtu polityki jest włączenie jej do instrumentów polityki sektorowej. Głównym sposobem osiągnięcia integracji polityki jest zarządzanie horyzontalne, które obejmuje mechanizmy, instytucje i procesy koordynacji, współpracy i tworzenia sieci kontaktów.

Uwzględnianie w głównym nurcie polityki oznacza zasadniczo włączenie kwestii przystosowania się do zmiany klimatu na wszystkich szczeblach kształtowania polityki sektorowej, od programów politycznych, przepisów, strategii, instrumentów (takich jak programy i plany) po budżety, projekty i codzienną rutynę pracy. Głównym celem jest osiągnięcie spójności polityk publicznych, tj. dostosowanie i harmonizacja różnych polityk sektorowych z celami w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, aby zminimalizować konflikty, uniknąć kompromisów i wspierać wzajemne synergie w celu osiągnięcia wspólnych nadrzędnych wyników w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

Zasadniczo dostępny jest szeroki wachlarz istniejących instrumentów, które można wykorzystać do wdrożenia strategii i planów działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu we wszystkich sektorach i na wszystkich szczeblach, co czyni je głównym środkiem do osiągnięcia włączenia tych instrumentów do głównego nurtu polityki i wdrożenia wertykalnego. Włączenie przystosowania się do zmiany klimatu do instrumentów polityki wiąże się z monitorowaniem i przeglądem odpowiednich istniejących instrumentów, określeniem punktów wejścia dla przystosowania się do zmiany klimatu oraz włączeniem celów i obaw związanych z przystosowaniem się do zmiany klimatu. Jeżeli zmiany już istniejących instrumentów nie powinny być wystarczające, należy opracować i ustanowić nowe instrumenty służące wdrażaniu przystosowania się do zmiany klimatu. Szeroki zestaw instrumentów politycznych równoważących „miękkie” i „twarde” bodźce prawdopodobnie będzie najskuteczniejszy we wprowadzaniu w życie szerokiego zakresu środków przystosowawczych zwykle określonych w planach działania w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

Możliwe instrumenty mogą obejmować następujące spektrum:

Instrumenty prawne (ustawy, rozporządzenia, dekrety, „miękkie prawo”, takie jak normy)
Instrumenty ekonomiczne (finansowanie, podatki, opłaty, zamówienia publiczne, dotacje, pożyczki, instrumenty rynkowe)
Instrumenty informacyjne (badania, bazy danych, kampanie informacyjne, doradztwo, szkolenia, wskazówki i pomoce w pracy, wydarzenia, strony internetowe)
Instrumenty partnerstwa (umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, umowy dobrowolne, projekty współpracy)
Hybrydowe instrumenty strategiczne/planujące (plany, strategie, programy, instrumenty planowania)

Przykładem włączania problematyki regulacyjnej do głównego nurtu polityki jest tworzenie sektorowych planów adaptacyjnych, które mogą opierać się na wymogach prawnych lub być promowane przez ogólne ramy strategiczne włączania problematyki regulacyjnej do głównego nurtu polityki. Obowiązkowe obowiązki w zakresie opracowywania sektorowych planów przystosowania się do zmiany klimatu lub włączania kwestii przystosowania się do zmiany klimatu do istniejących dokumentów dotyczących polityki sektorowej, które obowiązują w niektórych krajach europejskich, są z pewnością czynnikiem stymulującym integrację polityki przystosowania się do zmiany klimatu. Same w sobie nie są jednak wystarczające do zapewnienia skutecznego wdrożenia w praktyce, ale powinny być połączone z „miękkimi” formami zarządzania horyzontalnego. Mogą one obejmować zapewnienie przedstawicielom sektora odpowiedniej swobody w zakresie wspólnego opracowywania odpowiednich środków przystosowawczych, umożliwiając im w ten sposób rozwijanie poczucia odpowiedzialności za wdrażanie, lub opracowanie rozwiązań przystosowawczych, które są atrakcyjne i dostosowane do sektorów oraz przynoszą korzyści we własnym interesie.

Włączenie kwestii przystosowania się do zmiany klimatu do głównego nurtu polityki UE jest ważnym czynnikiem integracji polityki przystosowania się do zmiany klimatu na szczeblu krajowym. Przykłady obejmują polityki UE w zakresie gospodarki wodnej (ramowadyrektywa wodna), zarządzania ryzykiem powodziowym (dyrektywapowodziowa), zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi (MechanizmOchrony Ludności), planowania urbanistycznego (programrozwoju miast w UE, Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii) oraz zielonej infrastruktury (strategia na rzecz zielonej infrastruktury), a także polityki międzysektorowe, takie jak ocena oddziaływania na środowisko i polityka ubezpieczeniowa. Ponadto programy Interreg w regionach współpracy transnarodowej, strategie makroregionalne i konwencje międzynarodowe wspierają uwzględnianie kwestii przystosowania się do zmiany klimatu w krajach i regionach europejskich na poziomie programów i projektów. Climate-ADAPT dostarcza informacji na temat różnych polityk UE, w których uwzględnianie kwestii przystosowania się do zmiany klimatu jest w toku lub jest analizowane.